****
recensie Oscuro Animal
Stilte is sterker dan woorden
door Cor Oliemeulen
De keuze van Felipe Guerrero om in zijn eerste speelfilm geen tekst te gebruiken, versterkt het idee van de geïsoleerde wereld van de drie hoofdrolspeelsters. In Oscuro Animal is de stilte sterker dan woorden zouden kunnen zijn.
In het speelfilmdebuut van de Colombiaan Felipe Guerrero (hij is van huis uit editor en regisseerde enkele experimentele documentaires) staat het beeld voor ruimte en het geluid voor tijd. Dat maakt dit woordeloze filmdrama niet alleen abstract, maar ook universeel. Sprekende omgevingsgeluiden en een mooie cinematografie met de nodige symboliek. Zo geldt het water, waarmee de film begint en eindigt, als metafoor voor straf en boetedoening.
Gewapend conflict op de achtergrond
In een parallelle montage volgt Oscuro Animal drie vrouwen op verschillende plaatsen in Columbia dat decennia lang wordt geteisterd door een gewapend conflict tussen paramilitaire organisaties, guerrillastrijders en de overheid. Een gevoel van angst overheerst, vaak is het niet duidelijk voor wie of wat je bang bent. De filmtitel beduidt daarom zowel een atmosferische als politieke metafoor: het is alsof een donker dier je continu beloert en je niet weet wanneer het je zal aanvallen.
De eerste vrouw loopt verloren en moederziel door een verlaten dorpje met bouwvallige huisjes en hutjes met als decor de jungle met het geluid van stromend water, insecten en vogels. De tweede vrouw is jonger, donkerder en heeft pijn door een wond in haar buik, zo lijkt het. Een gewapende man komt binnen, zegt niets, zet vrolijke muziek op, waarna zij een bord eten voor hem neerzet. Nadat hij samen met wat andere mannen heeft gezwommen in de rivier en bier heeft gedronken, komt hij weer binnen en verkracht hij haar. Als hij later een dutje doet, steekt zij hem dood.
Overlevingsstrijd
Het vooruitzicht van de derde vrouw, ongeveer net zo jong, is mogelijk nog minder rooskleurig dan van de andere twee vrouwen. Eerst zien we mannen die ingepakte lijken achter op een truck gooien en begraven in de bossen. De vrouw rijdt vervolgens met een man weg in een jeep. Ook hier is geen onderling contact, wel heftige muziek uit de autospeakers. Later komt de vrouw naakt een kamer binnen, gaat op handen en knieën op bed zitten, waarna ze zich met betraand gezicht door een andere man laat begluren. Het vervolg laat zich raden.
In Oscuro Animal blijft al het geweld buiten beeld, wat de sfeer beklemmend maakt. Je weet dat er ernstige zaken zijn geschied of nog kunnen gaan gebeuren. Het voelt als een ware overlevingsstrijd van vrouwen die zowel letterlijk als figuurlijk geen stem lijken te hebben. Ze ondervinden tegenslag, leed, maar heel soms ontmoeten ze ook hulp en solidariteit – van andere vrouwen, of van een klein meisje. De drie verhaallijnen komen min of meer samen, nadat de drie vrouwen zich geleidelijk en moeizaam hebben weten te verplaatsen van de jungle naar de grote stad, die hopelijk meer bescherming en perspectief zal bieden.
Hoewel ook mannen lijden onder de voortdurende dreiging van geweld kun je deze treurige rolprent feministisch noemen. Het leven van de vrouwen is weliswaar niet te benijden, echter tussen al hun tegenspoed gloort er soms iets dat lijkt op een sprankje hoop. Hoe overtuigend hun aanwezigheid en hoe dramatisch de close-ups van hun trieste gezichten dan ook, de drie hoofdpersonages beklijven nauwelijks. Dat is misschien ook de bedoeling, want ze zijn zoals velen. Oscuro Animal is een film die je niet voor je plezier kijkt, maar door de originele aanpak word je wel bewust dat er op elk willekeurig moment een donker dier in je nek kan springen.
24 april 2017