Ondertussen, op de redactie:

Vinden jullie 2019 ook zo’n slecht filmjaar? (deel 2, slot)

Volgens de meerderheid van onze redactie is de eerste helft van dit filmjaar inderdaad niet om over naar huis te schrijven. Moeten we nu allemaal verhuizen naar Amsterdam waar het aanbod veel ruimer is? Of zien we in de grijze massa vaak juweeltjes over het hoofd? Hoe kunnen we het tij keren?

 

RALPH:

Ik zat er laatst ook over na te denken. Ik ga nauwelijks nog naar de bioscoop. Ik kijk met weemoed naar m’n Cinevillepas, maar durf ‘m nog niet weg te doen, er komt vast wel weer een moment.

Wat is er veranderd? Wel, ik ben begonnen met een studie filosofie, hervond het leuke aan lezen (romans, filosofie en wetenschappelijke literatuur), ik heb sinds een tijdje Netflix en sommige series zijn simpelweg goed, doch tijd consumerend en ook mijn harde schijf puilt nog uit van allerlei obscuur spul waar tijd voor gevonden dient te worden. Dit plus, ja, veel films interesseren me weinig en dit jaar was vooralsnog weinig prikkelend, maar ja, ik zag ook Mirai en daar werd ik toch wel erg blij van. Misschien niet zo origineel, maar wel met een magische wereld en hinten naar melancholische romantiek, zoals Aziaten dat wel vaker goed kunnen (getuige ook de op Netflix beschikbare film: Flavours of youth).

Ik recenseerde zojuist weer es een film, Ruben Brandt, Collector. Ook die vind ik de moeite waard en een topper in het animatiegenre (eerlijk is eerlijk, ik kijk de veilige Hollywood-producties niet. Ik ben wat allergisch voor Disney). Mij valt vooral op dat de paar keer ik naar de bios ben geweest het vooral de kleinere titels waren, zoals het Poolse Twarz, of Voyna Anny, omdat Fedorchenko doorgaans eigenzinnig en visueel overtuigend is.

Waar ik me de laatste tijd wat aan dood erger is al dat sociale (linkse) drama, over vluchtelingen in paupersituaties of de blanke die een film over de moslim maakt. Hou daar mee op, met dat stichtelijke gedoe. Oh wat zielig, kijk nou toch, die arme vluchtelingen, foei witmens, of foei radicaliserende moslim. Bah. Het wekt geen sympathie op, wat het wel zou moeten doen, maar boodschappen die m’n strot ingeramd worden, roepen sowieso weerstand op. Maar het past wel in de strijd die al die sub-subgenres voeren om een plekje op het witte doek en ik doe ongetwijfeld een aantal films te kort nu. Is dit ook hipsterklagen Bob? En over Wajda gesproken, ik heb Ziemia Obiecana (The Promised Land) nog liggen.

Maar misschien na een aantal wat vettere jaren, met The Congress, La Grande Bellezza en In the Crosswinds, is het nu de periode van vermagering. Wie weet trekt het weer bij. Van hitte bevangen kun je gaan ijlen en het wordt de komende tijd alleen maar heter, dus wie weet kookt er nog een breintje over en levert dat wat eigens op.

 

COR:

Hartelijk dank voor al jullie reacties. Het antwoord op mijn vraag neigt sterk naar ‘ja’.

Dat wil niet zeggen dat we de naam van onze filmsite plotseling dienen te veranderen in UitDeBioscoop (hoewel dat ook een bepaalde charme heeft). Er blijft immers nog voldoende zowel binnen als buiten het reguliere aanbod te beschouwen.

Misschien moeten we met z’n allen dan maar naar Amsterdam verhuizen (Alfred); de bioscoop mijden en ons op het internet storten (Yordan); ons bevrijden van de terreur van de hedendaagse film (Bob); moet er beter geprogrammeerd worden (Tim); beter zoeken in het aanbod (Sjoerd); of gewoon wachten totdat er links en rechts weer een breintje overkookt (Ralph)?

 

ALFRED:

Het filmjaar is nog lang niet afgelopen – zo moet de oogst van Cannes nog in de Nederlandse bioscoop verschijnen – maar ik zeg volmondig ‘ja!’ op de vraag die Cor heeft gesteld. Uitzonderingen daargelaten, zoals Tim opmerkt. Want er is wel degelijk een ‘crisis van de verbeelding’, zoals Sjoerd constateert. Over het hoe en waarom van die crisis kun je boeken volschrijven.

We leven niettemin in weelde. Er is meer dan genoeg te zien, buiten alle middelmaat en/of bagger. Dat is weelde. Je kunt vrolijk meefladderen met de waan van de dag. En je kunt je eigen, niet door marketing, hype of algoritme aangereikte keuze bepalen. Dat vraagt net een pietsie meer inspanning of karakter. Je wordt er niet lui van.

De oplossingen die Cor uit de correspondentie filtert. Allemaal naar Amsterdam verhuizen? Ja, gezellie. Nee, niet doen, want het is al zo druk! Ons op het internet storten? Ja, daar is genoeg te zien. Nee, dan zie en spreek je geen mens meer. Ons bevrijden van de middelmaat van de contemporaine cinema? Ja, de schatkamer barst na een eeuw filmkunst uit zijn hengsels. Nee, er worden nog steeds verpletterende films gemaakt. Betere programmering? Ik zie (in Amsterdam, in ieder geval) een prettige ontwikkeling naar meer avontuur en andere ideeën bij de programmeurs van een aantal zalen. Beter zoeken en filteren? Allicht, maar dat vraagt dus enige inspanning. Wachten tot er links of rechts weer een breintje overkookt? Zeker, daar kun je op wachten, gebeurt gegarandeerd.

Dus? Als er zoveel ‘vluchtwegen’ open staan, maak ik mij geen zorgen. Keus genoeg. Zoals ik al opmerkte: weelde.

O, toch nog even dit. Ralph, heb jij gehoord van IQMF (International Queer en Migrant Festival)? Ik tot voor kort niet. Weet jij wat LGTBQ+ en migranten gemeen hebben? Hun website geeft geen antwoord. Google ook niet, help me.

 

RALPH:

Wat ze gemeen hebben Alfred, is dat ze allebei tot minderheden behoren en dat we in een democratie van de meeste stemmen en niet alle stemmen gelden leven, wonen en handelen.

Prima dat ze hun eigen festival hebben en prima dat films uit die niche doorstromen naar de bioscopen (en blijkbaar zijn we over het algemeen als maatschappij en cultuur nog zo onderontwikkeld dat het verdomme nog nodig is ook), maar hou het oprecht en maak het niet stichtelijk. En oprecht kan ook vulgair, shockerend, zwijmelend romantisch, baanbrekend of saai zijn, als de priester maar thuis blijft.

Het irritante vind ik namelijk dat ik zelf nul probleem heb met het feit dat er zoveel verschil is tussen mensen, maar dat wanneer er aandacht voor is in de (mainstream) cinema het direct zo’n ding is. Wat is er nou werkelijk zo goed aan Moonlight? Prima film hoor, maar de waardering zat hem vooral in ‘de’ homoliefde tussen twee zwarte spierbundels. Nou, moet ik dan gaan klappen? Zoals een vriend ooit opmerkte: als iemand de Vijfde van Beethoven kan ruften dan heb ik vooral last van de stank, dat ga ik niet knap vinden. Zoiets.

 

ALFRED:

Dank, Ralph!

IQMF staat voor een dubbele minderheid, begrijp ik: migranten die tot de LGTBQ+-clan behoren. Daar hebben we er wel een paar van in Amsterdam.

Waar blijft het filmfestival voor stotterende paardenfluisteraars? Ook een dubbele minderheid die het zwaar heeft. (Over de paarden hoor je niemand.)

Zelf behoor ik tot de dubbele minderheid van mensen die aan de Berkelstraat wonen en geen smartphone hebben. Ik wil ook een eigen festival, de Berkelfilmbraderie. Kan zo op ons plein, ook open voor kleuters, zeker kleuters van minderheden. Er wordt gezorgd voor koosjer vlees, halalbier, veganistische thee en drugs zonder pinda’s. De films moet iedereen zelf meenemen.

Ik zal de stadsdeelraad polsen over dit verbindende idee. Wellicht staat er ergens een subsidiepotje te roesten.

Kom je ook?

 

YORDAN:

Ik ben het gedeeltelijk eens met de irritaties rond de geforceerde stichtelijkheid. Alleen wil ik daar wel een kanttekening bij maken.

Los van het feit dat de Oscars een joke zijn, ben ik wel blij dat Moonlight won en niet La La Land, een film over twee saaie blanke (in de zin van een leeg A4’tje, wink wink) personages die alles hebben en in hun schoot geworpen krijgen, behalve elkaar, boe woe. Ik denk dat voor een enorm deel van de populatie dit niet het lot is. Een Prius op je 18e en geld genoeg om naar Los Angeles te verhuizen. Nee een groot deel kan zich toch beter identificeren met de ellende van armoede/homohaat/racisme. Ik vind juist dat deze drie vormen van buitenspel staan door drie fases van een leven op een mooi samenhangende wijze uitgewerkt is in Moonlight.

Een gekleurde vrouw die 007 speelt, lijkt mensen erg chagrijnig te maken deze week. Ik zie het probleem niet zo. Goed zijn de meeste films met dit soort geforceerde emancipatie niet, maar dat ligt voor mij niet aan het onderwerp, want we kwamen zelf al tot de conclusie dat de meeste films überhaupt niet goed zijn de laatste tijd. Ik ben slechte Tweede Wereldoorlogsfilms ook zat… maar Phoenix van een aantal jaren geleden kon me toch zeer bekoren.

Het is denk ik juist wel aardig dat zelfs onder het oppervlakkige publiek dit soort onderwerpen gaat leven, ook al gebeurt dit niet zo subtiel als in Do The Right Thing. Dat wij moe worden van dit soort boodschappen betekent niet dat het niet goed is dat je als samenleving dit soort verhalen blijft vertellen vooral gezien het huidige politieke debat. De speech in The Great Dictator vond men destijds ook te moralistisch en geklaag over Donald Trump kunnen de meeste mensen ook niet meer aanhoren. Dat betekent niet dat het niet hout snijdt.

Aan slechte verhalen over drugsbaronnen (waar de minderheden de slechteriken zijn) of dit soort overdreven moralistische verhalen (die ik allemaal Driving Miss Daisy-aftreksels noem) moet je je denk ik vooral irriteren omdat het slecht is, niet omdat het de onderwerpen behandelt (niet de ‘wat’ maar de ‘hoe’ bekritiseren dus). Het moet beter behandeld worden. Bovendien is het vanuit de minderheidspositie altijd moeilijk om iets aan te kaarten zonder zielig over te komen. Helaas kan niet iedereen deze onderwerpen zo genuanceerd behandelen als Fatih Akin.

Ik zag laatst een reclameposter van Coca Cola waarop stond ‘dont buy our products if you dont want to recycle’. Ik zou drie boeken vol kunnen schrijven over wat me wel allemaal niet aanstaat aan die slogan. Maar ik moet wel beseffen dat het goed is dat het economische systeem en zijn marketing dus nu op deze doorzichtige ongenuanceerde niet-authentieke wijze een progressieve weg inslaat.

 

RALPH:

Hey Yordan, bedankt voor je nuancering. Het is een ingewikkelde kwestie en ben het eens met je verdediging van Moonlight, zeker t.o.v. dat vreselijke La La Land. Die regisseur heeft vooralsnog alleen indruk gemaakt met z’n debuut.

Misschien moeten de Fransen wel ophouden met hun sociale drama’s (het zijn ook vaak Franse films die me storen), het is vaak de haves die gaan laten zien hoe treurig de have nots het hebben. Frankrijk: laten we de mensen van onze vroegere kolonies in achterstandswijken zetten en belastingvoordelen aan de rijken geven en ons vervolgens verbolgen opstellen als die ‘minderheden’ onrust gaan stoken?  

 

COR:

Na dit rondje over identiteitspolitiek en film misschien tot slot iets over de rol van de filmprogrammeur, eerder door Tim aangestipt. Als een (goede) film niet in de bioscoop of op een festival verschijnt, weten we natuurlijk niet wat we eventueel missen. Vraag aan de programmeur in ons gezelschap: Michel, wat zijn jouw criteria als jij films voor een festival selecteert? 

 

MICHEL:

Filmtheaterprogrammeurs zijn voor hun aanbod aan nieuwe films vrijwel volledige afhankelijk van distributeurs, die toch allemaal hun investering terug willen verdienen. Dit leidt ongetwijfeld tot een veilige selectie aan films, aangevoerd met gerenommeerde namen. De nieuwste Catherine Deneuve-film, hoe slecht ook, komt toch elk jaar weer om de deur kijken. Een selectie uit Cannes (wat belangrijker lijkt te zijn dan de kwaliteit) en voorspelbare, hapklare ideeën die makkelijker een publiek vinden.

We mogen ons prijzen dat er toch ruimte is voor de uitbreng van onder andere Long Day’s Journey into Night en Porumboiu’s Infinite Football door Eye in hun Previously Unreleased-selectie en An Elephant Sitting Still.

Als programmeur probeer ik me voornamelijk te focussen op films die uitdagen, die raken en die meer vragen stellen dan ze beantwoorden. Eigenzinnige films met een sterk verhaal die iets zinnigs te zeggen hebben over de wereld waarin we leven en die op die manier de kijker uitdagen op andere manieren te kijken. Films die slechts ons wereldbeeld bevestigen, zijn naar mijn idee niet interessant genoeg.

Het is ook wat naïef te denken dat selectie bij festivals enkel om kwaliteit kan draaien. Bezoekcijfers en maatschappelijke relevantie zijn in toenemende mate belangrijk voor de subsidies waarop deze festivals teren en dit soort politieke factoren spelen meer en meer een rol in de totstandkoming van het programma. Dat geldt ongetwijfeld ook voor de grote festivals; de nieuwe films van Kechiche, de Dardennes en zelfs Jarmusch zullen niet op basis van hun kwaliteit in de competitie van Cannes opgenomen zijn.

 

29 juli 2019

 

Lees hier het eerste deel.

 

Meer ‘Ondertussen, op de redactie’