IFFR 2018 – Deel 3

IFFR 2018 Deel 3:
IFFR en experimenten

door Bob van der Sterre

Het experiment is altijd alomtegenwoordig op het IFFR. Soms geslaagd, soms minder geslaagd, maar altijd op zoek naar het randje van wat we gewend zijn.

 

Charlie en Hannah gaan uit

Charlie en Hannah gaan uit
Meet Charlie en Hannah: twee Vlaamse dames van in de twintig die uitgaan, samen met Fons. Ze slikken een soort magische bonbon en die heeft niet alleen effect op hen, maar ook op anderen en de wereld om hen heen. Zo ontmoeten ze Catherine de Grote in de achtertuin van een bar. Of ze bezoeken een bordeel met een waarzegster die zegt dat ze ‘de ananas moeten blijven volgen’ (en dat doen ze dan ook).

Charlie en Hannah gaan uit is een dappere poging om eens totaal wat anders te maken dan de grauwe middelmaat van arthouse of commerciële films. De keuze hier is ‘origineel’. Scènes vol creatieve vondsten en grappige dialogen.

‘Ik moet echt gaan anders gaat mijn cavia raar doen.’
‘Hij is echt oké. Hij leest boeken.’
‘Ik haat zoogdieren. Denk ik.’
‘Ik vond voor u een mummy in ontkenningsfase.’
(Komt een mummy aanlopen.) ‘Smoothie?’

In een bordeel zien ze de geliefden van F. Scott Fitzgerald. ‘Ze voelen zich meestal superieur omdat ze betere adjectieven hebben.’

Fons is meer een decoratief element voor het vermakelijke portret van Charlie en Hannah; vrouwen van in de twintig die zichzelf heel wijs vinden. Jij denkt iets te hebben meegemaakt? Zij hebben al het tienvoudige daarvan meegemaakt en laten het ook niet na daarover te praten.

Er is zoveel aandacht voor originaliteit dat de film regelmatig vergeet of er nu een verhaal verteld moest worden. Echt erg is dat niet. Bert Scholiers was scenarist van films waar ik niet snel heen zou gaan (Smoorverliefd en Sprakeloos) maar knalt er nu goed in met zijn fantasierijke debuut, ook nog eens netjes na 1 uur 15 minuten afgelopen.

 

A Mosca  Cieca

A Mosca  Cieca
Man loopt over straat. Close-up hand. Dan klimt ie een huis in. Dan loopt ie weer op straat. Een lijk onder een auto.

Dan weet je al: moeilijke, expressionistische cinema die nog het meest doet denken aan de parodie die Arjan Ederveen en Tosca Niterink ooit maakten van de Franse nouvelle vague.

Romano Scavolini maakte in 1967 deze extreem ontoegankelijke Godardachtige film van een man die een moord wil plegen maar een slachtoffer zoekt. De film is fragmentarisch – werkelijk alle tijden, momenten en scènes lopen door elkaar heen. Alles oogt geïmproviseerd. Dat heeft te maken met het verlangen van de cineast om de waarheid te ‘deconstrueren’.

Scavolini is misschien bekend als maker van Nightmare (het voorbeeld van Wes Cravens A Nightmare on Elm Street). Deze film was een voorbeeld van niemand want het lag tot vorig jaar op de plank. A Mosca Cieca kwam niet door de censuur, die zogenaamd heel veel moeite had met de naaktheid van actrice Laura Troschel (maar vermoedelijk nog meer met cineasten die niet willen meedoen aan de grauwe middelmaat).

Ik had het graag gewild maar het is lastig om er nu een meesterwerk in te ontdekken. De shots worden artistieker naar het einde toe maar tegelijk oogt het meer als een schets voor een film dan de film zelf. Of de film daarmee nu gelukt is of juist niet gelukt, is lastig te zeggen.

 

‘77 No Commercial Use

‘77 No Commercial Use
Stel, je bent minister van Italië en het is 31 december 1977. Wat je dan allemaal hebt zien langskomen! Rode Brigade; maffia; rellen. En dan de linkse golf die het land overspoelt. Studenten, arbeiders en communisten zijn bijna het hele jaar aan het demonstreren. Wat ze willen? Vaag links geouwehoer, blijkt. De overheid weet ook niet wat ermee te doen. Dus rellen in Rome, Milaan, Bologna, Turijn. Dagelijks schietpartijen op straat.

‘77 No Commercial Use presenteert het jaar 1977 in Italië in een stroom van krantenkoppen, strips, foto’s en natuurlijk archiefbeelden. De grillige montage brengt je in een flow. Je krijgt een goede indruk van een rommelig, energiek tijdperk. Een ontspoorde versie van 1967. De tijd van Ramones, punk, Dario Fo. We zien ook een jeugdige Roberto Benigni en Nanni Moretti, nog voor hun grote successen.

Een jaar met bizarre gebeurtenissen. Concert van Carlos Santana dat in de fik werd gestoken met molotovcocktails (want: ze vonden de kaartjes te duur). Juwelier schiet een beroemde voetballer dood (want: hij haalde een diefstalgrap uit). Een nazi die ontsnapt uit een ziekenhuis (zijn vrouw nam hem mee in een koffer, hij was zwaar vermagerd).

Veel respect voor dit monnikenwerk van Fulvio Baglivi, die zelf in 1977 geboren is. Het heeft iets ontroerends om te zien, al die verloren geschiedenissen die eens voor veel mensen realiteit waren.

 

Guarda in Alto

Guarda in Alto
Jongen rookt een sigaretje tijdens een pauze. Een namaakmeeuw valt naar beneden. Hij vindt er een hand in. Van een mummie.  Plotseling opduikende nonnen zorgen ervoor dat hij over de daken vlucht. Hij komt een groep kinderen tegen. Die hebben plannen voor het lanceren van een ruimteschip.

Even verderop ontmoet hij een vrouw die een parachutesprong heeft gemaakt en is blijven hangen.

Deze film is er zo een waarvan je eigenlijk niet begrijpt hoe en vooral waarom ie gemaakt wordt. Het is geen echt pretentieuze film, geen echt onaangename film. Die daken van Rome zijn best leuk om te zien. Maar het is onmogelijk om er kaas van te maken. Nonnen, halvegare dialogen in het Engels met een Franse vrouw, een raket, namaakmeeuwen, een slakkenrace.

Met een symbolisch uitlegwoordenboek kun je er vermoedelijk wel wat van maken (‘Een protest tegen de technoficering van de maatschappij’) maar de kijker die zonder zoiets doet blijft verbluft achter.

 

Dragonfly Eyes

Dragonfly Eyes
Het meisje Qing Ting ziet het niet meer zitten in een klooster en vertrekt naar de grote stad. Ze ontwikkelt een vriendschap met Fe Kan.

Dit klinkt als een redelijk gewoon drama. Maar vergis je niet. Het regiedebuut van kunstenaar Xu Bing is gemaakt met 10.000 uur filmmateriaal van security camera’s en dashcams. Allemaal onbewuste acteurs dus en in de beelden gaan vermoedelijk wel tachtig meisjes door voor Qing Ting.

Er dan nog een redelijk coherent verhaal over te verzinnen, dat is knap.

Een verrassend goed gelukt project. Ten eerste zie je het ‘echte China’ (met bijvoorbeeld een onvergetelijke scène van een man die op een kruising zijn auto keert en een andere auto gaat rammen). Wat je je ook realiseert is dat de cinema ook is veranderd door de beelden van beveiligingscamera’s en dashcams. Dat vliegtuig. Die daken. Die weg. Die tornado.

Die meestal schokkende beelden imiteert de cinema dan weer, met bijvoorbeeld het tegenwoordig overbekende beeld in films en series van een auto die plotseling wordt aangereden door een andere auto.

 

Nazidanie

Nazidanie
Een van de mafste concepten voor een film die je kunt vinden op IFFR is de ruim twee uur durende film over de kopstoot die Zinedine Zidane gaf aan Marco Materazzi tijdens de finale van het WK-voetbal in 2006.

Nee, het mysterie wordt niet opgelost. Dat is ook niet het doel geweest van de Russische makers van Nazidanie.

We krijgen een reeks beelden en een voice-over die ons de context van het moment toont. En die context gaat héél ver. Fresco’s, Michelangelo’s en sjamanen worden erbij gehaald.

Het is dan ook wel een dankbaar gegeven. De heiligverklaarde in het wit (de held van 1998, Real Madrid, Frankrijk) versus de duivelverklaarde in het donker (‘de slager van Lecce’, Inter, Italië). Materazzi en Zidane scoorden beiden in de finale. Materazzi heeft 23, omdat het zijn geluksgetal is. Ook de geboortedag van Zidane. De verliezende penalty van Frankrijk is een mislukte kopie van Zidane’s penalty.

De film leert ons dat er drie Materazzi’s zijn (de slager, de familieman, en de middenman). En dat er een soort portal van haat was tijdens dat WK (wat je toch even aan Twin Peaks doet denken). Neem De Rossi, die in de eerste wedstrijd een rode kaart kreeg, niet snapte wat hem bezielde, zelfs openlijke boetedoening deed. Mocht toch aan de finale meedoen. En als hij invalt, rara wie een tel later door de waanzin wordt getroffen. (Verrassend genoeg noemen ze niet eens ‘the battle of Nuremberg’, de meest beruchte wedstrijd die Nederland ooit speelde, ook tijdens dit WK.)

Dit gaat over voetbal maar ís geen sportdocumentaire. Dit komt eerder in de buurt van een surrealistische film. Of een voetbalversie van een toneelstuk van Shakespeare. Duurt twee uur maar verveelt niet.

Een aangenaam voorafje voor het komende WK.

 

Tot slot: The Eyeslicer
The Eyeslicer bestaat uit 360 minuten aan korte films. Korte films van jonge Amerikaanse regisseurs. Een hoop gekke, experimentele en gepassioneerd gemaakte films; waarvan het meeste best aardig is om aan te zien. De ‘echte’ regisseurs zouden er nog best wat van kunnen opsteken. Gratis te zien in de ‘90’s hangout’ in het Nieuwe Instituut, vandaag (2 februari) en morgen (3 februari).

 

2 februari 2018

 
IFFR 2018 Deel 1
IFFR 2018 Deel 2
IFFR 2018 Deel 4
IFFR 2018 Deel 5
IFFR 2018 Deel 6
 
 

MEER FILMFESTIVALS