****
recensie In Darkness
Menslievende rioolwerker
door Wouter Spillebeen
De Pools-Duitse productie In Darkness vertelt het waargebeurde verhaal van Leopold Socha, een Poolse rioolcontroleur die tijdens de Duitse bezetting veertien maanden lang Joden beschermde. Het heroïsche verhaal werd neergeschreven in een roman van Robert Marshall en verfilmd door Agnieszka Holland.
We schrijven 1943. In Lvov, Polen zijn de Joden onder het Duitse terreurbewind ondergebracht in getto’s. Het plan is om hen allemaal uit te roeien. Voor een flinke betaling helpt Leopold Socha (Robert Wieckiewicz) een groepje Joden onderduiken in de duistere riolen, die hij als zijn broekzak kent. Socha, die voor de feiten een arbeider met een bijverdienste als inbreker was, toont zich een echte held. Geen archetypische held. Hij is vooral bezorgd om zijn eigen leven en in het begin zijn eigen portefeuille. Het is de band die hij schept met de Joden die hem er uiteindelijk van weerhoudt hen in de steek te laten.
Waarheidsgetrouw
In Darkness is een dramatisering van een waargebeurd verhaal en komt realistisch genoeg over om waarheidsgetrouw te kunnen zijn. De angst en de wanhoop staan op de gezichten af te lezen, dus iedere slachtpartij, iedere executie en iedere nipte ontsnapping heeft impact. Om het geweld en de terreur worden geen doekjes gewonden. Terwijl de nazi’s bovengronds hun vrienden genadeloos afslachten, verliezen de verborgen Joden zich in het gebed, het genot van het vlees en de waanzin. Een enkeling laat zich meenemen naar een werkkamp om de verloren zus van zijn geliefde te vinden.
Licht en kleur
Er wordt op een indrukwekkende manier gespeeld met licht en kleur. Veel scènes spelen zich af in de donkere riolen, vaak met een kleine lichtbron die in beeld is. Zo komt het dat sommige composities eruit zien als een clair-obscur. Buiten is alles grijs en grauw of zelfs wit van de sneeuw, als om aan te tonen dat de situatie buiten gevaarlijk en deprimerend is, terwijl ondergronds nog een greintje veiligheid en optimisme bestaat.
Poolse Liam Neeson
De vergelijking met Schindler’s List is snel gemaakt, al toont In Darkness een veel kleiner verhaal. Wieckiewicz, die Socha speelt, ziet er zelfs een beetje uit als een Poolse Liam Neeson. Toch is het niet waarschijnlijk dat bij In Darkness evenveel tranen zullen worden gelaten als bij zijn voorganger. Het verhaal is pakkend en meeslepend, maar mist soms tempo en spanning. Het lijkt alsof de lijdensweg van de Joodse groep veel minder lang duurde dan de eigenlijke veertien maanden.
In Darkness is een authentieke en aangrijpende hommage aan de enorme heldendaden van enkele gewone mannen en vrouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Geen tearjerker, maar een harde weerspiegeling van een duister verleden.
6 mei 2013