*****
recensie The Congress
“You were the future Robin”
door Ralph Evers
In de toekomst kan ons leven gedigitaliseerd worden. Ons lichaam is sterfelijk, maar wanneer wij tot animatie worden gemaakt, hebben we eeuwig leven…
The Congress is een film die de nodige duiding kan gebruiken. Een Hollywood-actrice, midden veertig, ligt commercieel uit de gratie. De filmstudio Miramount biedt haar echter een uitweg, zij het een duivelspact. De actrice wordt een karakter, eigendom van Miramount en krijgt daarvoor terug het eeuwige leven (in de vorm van een geanimeerde Avatar). Zij kan haar leven in vergetelheid vervolgen, terwijl haar karakter de rijzende ster in de geanimeerde Alter-wereld wordt.
Fantastische droomrealiteiten
Deze animatiewereld is waanzinnig gaaf om in te verwijlen. Je fantasie wordt al kijkend opgerekt in fantastische droomrealiteiten. Barstensvol verwijzingen naar kunstenaars, de jet set (al dan niet gestorven), uit de Amerikaanse cultuurgeschiedenis van de afgelopen honderd jaar, goden uit tal van mythologieën en wereldgodsdiensten, en verwijzingen naar het nazisme en totalitarisme uit het begin van de vorige eeuw. Te midden van een wereld van vogelvliegtuigen, zwevende mensen en een bloeiende bladertooi die ontsnapt is uit een schilderij van Henri Rousseau.
Eén van de ‘futuristische’ concepten van The Congress is dat acteurs zichzelf kunnen vereeuwigen door een digitale, geanimeerde kopie van zichzelf te maken. De ironie achteraf bleek dat er al een dergelijke machine bestaat in Hollywood. Geld beantwoordt de vraag of filmmakers in de toekomst gebruik zullen maken van gedigitaliseerde Avatars van acteurs of van acteurs van vlees en bloed. Het nadeel van echte acteurs is dat ze astronomische bedragen vangen voor hun werk en nog een vrije wil hebben ook.
Keuzes en vrijheid
De thematiek van vrijheid komt in allerlei facetten voortdurend in de film terug. Wanneer actrice Robin Wright aan de rand van haar persoonlijke faillissement staat en ze haar zoontje, die een progressieve aandoening heeft waardoor hij zijn zicht en gehoor kwijtraakt, moet zien te ondersteunen, krijgt ze een keuze aangeboden. Meegaan met de wens van Miramount, om zodoende weer geld te verdienen (en haar zoontje te kunnen redden) óf voor haar vrijheid te kiezen. Wanneer Robin twijfelt, wordt ze afgesnauwd door de kille filmbons Al (Harvey Keitel). De cynische boodschap is dat geld de belangrijkste weg naar (meer) vrijheid is.
Lem
De film is gebaseerd op een boek van de Poolse sciencefictionschrijver Stanislav Lem. Zijn boeken zijn een reflectie op het communistische, repressieve en restrictieve bewind. In zijn boek Het Futuristische Congres voorziet Lem dat de wereld gaandeweg ten prooi zal vallen aan een zogenaamde chemische dictatuur; de wereldheerschappij van de farmaceutische industrie. Dit gegeven heeft Folman in The Congress vervangen door de dwingende dictatuur van het geld van de grote filmstudio’s.
Een vraag die de film opwerpt is welke keuze u neemt, wanneer een pilletje u weer ‘gelukkig’ en ‘succesvol’ zou maken. Denken we na over wat geluk of succes is, alvorens ons over te geven aan de ‘wonderpillen’ van de farmaceutische industrie?
Naast de filosofische thematiek valt er voor het oog genoeg te genieten. Wanneer Robin eenmaal getransformeerd is in haar geanimeerde onsterfelijke avatar komt ze in een behoorlijk psychedelische wereld terecht. Als kijker word je Spirited away! Dit hele spektakel is ondersteund door prachtige muziek, zoals Folman in zijn eerdere Waltz with Bashir deed. The Congress opent het filmjaar 2014 op een buitengewoon overtuigende en diepzinnige manier.
5 januari 2014