IFFR 2018 – Deel 2

IFFR 2018 Deel 2:
Transformatie en identiteit

door Suzan Groothuis

Dit jaar heeft het programma een opvallende selectie films met overlappende thematiek, namelijk die van transformatie en identiteit.

Transformatie van binnenuit, zoals het grimmige Beast waarin een jonge vrouw zoekt naar haar duistere kern. Of het film-noir sprookje The Shape of Water, waar we een ambigu wezen treffen en liefde geen grenzen kent, ondanks wat anderen denken of vinden. En de zichtbare verandering van een jonge advocate in Sultry, die vreemde schimmelplekken op haar lichaam krijgt tijdens een bloedhete zomer in Rio. Films over mensen die zich anders voelen, anders willen zijn of zichzelf zelfs overstijgen of opofferen.

 

The Shape of Water

The Shape of Water – In de ban van het monster
Een film over transformatie en identiteit kan je gerust over laten aan de Mexicaanse regisseur Guillermo del Toro. In Pan’s Labyrinth (2006) creëert een meisje haar eigen, duistere fantasierijke wereld in een donkere realiteit: het Spanje van 1944, na de machtsovername door Franco. In Crimson Peak (2015) ademt en bloedt een statig huis en houden de eigenaren er duistere geheimen op na. En in zijn nieuwste, The Shape of Water, zijn er verwijzingen naar horrorsprookje Creature from the Black Lagoon (1954).

Hoewel het in Del Toro’s gelaagde, rijke en visueel verbluffende film duizelt van de referenties: van de stomme film tot musical Mardi Gras en van geïllustreerde reclames tot art deco en art nouveau decors, zoals de prachtige inrichting van een oude bioscoop.

De film speelt tijdens de Koude Oorlog, maar ademt oudere, vervlogen tijden. De stomme Elisa (Sally Hawkins) leeft een geïsoleerd leven; haar tijd spendeert ze met haar beste vriend en buurman Giles (Richard Jenkins) en op haar werk als schoonmaakster in een onderzoeksinstituut van de overheid. Beiden lijken te leven in het verleden, met hun voorliefde voor oude films en muziek. Tapdansend zitten ze samen op de bank.

Maar dan is er een vondst, geheimgehouden in het instituut waar Elisa werkt: een wezen dat gevonden is in de wateren van Zuid-Amerika en dat voor wetenschappelijke doeleinden interessant is als wapen tegen de Russen. Elisa, net zoveel buitenstaander als het wezen, raakt geïntrigeerd en er ontstaat een band.

The Shape of Water laat Del Toro op zijn best zien: een donker, magisch sprookje, waarin monsters, buitenstaanders, spionnen en nietsontziende liefde een rol hebben. Maar het is vooral een ode aan de cinema, wat een wonderlijke visuele kijkervaring levert. En Hawkins en Jenkins zijn prachtig als hun integere menselijke zelf, met een voet in het verleden en een vooruitstrevende blik op het heden.

 

Beast

Beast – Rauwe dierlijkheid
Ook het Britse Beast gaat over identiteit en transformatie. Het is het debuut van regisseur Michael Pierce en een dat indruk achterlaat. Beast speelt op het afgelegen eiland Jersey, waar de jonge Moll is opgegroeid en haar volwassenheid tegemoet treedt. Onder streng, toeziend oog van haar welgestelde familie, want Moll heeft in het verleden een misstap begaan. Een verleden dat kleur krijgt dankzij de komst van vreemdeling Pascal. Moll voelt zich als een wild dier tot hem aangetrokken. Het is zijn geur die haar verleidt, wild en ongeremd. Haar familie ziet hun liefde argwanend toe en waarschuwt Moll. Ze kan beter bij deze jongen uit de buurt blijven. Temeer omdat er op het eiland lichamen van jonge meisjes zijn gevonden en Pascal door de autoriteiten verdacht wordt van moord.

Beast speelt met het vraagstuk van identiteit: wat doe je, als je merkt dat er duisternis in je zit? De achtergrond van de ongereptheid van de natuur draagt bij aan Molls zoektocht naar haar dierlijke zelf. Zo zijn er beelden van Moll en Pascal jagend op konijnen, en van Moll die zich begraaft in aarde. De film is in vloeiende beelden geschoten, dan weer dicht op de huid en in slow motion, dan weer met wide shots van het landschap en Molls burgerlijke thuis.

Van begin af aan sleept Beast je mee in Molls honger naar beestachtigheid. Acteurs Johnny Flynn en Jessie Buckley overtuigen in hun spel van duister duo, hun eigen pad kiezend tegen de verwachtingen van anderen in. Dit zorgt soms voor hilarische momenten, zoals tijdens een etentje van Molls familie waar zij afrekent met hun geldende normen en waarden.

Beast behoudt een spanningsvolle discrepantie tussen goed en kwaad en onschuld en zonde en doet met zijn thematiek wat denken aan films als Alléluia (2014) en Hounds of Love (2016). Sterk en donker debuut.

 

Sultry

Sultry – De verzieking van Rio
En dan over naar Rio de Janeiro in Brazilië ten tijde van de voorbereidingen op de Olympische Spelen in 2016. Jonge advocate Ana komt op voor de belangen van bewoners van sloppenwijk Vila Autódromo, maar moet ook vechten voor het behoud van haar eigen appartementencomplex. Moedeloos zien zij en inwoners van Rio toe dat steeds meer gebouwen moeten wijken voor stadions, hotels en appartementen voor de Spelen.

Ondertussen is het de heetste zomer ooit en beginnen de spanning en onrust hun tol te eisen. Ana ontdekt een vreemde uitslag op haar lichaam die zich geleidelijk aan, met het dichterbij komen van de Spelen, uitbreidt. Een bezoek aan de huisarts lost weinig op. Van sociaal-realistisch drama, dat met de strijd tegen projectontwikkelaars en corruptie doet denken aan landgenoot Aquarius (2016), verandert Sultry in magisch-realisme met body horrorrandjes.

De film overtuigt het meest in de eerste helft, waarin zinderende hitte, strijdlust en toenemende wanhoop samengaan. Het symbolische einde voelt wat vergezocht en overbodig aan, want het statement van filmmaakster Marina Meliande is duidelijk: morele grenzen vervagen wanneer de geldmachine draait. Haar solo-speelfilmdebuut slaagt er wel in de verzieking van de stad vast te leggen, het meest overtuigend in schrijnende beelden van inwoners die hun thuis moeten achterlaten. Stadsvernieuwing is niet voor iedereen en de aarde is niet onuitputtelijk. Een plaatje dat tot nadenken stemt.

 

1 februari 2018

 
IFFR 2018 Deel 1
IFFR 2018 Deel 3
IFFR 2018 Deel 4
IFFR 2018 Deel 5
IFFR 2018 Deel 6
 
 

MEER FILMFESTIVALS