Karlovy Vary International Film Festival 2021
Dikke BMW’s en gegil van dames
door Ralph Evers
Na een aantal outdoor-dagen in de prachtige Tsjechische natuur stond als laatste stop voor deze vakantie Karlovy Vary op de lijst. De stad die ook wel bekend is onder zijn Duitse naam Karlsbad en één van de bekendste kuuroordplekken van de wereld is. Grootheden als Goethe, Mozart en Napoleon hebben hier meerdere malen vertoefd en de stad weet je gemakkelijk te verleiden met haar pracht en praal. En met films!
Bij aankomst in de receptie van het hotel waar we verbleven, werd genoemd dat we mooi op tijd waren voor de happening dit weekend: special guest Johnny Depp zou zijn opwachting maken voor diens nieuwe film Minamata. Zonder het te weten, bleken we middenin het filmfestival Karlovy Vary binnengereden te zijn. Daar moesten we toch even gebruik van maken.
Depp en Hawke
Ook in Tsjechië is het een zeikzomer, dus die films kwamen wel goed uit. Na enig zoeken hadden we achterhaald waar we kaartjes konden kopen. Alles wat ons beiden leuk leek, bleek uitverkocht, maar we wisten toch twee interessante films te strikken. Ondertussen hielden we ons op bij hotel Pupp, waar Johnny Depp en Ethan Hawke verbleven, en dat de Bond-liefhebber kent van Casino Royale. Een bezoekje aan dit uiterst luxueuze hotel zat er echter niet in.
Vrijdagmiddag was dan het eerste ‘grote’ moment. Depp had zijn opwachting voor honderden fans waarvan erg veel vrouwen. Hmm. Veel viel er niet te zien getuige de foto, maar de happening had wel iets. Dit is dus wat een filmster doet. Een paar dikke BMW’s met geblindeerde ruiten en een toenemend gegil van de dames. Gretig signeerde hij er op los, zo gretig zelfs dat zijn beveiligers moesten ingrijpen anders zou het programma mogelijk in de soep lopen. Ethan Hawke maakte enkele uren later zijn opwachting voor een handvol groepje mensen vergeleken bij Depp. De regen speelde hier ongetwijfeld een belangrijke (bij)rol.
Ali & Ava
De eerste film die we zagen was Ali & Ava van Clio Barnard, bekend van onder andere The Selfish Giant, dat zich eveneens in Bradford afspeelt. Ali en Ava vertegenwoordigen twee verschillende milieus in Bradford. Hij is van Hindoestaanse achtergrond, zij conservatief, traditioneel Engeland. Zij komt uit een getroebleerd huwelijk, zijn huwelijk is al geen scherf beter. Hij houdt er een optimistisch dagelijkse routine op na, maar strijdt regelmatig met zijn demonen in eenzaamheid, wat subtiel en daarmee veel voelbaarder getoond wordt. Het ‘s nachts wakker liggen en het uit zijn dak gaan op zijn muziek.
Ali en Ava treffen elkaar en er bloeit een uit te tekenen romance op, gehinderd door haar kinderen, een zoon met racistische trekken die niets moet hebben van de gekleurde Ali en de onvermijdelijke verzoening en catharsis die gaandeweg tussen moeder, zoon en Ali optreedt. Maar om dit cliché gaat de film niet. Het is juist de naturelheid, de echtheid waarmee de film je hart weet te stelen, te midden van de achterstandswijken van Bradford, en de verschillen gaandeweg te laten verdwijnen.
Hierin vangt Barnard precies die belangrijke details, zoals het wederzijds beïnvloed raken, de aanrakingen en de onzekerheid. Adeel Akhtar (bekend van de cultserie Utopia) en Claire Rushbrook (vooral tv-series) spelen geloofwaardig, breekbaar en gelaagd. Doordat de film nauwelijks aan mooifilmerij doet, vergeet je soms dat je naar acteurs kijkt. Kijk, daarom ga je naar de film, om werkelijk een andere wereld dan de jouwe in te duiken.
La Terra dei Figli
De tweede film deed dit ook, al was het wel op een volstrekt andere manier. La terra dei figli (‘The land of the sons’) van Claudio Cupellini (de serie Gomorrah en Una Vita Tranquilla) is gebaseerd op de gelijknamige strips van Gipi en verhaalt over een wereld na de apocalypse. Een film die me van het eerste tot het laatste shot met haar eigenaardige, tegenstrijdige en dissonante schoonheid wist te vangen. Met het omineuze openingscitaat: ‘voor de apocalypse werden er boeken vol over geschreven, na de apocalypse geen enkele meer’.
We leren vader en zoon kennen. Vader schrijft dagelijks in zijn notitieboekje, waar de zoon niet in mag lezen. Nu zou dat ook niet gaan, want zoon is, evenals alle andere na de oorlog geboren kinderen, analfabeet. Hun harde leven in de lagune bestaat uit het vangen van vis en zich te weren tegen de onverbiddelijke elementen van de natuur, ondertussen de verschillende clans tevreden houdend. Na enkele dagen geen vis, ziet de vader geen uitweg en moet met de tiran Auringo onderhandeld worden. Niemand blijkt te vertrouwen of erg open te staan voor samenwerking.
Het is dit grimmige mensbeeld, dat vaker in post-apocalyptische films (denk aan The Road) naar voren komt en wat vermoedelijk niet klopt, maar voor de dreiging in de film beter werkt. Er zit aldus veel meer spanning in en ik zou deze film gerust een scifi-horror willen noemen, waarin de beelden en gebeurtenissen gaandeweg onder je huid kruipen. Wat hierin meespeelt is het weergaloze camerawerk en de voortreffelijke, serene, troostende en minimale muzikale ondersteuning.
De film lijkt sterk geïnspireerd door Tarkovski, de camera is vooral op de aarde (of in dit geval het water) gericht en achtereenvolgens zijn er scènes die op Solaris, Ivan’s Kindertijd en Spiegel geïnspireerd zijn. De lagune zelf doet denken aan het Vietnamese Buffalo Boy (‘Mùa len Trâu’). Enfin, na verloop van tijd heeft de zoon de lagune verlaten en met weinig anders dan zijn vaders notitieboek trekt hij de wijde wereld in op zoek naar antwoorden. De kijker blijft getrakteerd op een reeks mistroostige, doch wonderschone verbeeldingen van de apocalypse.
Elke liefhebber van doommetal zou deze film moeten zien. De dreiging is voortdurend aanwezig, de spanningsboog slechts zelden ontspannen. Of het nu het hoge gras is, of een leegstaand huis. Het camerawerk is zodanig dat we als kijker nauwelijks overzicht hebben. We beleven de film grotendeels door de ogen van de zoon. De lelijkheid raakt eenmalig met een prachtig beeldmetafoor doorbroken. In het warme schijnsel van twee brandende kaarsen weet een agressor zich geraakt door de memoires van de vader hetgeen hem terug mens maakt. Het is te hopen dat deze film zijn weg vindt naar de Nederlandse bioscopen.
30 augustus 2021