****
recensie Beauty and the Dogs
Lente aan de horizon
door Yordan Coban
Nu de lente weer is aangebroken, is het tijd voor drankjes op het terras. Maar in landen als Tunesië kan een avondje uit met vrienden fataal aflopen, zo laat Beauty and the Dogs zien. De komst van de lente is in de Arabische wereld een compleet ander vooruitzicht.
Het waargebeurde verhaal van Beauty and the Dogs deed mij als rechtsstudent direct denken aan de beroemde zaak Opuz vs. Turkey. Een belangrijke uitspraak waar een verdachte Nederlander zijn recht op een advocaat tijdens politieverhoor aan ontleent. Voor veel mensen in traditioneel islamitische landen zijn echter, in handen van de autoriteiten, hun rechten ver te zoeken. Het leven in dit soort landen vandaag de dag is vaak nog steeds een Kafkaëske nachtmerrie.
In de zaak Opuz vs. Turkey van het Europese Hof van de Rechten van de Mens ging het om een Turkse vrouw die mishandeld en bedreigd werd door haar man tegen wie ze meerdere malen aangifte deed bij de politie. De Turkse autoriteiten namen haar aangifte niet serieus en lieten de man na kort verhoor weer vrij. De man vermoordde vervolgens de moeder van de vrouw en stak haar meerdere keren met een mes.
Bureaucratie en corruptie
Beauty and the Dogs speelt zich niet in Turkije maar in Tunesië af. Een land waarvan men vaak onterecht aanneemt dat het een progressief islamitisch land is. De film opent met een scène waarin we twee oosterse vrouwen, waaronder de hoofdpersoon Mariam (Mariam Al Ferjani), zich klaar zien maken voor een feestje. Ze zijn modern sexy gekleed en alles behalve islamitisch verantwoord.
De film maakt vervolgens vrij snel een sprong in de tijd en Mariam loopt, met uitgelopen make-up, huilend op straat. Het vermoeden van de kijker wordt kort daarna bevestigd. Mariam blijkt verkracht te zijn, en wel door twee politieagenten. Wat volgt is een bureaucratische nachtmerrie waar Mariam en getuige Youssef (Ghanem Zrelli) van het kastje naar de muur gestuurd worden.
Tunesië is dan misschien geen land verscheurd door politieke onrust of burgeroorlog zoals dat wel het geval is in de andere landen van de Arabische Lente, maar dat neemt niet weg dat het land nog steeds lijdt aan een hoog corruptiegehalte. In 2017 heeft de huidige Tunesische regering, ondanks het grote protest van haar bevolking, een wet aangenomen die de corrupte ambtenaren van oud-president Ben Ali beschermt tegen vervolging. Er heerst armoede en onvrede onder de bevolking. Zo lijkt na de Arabische Lente weinig wezenlijk veranderd te zijn.
Conservatief islamitisch
Mariam en de vele andere progressieve mensen van Tunesië worden gevangen gehouden achter de conservatieve islamitische tralies van het land. Een film waar deze pijnlijke gewaarwording zich ook voordoet is A Seperation (2011) van Asghar Farhadi waar Nader (Payman Maadi) weigert zijn land te verlaten en vervolgens met het conservatieve karakter van Iran geconfronteerd wordt.
Het leven van een vrouw in dergelijke landen gaat niet over rozen. Het meest schrijnend is de afschuw van andere vrouwen. Mariam krijgt te maken met vrouwen die vijandig reageren op haar vrouwelijke vertoning, wat doet denken aan de weerzinwekkendheid die vrouwen elkaar aandoen in Moolaadé (2004). Uiteraard zit hier altijd een mannelijke onderdrukking achter. De vrouwen in deze landen hebben niet meer de vrije wil om zelf te bepalen wat zij goed- of afkeuren.
De wanhoop nabij
Regisseur Kaouther Ben Hania gebruikt in Beauty and the Dogs lange shots en cut de film slechts negen keer. Dit geeft de kijker het gevoel dat hij werkelijk meegesleurd wordt in de ellende van de film. Dit vraagt om hoogstaand acteerwerk. Er zijn een aantal ijzersterke bijrollen maar vooral Mariam Al Ferjani springt er uit. De wanhoop die ze uitstraalt is bijzonder overtuigend.
De uitkomst van Opuz vs. Turkey voor het Nederlandse strafrecht was dat bij elk politieverhoor een advocaat voor een verdachte beschikbaar moet zijn. Dit is het fundamentele recht dat in corrupte landen als Tunesië niet tot de mogelijkheden behoort. De media, waaronder film, blijkt het meest effectief in de strijd voor vrijheid. De landen van de Arabische Lente zijn nog lang niet bevrijd van dictatuur, corruptie en de vrouwonvriendelijke onderdrukking door de islam. Landen als Tunesië lijken een tikkende tijdbom, wachtend op een nieuwe lente.
14 april 2018