**
recensie Im Keller
Voor lul staan
door Cor Oliemeulen
Hulde aan de architect die de kelder heeft uitgevonden! Dé ideale plek voor activiteiten die het daglicht niet kunnen verdragen. De Oostenrijker weet er alles van.
De Weense regisseur Ulrich Seidl heeft een uniek talent – en volgens kwade tongen een perverse geest. Deze omstreden filmmaker legt onalledaagse dagelijkse gebeurtenissen vast in nauwkeurig gestileerde, statische shots en laat de kijker regelmatig vol verbazing of walging achter. Vanaf zijn opzienbarende debuut Hundstage (2001) tot en met zijn Paradies-trilogie maakt hij een inktzwarte analyse van de consumptiemaatschappij waarin de figuranten het liefst op hun onvoordeligst worden geportretteerd en hun afwijkende gedrag met het publiek mogen delen.
Privacy bestaat niet meer
Nog geen twintig jaar geleden woedde er in ons land een felle discussie over cameratoezicht in de openbare ruimte, want de meeste mensen waren zeer op hun privacy gesteld. ‘Privacy’ staat nog wel in de Dikke Van Dale, maar weinigen van de jongere generatie weten hoe je dit woord spelt, laat staan wat het begrip betekent. Tijdens de Olympische Spelen van 1996 in Atlanta was de waanzin losgebarsten: zodra de toeschouwers op de tribunes zagen dat ze in beeld kwamen, wisten ze niet hoe gek ze moesten doen om op te vallen. Tegenwoordig probeer je te ontkomen aan de selfieterreur, zijn de dashboardcamera’s niet aan te slepen en word je als winkeldief pas serieus genomen als je ongezien een beveiligingscamera weet te ontvreemden.
In het land van de mooie blauwe Donau werd de incestkelder van Josef Fritzl in 2008 wereldnieuws, maar die had destijds kennelijk weinig behoefte om er een camera toe te laten. Hoe anders het is gesteld in het huidige Oostenrijk zien we in Im Keller, tenminste als we Ulrich Seidl mogen geloven. Samen met zijn vaste scenarioschrijver en echtgenote Veronika Franz modelleert hij de werkelijkheid van landgenoten die in hun kelder absurde hobby’s, liefdes en passies botvieren. De filmmaker registreert slechts en onthoudt zich van commentaar, maar tegelijkertijd doemt de vraag op of je niet de verantwoordelijkheid hebt om zwakbegaafden tegen zichzelf te beschermen.
Buitenissige seks
Er zijn enkele droogkomische fragmenten van mensen die te midden van hun dubieuze bezittingen een poos in de camera kijken en bizarre beeldkaders die wat op de lachspieren werken, maar de meeste kelders van Seidl stemmen treurig en voegen weinig toe aan zijn eerdere werk. De folklore van lederhosen, truttige prullaria en jachttrofeeën aan de muur dient als decor. Een zelfbenoemde operazanger maakt gebruik van de akoestiek van zijn kelder, die tevens dient als schietclub waar met een bierpul in de hand racistische taal wordt uitgekraamd. Een vrouw daalt dagelijks af om haar in dozen bewaarde babypoppen te knuffelen. En een lid van een blaaskapel heeft zijn kelder als nazimuseum ingericht – het grote portret van Hitler was zijn mooiste huwelijkscadeau, vertelt hij trots.
Zo laveert Im Keller tussen verwondering en voyeurisme. Buitenissige seks mag bij Ulrich Seidl natuurlijk niet ontbreken. Een niet heel aantrekkelijke sm-meesteres laat haar ‘schwein’ naakt door het huis kruipen. Hij moet de badkamer schoonlikken, maar ook haarzelf nadat zij heeft geürineerd. In de diepste krochten van hoofd en huis mag zij haar onderdanige man graag knevelen, zijn piemel met een katrol recht omhoog hijsen en sadistisch in zijn testikels knijpen. Het zwijn gilt van pijn, de zeug kirt van genot. Sommige Oostenrijkse kelders zou je willen sluiten en de sleutels diep begraven.
31 juli 2015