Chappie

*****

recensie  Chappie

Robot als naïeve kleuter

door Alfred Bos

Het Zuid-Afrikaanse duo Die Antwoord is een infiltrant. Het tweetal hekelt rapmuziek – en de gevestigde orde – met rap. Hun white trash gangsta-act is nu op het filmdoek te zien in de derde film van Neill Blomkamp. Die gebruikt humor en actie om een paar lastige vragen over de mens en zijn speelgoed te stellen.

Met Chappie maakt Neill Blomkamp de belofte van zijn debuutfilm District 9 (2009) waar. Na het slechts deels geslaagde Hollywood-uitstapje Elysium (2013) keert de regisseur voor zijn derde rolprent terug naar zijn geboorteland, de culturele en sociale hogedrukketel van Zuid-Afrika. Net als het geval was met District 9 – waarvoor hij eveneens samen met Terri Tatchell het draaiboek schreef – gaan satire en actie naadloos in elkaar over.

Recensie Chappie

Chappie is de naam van een politierobot, product van wapenfabrikant Tetravaal, die van zijn maker, Deon Wilson (de Britse acteur Dev Patel, bekend van Slumdog Millionaire en de serie The Newsroom), een bewustzijn krijgt en dus een kunstmatige intelligentie wordt. Zijn geest is blanco, hij moet alles nog leren en wanneer zijn ‘ouders’, een eenentwintigste eeuws Bonnie & Clyde-koppel, vertolkt door het Zuid-Afrikaanse rapduo Die Antwoord, hem opvoeden als gangster staan alle aannames over maatschappelijke orde op zijn kop. Het resultaat is zowel angstaanjagend als buitengewoon geestig.

Geschreven voor Die Antwoord
Politierobotten zijn sinds Robocop geen nieuws meer en Chappie heeft de hekeling gemeen met Paul Verhoevens Hollwood-debuut. De film zet vraagtekens bij technische oplossingen voor menselijke problemen. Zoals: is het slim om uitvinders met een militaire achtergrond een politierobot te laten ontwerpen? Of: wat gebeurt er wanneer een robot wordt gehackt?  Of: moet je geweld uitbesteden aan een commercieel bedrijf met winstoogmerk? Snappen robots het verschil tussen een object en diens mediarepresentatie? Kan de menselijke natuur wel omgaan met kunstmatige creaturen?

Chappie is geschreven voor Ninja (Watkin Tudor Jones) en Yo-Landi Visser (Anri du Toit), te samen het conceptuele kunstproject alias rap-act Die Antwoord. Ze tekenen ook voor de soundtrack, met nummers van hun eerste twee albums, en de film reflecteert Die Antwoords absurdistische white trash gangstercultuur, waarin de status stijgt naarmate de sociaaleconomische positie daalt. Tudor Jones zou de hoofdrol van Elysium spelen maar verkoos te werken aan het tweede Die Antwoord-album, zoals Yo-Landi eerder de titelrol van David Finchers remake van The Girl With The Dragon Tattoo afwees om zich op de groep te kunnen concentreren. Hier spelen ze ‘zichzelf’, tussen aanhalingstekens, want Ninja, Yo-Landi en hun satirische ZEV-subcultuur zijn artistieke creaties.

Recensie Chappie

Humorvol contrast
Het Zuid-Afrika van Chappie geeft een voorproefje van de eenentwintigste eeuw: een cyberpunk-nachtmerrie geregeerd door statenloze corporaties, waar een gemilitariseerde politie de ultra-gewelddadige onderklasse in het gareel moet houden. In dat opzicht sluit Blomkamps film naadloos aan op de romans van zijn landgenote Lauren Beukes, de fotografie van Roger Ballen en, dat spreekt, de muziek van Die Antwoord. In die ontspoorde wereld vertegenwoordigt de robot Chappie de onschuld. ‘Waarom liegen mensen altijd? Waarom doen mensen elkaar zoiets aan?’, vraagt hij niet begrijpend.

Het contrast tussen de ultrasophisticated maar naïeve machine en het calculerende nihilisme van de mensen – zowel de onderklasse als de directrice van Tetravaal (Sigourney Weaver) en Wilsons rivaal op de werkvloer, de ex-militair Vincent Moore (Hugh Jackman) – werkt uitgesproken komisch, met als hoogtepunt een hilarische episode waarin Chappie door Ninja wordt ingezet als autokaper. En dan is er de actie: de gangsters zijn intimiderender, het geweld heftiger en de wapens nog meer ultra, wat culmineert in een climax waarin Neill Blomkamp, na een spetterende opening, nogmaals zijn talent als actieregisseur etaleert. Denk Robocop maal Expendables 3, tot de tweede macht.

Liefhebbers van Die Antwoord zullen in Chappie qua stylering de inbreng herkennen van Ninja, zelf ook regisseur, van Die Antwoord-videoclips. De graffiti op de muren van hun schuilhol in een industriële bouwval is van zijn hand; Yo-Landi draagt dezelfde hotpants-met-smiley-billen als in de clips; en er zitten een aantal ZEV-logo’s in de film verstopt – net zoals het beeldmerk van een bekende telefoonprovider opvallend vaak door het beeld schuift. De sluikreclame past bij een film die bloedstollende actie koppelt aan lastige vragen, maar niet vergeet dat humor elke ergernis doet smelten.

 

4 maart 2015

 

 

MEER RECENSIES