****
recensie Winter Vacation (Han jia)
Wat zullen we doen vandaag?
door Cor Oliemeulen
Ver van het economische wonder in de grote Chinese steden gaan inwoners van een troosteloos provinciestadje gebukt onder uitzichtloosheid. In zijn derde film Winter Vacation geeft dichter en filmmaker Hongqi Li het begrip verveling een nieuwe dimensie.
Compositierijke kaders vanuit statische en afstandelijke cameraperspectieven tonen tienerjongens die zich enorm vervelen tijdens de wintervakantie. Hun gebrek aan belevenissen is volmaakt verbeeld in trage, losse fragmenten van kille mistroostigheid en absurde situaties. De setting en sfeer van droogkomische dialogen afgewisseld met oeverloze stiltes doet denken aan Stranger Than Paradise (1984) van Jim Jarmusch. Maar de nuchtere, minimalistische stijl in Winter Vacation (Han jia) is origineel en verfrissend door de volstrekt andere samenleving en achtergrond.
Ritueel
Het regelmatig exploderen van dynamiet en het geluid van goederenwagons verraden het decor van een stadje met mijnbouw of steengroeven, hoewel hiervan niets is te zien. Grauwe gebouwen omzomen een saai pleintje. Twee jongens staan er bewegingsloos tegenover elkaar. Plots geeft de grootste de andere een klap in het gezicht. De kleinste geeft hem een bankbiljet, waarna de grootste het opzichtig controleert op echtheid en het in zijn portemonnee doet. Vier klappen en drie bankbiljetten verder stopt het ritueel, dat later in de film terugkomt.
De scène op de groentemarkt werkt eveneens hilarisch en kent een mooie, triestige fotografie. In een kraam zitten zeven chagrijnige kooplieden als wassen beelden, enkele met mondkapjes, ieder achter een eigen keurige stapel groente. Een vrouw, die in wat kolen rommelt, ziet een passerende handelaar met een bakfiets vol dezelfde, ongetwijfeld goedkopere, kolen. Nadat ze uiteindelijk een geschikt exemplaar heeft gevonden, haalt ze er tergend langzaam een hoop ‘slechte’ bladen van af, laat de overgebleven halve kool wegen, onderhandelt over de prijs, doet hem in haar tas en neemt ook het ‘afval’ mee.
De lucht is leeg
De centrale vraag van Winter Vacation is: ‘Wat zullen we vandaag doen?’ Een jongen doodt de tijd met het soms hardop lezen van een woordenboek, een andere vraagt zich af waarom de lucht altijd leeg is en een derde praat met zijn vriendinnetje. Zij wil het voor de zoveelste keer uitmaken, omdat ze bang is dat haar schoolresultaten er onder lijden. Hij ongeëmotioneerd: ‘Je bent niet mooi en nu al de domste van de klas. Je kunt beter met mij trouwen, want je krijgt toch niemand anders. Dan krijgen we een zoon. Die trouwt en zij krijgen ook een zoon. En die krijgt ook weer een zoon…’
Het hopeloze toekomstbeeld van zelfs de allerjongsten komt aan bod. Een dikkige kleuter verblijft in een woonkamer met zijn grootvader. De kleine zit op de grond met de benen opgetrokken verveeld voor zich uit te kijken, opa op de bank staart gedeprimeerd naar buiten. Alsof je naar een foto of schilderij zit te kijken. Het jochie mag niet buitenspelen, omdat hij dat gisteren al heeft gedaan. Steeds als hij te veel vraagt naar de zin van opa, wil die dat hij zijn mond houdt met de waarschuwing: ‘Anders krijg je een pak slaag van je oom.’ Een nichtje, dat even voorbij komt, vraagt: ‘Wat wil je worden als je groot bent?’ Het manneke: ‘Wees’.
Als dan na alle vakantiepret school weer begint, blijkt al snel dat ook het onderwijs de kinderen niet kan enthousiasmeren. Niemand in deze contreien is geïnteresseerd in de vraag hoe je een nuttig persoon in de samenleving kunt zijn. Winter Vacation eindigt met satirische maatschappijkritiek van een regisseur van wie we hopelijk nog veel prachtige cinema mogen zien.
15 december 2011