Berberian Sound Studio

***

recensie  Berberian Sound Studio

Bijzonder: een film voor de oren

door Alfred Bos

De tweede film van cult-regisseur Peter Strickland lijkt aan de buitenkant een ode aan giallo (Italiaanse horror uit de jaren ’70), maar is iets heel anders: een surrealistische mindfuck van een film, het resultaat van een morbide en unieke verbeelding.

Peter Strickland debuteerde enkele jaren terug met Katalin Varga, een op 16 millimeter gedraaide film waarin een jonge vrouw door de Karpaten trekt, op zoek naar haar verkrachters en vader van haar kind. Een beklemmende vertelling over goed en kwaad; fraai geschoten, niet-lineair verteld en voorzien van een bovengemiddeld knappe, intrigerende soundtrack die de film een metafysische dimensie geeft.

In Berberian Sound Studio staat de soundtrack centraal, letterlijk. De Engelse geluidstechnicus Gilderoy – geen achternaam, zoals bijna geen enkele personage in deze film – is gevraagd te assisteren bij het vervaardigen van de geluidsband voor een Italiaanse horrorfilm over heksen en sadistische priesters; daarin zullen giallo-fans Suspiria (1977) van Dario Argento herkennen. Naarmate de film, en het werk aan de soundtrack, vordert gaan werkelijkheid en verbeelding door elkaar lopen. Het resultaat is bizar.

Film over filmgeluid
Berberian Sound Studio is gefinancierd door Warp X, de filmtak van het Britse Warp-label, dat is gespecialiseerd in avontuurlijke elektronica. De bijbehorende soundtrack is gemaakt door Warp-act Broadcast en is, als zelfstandig uitgebracht album, een volwaardige release. Broadcasts score is aangevuld met soundscapes van onder meer Nurse With Wound (Steven Stapleton) en Sonic Catering Band, het experimentele trio waarin Strickland actief was voor hij naar de filmcamera greep.

Die link met elektronische muziek is belangrijk, want Katalin Varga en Berberian Sound Studio al helemaal onderscheiden zich door afwijkend en bijzonder gebruik van de geluidsband. Die zorgt een vervreemdend, om niet te zeggen hallucinant effect. De horror in Berberian Sound Studio wordt nimmer getoond, maar is doorlopend te horen. Foley artiesten (die de analoge geluidseffecten verzorgen), stemactrices (voor de filmdialogen en ijzingwekkende kreten) en de timide geluidstechnicus Gilderoy staan centraal. Dit is een film over filmgeluid.

Droste cacaobus-effect
Berberian Sound Studio is niet alleen een claustrofobische verkenning van een ruimte zonder ramen. De film is meerdere dingen tegelijk; er zit ook een meta-film in die bespiegelt hoe fantasie of virtuele werkelijkheid (in dit geval film) en realiteit verstrengeld kunnen raken. In een visueel verbluffende scène wordt Gilderoy – gespeeld door Toby Jones, die onlangs nog als Alfred Hitchcock schitterde in de HBO film The Girl – wakker in zijn eigen film en ontvouwt zich een surrealistisch Droste cacaobus-effect waarvoor Jean Cocteau zich niet zou hoeven te schamen.

Die scène alleen al maakt Berberian Sound Studio – net als Katalin Varga naar een script van de regisseur – de moeite waard. Fans van Italiaanse horror moeten wellicht hun verwachtingen bijstellen, maar liefhebbers van eigenzinnige cultfilms zullen genieten. Strickland is nog geen Leos ‘Holy Motors ’ Carax, maar geeft niettemin blijk te beschikken over een originele en binnen het huidige aanbod unieke verbeelding. Het is te hopen dat hij de kans krijgt zich verder te ontwikkelen.

 

5 mei 2013