Relatiesores 4: gekke exen
door Bob van der Sterre
Seems Like Old Times ♦ The Philadelphia Story ♦ The Locket
Het barst van de gekke exen in de filmwereld. Neem Glenn Close in Fatal Attraction. Maar ietsje minder maniakaal, kan dat ook? Het laatste deel van de Camera Obscura-reeks over relatiesores.
Nicholas Gardenia, hoofdrolspeler van Seems Like Old Times, is een pechvogel. Zit hij in zijn strandhuisje rustig aan een roman te werken, wordt hij gedwongen mee te doen aan een overval op een bank. Hij vlucht vervolgens voor de politie.
De enige die hem zou geloven is zijn ex-vrouw, Glenda Parks, en daar gaat hij dus ook heen. ‘Er zijn van die dingen die een man alleen moet doen. Dit is niet een van die dingen dus vraag ik je om hulp.‘
Chevy Chase en Goldie Hawn in topvorm
Een probleem: haar nieuwe echtgenoot is Ira Parks, de toekomstige openbaar aanklager van Californië. En hij wil graag Nicholas in de cel stoppen. Nicholas verbergt zich in hun tuinhuisje en Glenda raakt er overspannen van. Dan zijn er nog de ex-bajesklanten die ze aan werk wil helpen, de zes honden, de eigengereide huishoudster, de dronken bediende en de gouverneur die zijn favoriete kipgerecht wil komen eten.
Chevy Chase en Goldie Hawn waren rond 1980 in topvorm. Deze rollen in Seems Like Old Times uit 1980 (Chase laconiek, Hawn hysterisch) konden ze werkelijk met twee vingers in de neus spelen. En dat is ook wat ze doen. Een hecht tandem want twee jaar hiervoor speelden ze ook al een stelletje in Foul Play. En dan is er nog de getalenteerde Charles Grodin als Ira Parks.
Neil Simon (The Odd Couple, Barefoot in the Park) schreef de scherpe, geestige dialogen in deze film. Zoals wanneer Ira Glenda wil helpen bij het hyperventileren. ‘Wil je een glas water?’ ‘Hoe kan ik water drinken als ik de hele tijd aan het ademen ben.’ ‘Ik adem ook en ik drink genoeg water. Wil je liggen?’ ‘Nee… ja, ik wil liggen.’ ‘Waarom is het als ik iets voorstel, je nooit iets wilt doen?’ ‘Omdat als jij iets voorstelt, ik het niet wil voorstellen.’ ‘Je hebt het net voorgesteld.’ ‘Ira, alsjeblieft, laat me liggen.’ ’Je ligt al.’ ‘Ira!’
De film verbaast wel anno nu met zijn zeer politiek-incorrecte strekking. Indianen, Afro-Amerikanen en latino’s zijn hier alleen maar dom en hufterig en lopen iedereen te bestelen. In 1980 was er nog geen internet om hysterisch op te twitteren, dat is duidelijk.
Virtuoos laverend tussen vriendschap en liefde
C.K. Dexter Haven (Cary Grant) in The Philadelphia Story (1940) is ook zo’n man die geen nee kan horen. Hij was getrouwd met Tracy Lord (Katherine Hepburn), maar ze zijn gescheiden. Ze gaat nu hertrouwen met zakenman George Kittredge (John Howard). Een degelijk type dat haar ‘aanbidt’.
En wat doet die Dexter Haven de dag voor het huwelijk? Ongevraagd loopt hij de deur van de Lords binnen. Dat niet alleen, hij heeft ook nog twee journalisten van de Spy meegenomen die een smeuïg artikel over het huwelijk moeten schrijven. Het moet wel want de hoofdredacteur heeft materiaal over Tracy’s vader en een danseres dat hij dreigt te publiceren als Dexter Haven het niet doet. De familie speelt vervolgens het sensatiespelletje vrolijk mee.
Er gebeurt van alles. De twee journalisten kikkeren zelf op van het feestje. C.K. Dexter Haven verwijt Tracy godinachtige trekjes. Nachtelijke drankorgieën (champagne is heerlijk) eindigen in een zwembad. En George verveelt Tracy als hij vroeg naar huis wil.
Donald Ogden Stewart (o.a. Holiday en Love Affair) schreef het script, en hij stopte het werkelijk tjokvol geestigheden. Maar het is anders geestig dan bij dijenkletsers. Het is een huwelijksfilm, virtuoos laverend tussen vriendschap en liefde; man en vrouw; humor en wijsheid. Komisch, ja, maar ook een film die je soms op je achterhoofd doet krabben, zo ongewoon het eigenlijk is voor 1940.
Eindeloos veel kwaliteit. Voortreffelijke hoofdrollen (ook James Stewart). Subtiele cameravoering. Eindeloze variatie. Origineel script, sappige dialogen. ‘The prettiest sight in this pretty world is the priviliged class enjoying its privileges.’ (Bij een kater) ‘Testing the air. I like it, but it doesn’t like me.’
Is deze klassieker van George Cukor echt obscuur? Het zal je verbazen hoe weinig mensen The Philadelphia Story eigenlijk hebben gezien. De meeste filmkijkers zullen bij deze titel toch aanvankelijk denken aan Tom Hanks en een film over aids.
Welke ex van wie is gek?
In The locket (1946) zien we maar liefst twee exen! Bruidegom John Willis (Gene Raymond) staat op punt te trouwen met Nancy (Laraine Day). Jaloerse dames bespreken haar succes. ‘Ze is aardig.’ ‘Ze heeft geluk.’ ‘Als je aardig bent, moet je geluk hebben.’ ‘Als je geluk hebt, kun je je veroorloven om aardig te zijn.’
Maar nog geen minuut later hoort John Willis het verhaal aan van Dr. Blair, die vijf jaar met haar getrouwd zou zijn geweest. ‘Ze heeft al de levens van drie mannen verwoest.’ Zoiets wil je als bruidegom niet horen… En al helemaal niet op de dag dat je met haar trouwt.
Dr. Blair is zelf ook niet veel bespaard gebleven. Als hij getrouwd is met Nancy staat in zijn praktijk (hij is psychiater) Norman Clyde (rol Robert Mitchum) voor zijn neus. ‘Je vrouw is een moordenaar!’
Clyde vertelt in dit Inceptionesque verhaal hoe hij haar leerde kennen. Hij is kunstenaar en zij volgde zijn kunstlessen. Hij is zelf zo’n beetje de meest besluitvaardige schilder die je ooit hebt zien rondlopen. (Dat is het aardige van de acteur Robert Mitchum: hij speelt altijd zo, of hij nu bakker, kunstenaar, senator of oorlogsheld speelt.)
Clyde komt langzaamaan achter haar gekke dingetjes. Ze steelt een medaillon. Een moord! Een lulverhaal! ‘Nancy, in vredesnaam, het slaat nergens op!’
Het kan nog dieper. We kijken naar de jeugd van Nancy. Ze krijgt een medaillon maar die wordt haar weer afgenomen. En dan is het spoorloos!
Wie moet je geloven? De leuke, charmante Nancy? Of de twee exen? Welke ex van wie is hier gek?
Psychologie van de koude grond. Maar verre van slecht. Geen wonder dat Hollywood er wel wat in zag. Femme fatale, moord, seks, spanning en een beetje humor. Nog even een flitsbezoek van Londen in de oorlog (het was immers 1946). De uitwerking is zeer zorgvuldig. Mooie decors en hier en daar wat verrassende shots. En een uitstekend plot.
Het is duidelijk: als de overspelfilm en de ménage-à-trois film typisch Frans zouden zijn, is de exen-film typisch iets Amerikaans.
9 februari 2017
