IDFA 2022 – Deel 4:
Mensen aan het werk
door Bob van der Sterre
Mensen werken overal ter wereld, in allerlei beroepen. Genoeg documentaires staan stil bij dit wonderlijke fenomeen. Dit artikel over IDFA gaat over al die mensen die elke dag ergens ter wereld opstaan om iets te gaan doen.
The Pawnshop – Bieden op een mammoettand
In Bytom – een oude industriestad vlakbij Katowice – proberen Wiesiek en Jola een pandhuis te runnen. Een soort commerciële kringloopwinkel. Mensen verkopen spullen en de winkel verkoopt ze weer door met een kleine winst.
Vanuit het centrum van Bytom zijn ze verhuisd naar een grote loods in een vervallen buurt. Het valt niet mee als je inkomsten tegenvallen en je maar 12 euro per week krijgt betaald. Een lentefeest maakt het enigszins draaglijker. Daarnaast is er veel armoede en leed in de buurt, dus delen ze soms soep uit en geven ze een jas aan een dakloos meisje.
De film heeft een paar prachtige uit-het-hart ontboezemingen van ongelukkige klanten. Die treffen je als kijker toch meer dan welk geacteer in een dramatische speelfilm. De ruzies tussen Jola en Wiesiek als hij het karige geld opnieuw liever spendeert aan de zaak. Klanten die bizarre dingen proberen te slijten, zoals de man die ‘een originele mammoettand’ verkoopt. Een lekkage die wordt gefikst door een man die alles met een brander oplost. ‘Je verbrandt de kabel van de boiler!’ ‘Dat is niet mijn schuld!’
Een luchtige film maar wat een hoop leed schuilt er achter die luchtigheid. Geweld, drank, alcoholisme: ze spelen een rol bij vrijwel iedereen, zowel klanten als personeel. Een gezellige familie maar overleven is niet eenvoudig.
Prettig wegkijkende documentaire maar dat is misschien ook het probleem: soms voelt het (zoals vaker in moderne documentaires) te gescript aan. Het is logisch dat documentaires ook scripts maken om een verhaal te vertellen. Soms gaat het allemaal wel érg soepel. Zoals de twee dames die even gaan zitten voor een goed gesprek over mishandelende mannen. Documentaire of speelfilm? Die discussie is al zo oud als Nanook of the North.
Gigi le Legge – Mysterieus portret van een wijkagent
Gigi is wijkagent bij een politiebureau in een klein stadje in Noord-Italië. Op een dag vinden ze een lichaam bij het spoor, waar mensen soms zelfmoord plegen.
Hij vindt een man op de fiets verdacht maar kan niets doen. Dat hoort niet bij zijn werk als straatagent. Wel bij zijn werk horen flirten met de nieuwe medewerkster, doelloos rondrijden en ruzie maken met zijn buurman.
Gigi le Legge oogt met de trailer als een grappige, vermakelijke documentaire. Dat is het niet helemaal. Het heeft wel grappige momenten maar het is vooral een film met veel mysterie. En dat verraste me.
Achter het karakter Gigi zitten diverse onopgeloste zaken. Hoe zit het met de overleden persoon en wat is zijn obsessie met de fietser? En wie is die Gigi nou eigenlijk over wie deze film gaat? ‘Doe met haar niet je Gigi-dingen’, waarschuwt een collega. Alleen via een paar fragmenten krijgen we een beeld van hem: vriendelijk, eigenwijs en liberaal met regels. De droomscène in zijn tuin – hij zoekt een indringer – maakt de film nog vreemder.
Veel kijkers willen een portret dat ergens toe leidt, met een duidelijk verhaal vol drama, etc.. Dit is een ander soort film: een film die oogt heeft voor het gewone, simpele en menselijke van het bestaan zonder de pretentie te hebben om het hele leven van een persoon terug te kunnen brengen tot anderhalf uur cinema.
Petit Taxi – Babbelen in Casablanca
Oussama is taxichauffeur in Casablanca. Hij rijdt verschillende mensen rond en voert prettige, openhartige gesprekken.
Een studente wil graag jongensdingen doen, want een meisjesleven is saai, een man vertelt over zijn droom en een andere passagier vertelt hoe het is als je naar het buitenland gaat, want daar is Oussama nog nooit geweest.
28 prettige minuten biedt deze film. Echt vernieuwend is het niet. Maarten Spanjer maakte immers al het programma Taxi bij NCRV halverwege de jaren negentig. En dat is daarna nog heel vaak herhaald. In de kern is dit ook zo – net als Panahi’s Taxi Teheran – maar met een belangrijk verschil: Oussama is een échte taxichauffeur.
Film van Samu Sidali geeft een aardig inzicht in de bewoners van de grote stad maar ook niet veel meer dan dat.
A Provincial Hospital – Corona in de Bulgaarse provincie
In een klein provinciaal ziekenhuis is het alle hens aan dek voor afdeling waar coronavirusslachtoffers worden verzameld. Een patiënt ziet het niet meer zitten (‘Waar liggen de handboeien ook alweer?’), een ander wil fetakaas op brood, een derde mag naar huis en de laatste eindigt in een bodybag.
Typische fly-on-the-wall documentaire. Aardig wat keren is de maker stiekem aan het luistervinken. We horen grappen over de Bulgaarse volksaard. We zien een probleem met de zuurstof (‘Waar dienen deze knoppen voor?’). De vrouw die naar huis mag en van grote blijheid in een keer overgaat in grote tranen. De tafeltennisser die moedeloos wordt van zijn besmetting. Geklooi met hesjes en plastic maskers. ‘Waarom doe ik het nu uit als ik weer naar die patiënt moet?’
De film bewijst dat je als mens op moeilijke momenten bijna vanzelf móet lachen. Vandaar de vele flauwe grappen in deze film. De verpleegsters en de arts kunnen hun zwarte humor gelukkig niet voor hen houden: ‘Pas op, laat het lichaam niet vallen met de camera achter ons!’ Het zal voor verpleegkundigen en artsen wel herkenbaar zijn.
Het is natuurlijk niet alleen jolig en luchtig want er sterven ook aardig wat patiënten. Het doet je als kijker zelf ook wel weer terugdenken aan die vreemde periode waarbij je in het nieuws las hoe overal mensen bij bosjes stierven door het coronavirus. Deze film documenteerde deze periode uitvoerig en is alleen al daarom een waardevol document. Een minpuntje is dat de film met twee uur wat traag wordt. Nog een kritisch rondje in de editing had de film geen kwaad gedaan.
17 november 2022
IDFA 2022 – Deel 1: Openingsfilm
IDFA 2022 – Deel 2: Azië, anders
IDFA 2022 – Deel 3: Muziekdocumentaires
IDFA 2022 – Deel 5: Oekraïne
IDFA 2022 – Deel 6: Pioniers
IDFA 2022 – Deel 7: Een zee van experimenten