**
recensie Blessed Benefit
Kleine fraudeur in Jordanië
door Cor Oliemeulen
Een kleine aannemer wordt na een fraudegevalletje pardoes in de gevangenis gegooid. Blessed Benefit is een luchtige satire over de Jordaanse samenleving die zich centreert rond een gevangenisdrama.
De Jordaanse regisseur Mahmoud al-Massad viel internationaal op als documentairemaker. Centraal in zijn nog bescheiden oeuvre staan thema’s als armoede en de overlevingsdrang van de middenklasse in een globaliserende wereld (Recycle, 2007) in combinatie met persoonlijke zoektochten, zoals die van een dood gewaande Palestijnse jongen na de moord op zijn vader in This is My Picture when I was Dead (2010). In de eerste speelfilm van de regisseur komen die drie thema’s min of meer samen. Blessed Benefit portretteert een oudere man die zijn best doet om zijn gezin te onderhouden, maar door eigen schuld wordt geconfronteerd met wantrouwen en corruptie.
De serieuze toon van Al-Massads documentaires maakt plaats voor een weliswaar realistische, maar tegelijkertijd satirische, kijk op de Jordaanse maatschappij, die model staat voor veel landen in het Midden-Oosten. Door de ogen van hoofdpersoon Ahmad zien we hoe werkloosheid en armoede zomaar kunnen leiden tot gevangenisstraf, en hoe tegelijkertijd wantrouwen tussen mensen kan leiden tot hoop en compassie.
Ironie
Ahmad is een kleine aannemer, die door een administratieve onhandigheid wordt opgepakt voor fraude. Het is geen groot bedrag, maar genoeg om hem, zonder tussenkomst van een advocaat, in de gevangenis te zetten. Zijn neef zal de borgstelling betalen, maar omdat deze niet zo slim is, lukt het maar niet om het benodigde geld bij elkaar te krijgen. En zo kan het gebeuren dat Ahmad zich wekenlang bevindt tussen een stuk of vijftien delinquenten die heel wat meer op hun kerfstok hebben.
Met zijn vriendelijkheid en oprechtheid weet hij zich staande te houden, want met een flinke scheut ironie is het leven een stuk minder onaangenaam. Het lijkt er zelfs op dat het leven in de gevangenis minder stress oplevert dan het bestaan buiten de gevangenis, waar Ahmad zijn best moest doen om de eindjes aan elkaar te knopen. Bovendien kan hij het goed vinden met de baas van zijn cel, Mor, die ter plekke een klein winkeltje runt. Bij hem zijn bijvoorbeeld de sigaretten goedkoper dan bij een corrupte cipier.
Gevangenisklimaat
In Blessed Benefit wordt het gevangenisklimaat mogelijk minder realistisch neergezet. Het gebrek aan rechten en de nachtelijke controles zijn uiteraard niet prettig, echter als je met zoveel mannen etmalen lang in één cel zit, zullen de spanningen groter zijn dan de film schetst. Er wordt geen enkele klap uitgedeeld en in de douche kan iemand zonder problemen zijn gevallen zeepje oprapen. Naast wat geruzie en geharrewar is er in de cel alle ruimte voor een potje kaarten en een uitbundige groepsdans.
Deze kritische, maar vooral luchtige, film heeft de potentie om in Jordanië zelf een grote hit te worden. De onderhuidse humor over alledaagse voorvallen in deze donkere komedie zijn buiten de Arabische wereld wellicht moeilijker te bevatten. Voor de meeste westerlingen zal de amusante twist van gekochte en gestolen laptops beklijven, maar het rennen achter een ontsnapt offerschaap, het geklooi met een tl-buis en de uitsmijter van de film zijn wat aan de flauwe kant.
Het is goed dat er weer eens een Jordaanse speelfilm (gemaakt met steun van het Nederlandse Filmfonds) bij ons in de bioscoop is te bewonderen. Jammer genoeg blijft Blessed Benefit op het gebied van pure cinematografie en storytelling ver achter bij Theeb (2015), een heuse Jordaanse western die wereldwijd onder lof werd bedolven.
16 september 2017