IFFR 2019 deel 1:
Mensen die het moeilijk hebben
door Bob van der Sterre
Wat hebben mensen het toch moeilijk. Althans, in films. Bij het IFFR lopen er aardig wat karakters met problemen rond.
Out of Sight, Out of Mind – vriendengroep in crisis
Een vriendengroep van dertigers. Travis wil schrijver worden. Hij neemt de tijd om tot zichzelf te komen in Mexico. ‘O Brien raakt de weg kwijt (schizofrenie) en wordt (per ongeluk) een satirische YouTube-ster. Lox is een muzikant die teleurgesteld is in zijn loopbaan. Het duo Kate en Zander gaat uit elkaar (de een gaat zich een ongeluk tinderen, de ander porno kijken). Uiteindelijk proberen ze met ‘O Brien ook hun vriendengroep te redden.
Leuke gegevens, moeizame film. Wat is er allemaal moeizaam? De karakters zijn niet echt boeiend. De voice-over. Grote thema’s die er bij de haren worden bijgesleept (schizofrenie, depressie). De lengte (ruim twee uur). Moderne thema’s ook genoeg: YouTube-beroemdheden, tinderen, internetdaten, watervasten. Alsmaar Boléro van Ravel (ironisch?).
De kracht van de film zit in het karakter Travis. Zijn episode als supporter van een socialistische revolutie in Mexico is het beste stuk van de film. De rest eruit en een keuze voor een drama over schizofrenie, of een kortere satirische film over dertigers. Dan had je een aardige film die een uur korter was. Nu tolt de film door de torenhoge ambities. De satire is daardoor aangelengd met veel water – net als de karakters in de film die aan het watervasten zijn. ‘Iedere gast op Tinder heette Greg’, is bijvoorbeeld wel een grappige zin maar dat soort zinnen zijn te spaarzaam in deze film.
Bloody Marie – zuipende tekenares in Amsterdam
Marie (tekenares) zuipt als een kanon. Ze kan amper haar eigen huis, midden op de Wallen (Oudezijds Voorburgwal denk ik), binnen. Ze heeft haar moeder verloren en het tekenen vlot ook al niet.
Op een dag vindt ze in een buurwoning een flink bedrag en ze neemt het mee. Dat zorgt er indirect voor dat er bij het bordeel naast haar een meisje sterft. Ze gaat zich ermee bemoeien en moet zich daarna zien te ontdoen van wazige criminele figuren. En dan nog haar hond zien terug te krijgen.
Bloody Marie (film van Lennert Hillege en Guido van Driel) is best aardig. De Wallenbuurt – een keer lelijk Amsterdam – als hoofdpersoon geeft de film karakter. Met zijn hoeren, nauwe steegjes, wazige Bulgaarse buren. Mooi in beeld gebracht met zijn kleurrijke ranzigheid. Ook de hoofdrol van Susanne Wollf als tekenares Marie Winkelmut is vrij goed.
Halverwege gaat de film van drama ineens naar misdaadverhaal – een staaltje Tarantino in de polder. Dat is lef hebben en geeft de film een nieuwe energie. Het is ook het manco van de film. Het misdaadverhaal is namelijk niet echt uitgewerkt – en ik weet ook niet hoe het afloopt met het dronken leven van Marie. Verhalen over dronkaards hebben ook een dilemma: moet het verhaal dan goed aflopen, slecht, of geen van beide? De laatste is misschien het meest ‘poëtisch’ maar dan blijf je zitten met leegte (en frustratie).
Caminhos Magnetykos – esthetiek voor alles
Raymond Vachs, een Fransman die in Portugal leeft, heeft spijt van het uithuwelijken van zijn dochter aan een of andere slijmjurk. Hij raakt dronken en bevindt zich ineens in een satansseance. Hij kan de beslissing terugdraaien maar er is wel een prijs die hij moet betalen.
Waarom ik een fan ben van Pêra; hij is een stilist, heeft een eigen beeldtaal, zoals dat heet. In deze film is het kleurrijk, creatief, mysterieus en hij gebruikt aldoor over elkaar liggende montage. Prachtige beelden, de hele film door. En nog mooier: in deze film doet hij weer heel andere dingen dan in The Baron.
Waarom ik geen fan ben van Pêra: hij gebruikt zijn talent niet voor een interessant en mysterieus verhaal. Net als bij The Baron ging de style over substance me halverwege vervelen. Het is bij anderen die ene uitzinnige scène maar dan de hele film lang. En zonder echt verhaal zijn films echt lastig uit te kijken.
Het hoogtepunt is juist een stukje acteerwerk: als de slijmjurk op het huwelijk triomfantelijk een telefoontje van ‘Donald’ opneemt. Wat een smerige glimlach, voortreffelijk. Dat soort lichte komedie – en meer mysterie in het verhaal – had de film geweldig kunnen maken. De stijl is er al, nu de rest nog.
Muere, monstruo, muere – raar monster bijt hoofden af
Een monster vermoordt en onthoofdt mensen. Maar monsters bestaan niet, toch? De verdachte is David die immers bij alle drie de moorden betrokken was. Die zegt dat er toch een monster is. Hij zegt tegen een psycholoog: ik hoor een stem die zegt: ‘Murder me, monster. Murder.’ Cruz is de enige die een stap extra wil nemen om het mysterie te ontrafelen. Maar zijn baas gelooft niet in monsters.
Vage toestanden in deze Argentijnse film van Alejandro Fadel (Los Salvajes). Griezelige rit door een tunnel, een agent met een onwijs diepe stem, een creepy bos met lichtjes en een monster… daar zal ik niets over verklappen. Een van de meer fantasierijke films van IFFR die ook vast op Imagine straks te zien is.
Veelbelovend maar jammer dat er na afloop geen touw aan vast te knopen valt. Bij David Lynch, met wiens werk de film veel vergeleken wordt, snap je altijd wel dat er een soort onderhuidse logica is. Hier gaat het nergens heen. We gaan zelfs van een mysterieuze thriller naar een slasher B-film. Een probleem is ook dat de agenten vooral tijd kwijt zijn aan wazige, filosofische dialogen terwijl je eigenlijk van agenten verwacht dat ze gewoon hun werk doen. Je krijgt geen band met de karakters.
Daardoor weet de film niet de belofte van het eerste deel in te lossen. En wat moeten we nu met het monster zelf? Dat moeten we wel op een of andere manier opvatten (iets met seks neem ik aan?). Oftewel: wat meer nuchterheid, meer humor, een hoger tempo en een logischer plot hadden deze film veel goeds gedaan. De artdirection is wel een speciale vermelding waard.
A Land Imagined – agent zoekt slachtoffer
Lok is een agent. Hij moet achterhalen wat er met Wang en Ajit is gebeurd – twee arbeiders van een bouwplaats. Om dat te leren, verplaatst hij zich vrij letterlijk in Wangs leven en merkt dat de sleutel ligt bij het internetcafé ertegenover. Daar werkt een meisje genaamd Mindy die een paar keer op stap is geweest met Wang. En wie is Troll562 die Wang daar in de gaten houdt?
Dit is geen makkelijk verhaal – en na Mulholland Drive te hebben beschreven vallen me ineens parallellen op. Dit doet precies denken aan hoe David Lynch in zijn script dromen en werkelijkheid door elkaar mengt. Wang en Lok zijn hier praktisch dubbelgangers, en Mindy (het punkmeisje van het internetcafé dat met seks een beetje bijbeunt) is een soort sleutelpersoon tussen de twee. Een typisch tussen goed en slecht bevindend karakter à la Lynch. Dan is er nog het decor dat net als bij Lynch veelbetekenend is. Dat is de stad Singapore dat werk verschaft, maar ook mensen uit andere landen huisvest in vieze kamers, dat land wil maken maar daarvoor zand moet halen uit Maleisië.
Siew Hua Yeo won met deze film de hoofdprijs op het Locarno-filmfestival. De film heeft al meer dan zeventig reviews van allerlei serieuze bladen op IMDb. De film raakt dan ook een snaar bij critici. Een noir politieverhaal, een sociaal-realistisch verhaal over migrantenarbeiders en een kritisch essay over de stad Singapore dat uitbreidt richting zee. (Fascinerend, maar wij hebben al decennia Flevoland.) Op wonderlijke wijze blijft dit in evenwicht; de natte droom van iedere criticus.
Er zitten ook wel wat verbazingwekkende stukken in. De overgang van heden naar flashback was er zo een – precies als agent Lok iets vaags vertelt over zijn dromen.
Toch is het door het mengen van al deze karakters en filmstijlen lastig om om je aan een karakter te hechten en het gevoel te hebben een meesterwerk te hebben gezien. Daar komt toch meer emotie bij kijken dan hier het geval is.
28 januari 2019