*****
recensie High and Low (4K re-release)
Je geld of een leven
door Jochum de Graaf
De klassieker High and Low (1963) van Akira Kurosawa is terug op het grote scherm in een 4K-restauratie. In de aanloop naar Spike Lee’s remake Highest 2 Lowest – die in augustus in de VS in première gaat – herontdekken we het origineel, dat destijds door The New York Times werd geprezen als “een van de beste detective-thrillers ooit verfilmd”. Uit Japan nog wel.
High and Low begint high, in de rijke bovenwereld van Yokohama. In zijn villa op een heuvel hoog boven de stad windt Kingo Gondô (glansrol van Kurosawa’s favoriete acteur Toshirô Mifune) zich op over de plannen van zijn mededirecteuren van National Shoes om met kwalitatief minder materiaal de winstmarges te vergroten. Hij is sterk voorstander van het verdergaan met de degelijke kwaliteit waar het bedrijf zijn goede naam aan ontleend heeft, al mogen de modellen van hem wel wat moderner worden. Maar belangrijker is dat hij een geheim plan heeft om door een aandelentransactie – waarbij hij gebruik maakt van de bruidsschat van zijn rijke vrouw – een meerderheid in het bedrijf te verwerven.
Ontvoering
De scène zet gelijk een sterk beeld neer van Japan begin jaren zestig, de ontwikkeling van de economie onder invloed van Amerikaanse consumptiegoederen. Het masterplan van Gondô wordt wreed verstoord wanneer hij een telefoontje krijgt: zijn geliefde zoontje Jun is ontvoerd en er wordt een fikse som losgeld geëist. Wanneer hij zal ingaan op de eis raakt hij financieel aan de grond.
Gondô lijkt opgelucht adem te kunnen halen als blijkt dat de ontvoerders niet zijn zoon, maar diens beste vriendje Shin’ichi, zoon van chauffeur Aoki, hebben meegenomen. Al snel wordt duidelijk dat het niet zo eenvoudig ligt. De ontvoerder handhaaft zijn eis en Shin’ichi is ten dode opgeschreven als het losgeld niet wordt betaald. Tegelijkertijd is er de tijdsdruk om de aandelentransactie rond te maken.
Zijn vrouw Reiko (Kyōko Kagawa: Tokyo Story) bemoeit zich er mee. De onderdanige chauffeur Aoki wil zijn baas niet tot last zijn en zegt dat hij ieder besluit zal accepteren. Gondô’s assistent zegt dat hij snel wil horen dat hij kan vertrekken om alles bij de bank in orde te maken. Ondertussen dreigt de ontvoerder met zware gevolgen als de politie wordt ingeschakeld. Hij belt regelmatig, laat merken dat hij alles ziet, en voert de spanning steeds verder op.
Moreel dilemma
Is Gondô werkelijk zo’n harde man die zijn zakelijke ambities boven alles stelt, of kiest hij voor de menselijke kant en gaat hij mee in de poging om het leven van het jongetje te redden? Een groot moreel dilemma. Kurosawa pelt het wikken en wegen – van Gondô, van zijn vrouw, van de chauffeur, van de assistent en de inmiddels ingeschakelde politie – nauwgezet af. De camera brengt de acteurs vanuit het wisselend perspectief in schitterend monochroom haast choreografisch in beeld.
Na een klein uur dalen we af naar de stad, komen we terecht in een spannende actiescène in een forensentrein voor de overhandiging van het losgeld, en vervolgens in het politiebureau waar het onderzoek wordt voortgezet. Het is er bloedheet en een team van tientallen rechercheurs zit bij elkaar, onder leiding van inspecteur Tokura (Tatsuya Nakadai). Minutieus worden alle sporen en bewijzen doorgenomen. Dan staan een paar rechercheurs op, vegen het zweet van het voorhoofd, delen hun bevindingen en gaan weer zitten. De getuigenissen van mensen die een jongetje achter in een auto gezien hebben, de beschadigde lak van de auto, hoeveel auto’s zijn er in de periode van ontvoering gestolen, en wat is het merk?
Ze zoeken uit vanuit welke telefooncellen met zicht op de villa er gebeld kan zijn. Een van de rechercheurs luistert nog eens naar de bandopname van het telefoongesprek met Gondô. ‘Hier, luister eens dat piepende en krakende geluid van een trein die een spoorwissel neemt. Er moet toch iemand zijn die dat unieke geluid herkent?’ Er lopen drie treinlijnen in de buurt van Gondô’s huis en ze vinden een zeer van zichzelf overtuigd mannetje: ‘Ha, dit is onmiskenbaar het geluid van de Enoshima-lijn, ik heb 35 jaar aan het spoor gewerkt en kwam er dagelijks langs.’
Memorabel einde
Het net sluit zich om de ontvoerders, die door een overdosis zuivere heroïne gevonden worden in het huis waar Shin’ichi opgesloten was. We dalen nog verder af in de jungle van de heroïnescene, helemaal low, in de onderwereld. Het blijft spannend, want wie is de dader, en vooral wat was zijn motief? Wanneer hij gepakt is krijgt Gondô hem te spreken.
Bij een beetje crimi heb je het in anderhalf uur wel gezien, bij High and Low zit je ook na bijna twee-en-een-half uur nog op het puntje van je stoel. De confrontatie tussen de dader en Gondô is huiveringwekkend en hartverscheurend tegelijk en wordt door menig criticus gezien als een van de meest memorabele eindes uit de filmgeschiedenis.
26 juni 2025
