***
recensie Gravity
Het Kessler Syndroom
door Alfred Bos
Een ongeluk zit in een klein hoekje, ook als je astronaut bent en met de space shuttle satellieten repareert. Gravity laat met spectaculaire beelden zien hoe klunzige oorzaken grote gevolgen kunnen hebben.
Mensen maken er op aarde een zooitje van en in de ruimte is het niet anders. Er cirkelt een groeiende berg puin boven onze hoofden, een wassende zwerm metalen maantjes, het zwerfvuil van een halve eeuw ruimtevaart. Het European Space Operations Centre schat dat er sinds 1957 en de lancering van de eerste ruimtesonde, Sputnik, zo’n 23.000 objecten groter dan tien centimeter in een baan om de aarde zijn gebracht. Daarvan draaien er nog steeds 7500 hun rondjes, slechts 6 procent is operationeel.
Het is dus druk boven en dat ruimtepuin, afkomstig van satellieten en stukken van lanceerraketten, is in toenemende mate een probleem. Het slingert met zo’n 20.000 kilometer per uur rond onze planeet, sneller dan de snelste kogels. Een kunstmaan zal een botsing met ruimtepuin niet overleven en dat resulteert weer in een hagel van nieuwe brokstukken. Het is niet ondenkbaar dat er op een gegeven moment een kettingreactie optreedt. NASA heeft er zelfs een woord voor, het Kessler Syndroom.
Onmogelijke shots
De sciencefictionfilm Gravity laat zien wat er kan gebeuren met de bemanning van de Explorer space shuttle en het International Space Station (ISS) wanneer het Kessler Syndroom toeslaat. Medisch ingenieur Ryan Stone (Sandra Bullock), op haar eerste ruimtereis, hangt in het gewichtsloze vacuüm een satelliet te repareren. Missieleider Matt Kowalski (George Clooney) is een veteraan op zijn laatste tocht en vliegt vrolijk rondjes buiten de Explorer; hij probeert een nieuw jet pack uit. Dan blijkt dat de Russen een van hun werkloze satellieten hebben vernietigd waarna de brokstukken een fatale keten van ruimtepuinbotsingen in gang zetten.
Gravity is spectaculair in de verbeelding van de ruimte-ervaring. De film opent overweldigend met een shot van een verbluffend mooie planeet en dankzij de speciaal voor deze film ontwikkelde cameratechnieken, die ogenschijnlijk onmogelijk shots realiseren, waant de kijker zich een ruimtetoerist. De beelden van een vloedgolf ruimtepuin die inslaat op de Explorer en niet veel later op het ISS zijn bepaald dramatisch, zeker in 3D. Kowalski en Stone zijn de enige overlevenden en moeten, afgesneden van de vluchtleiding in Houston, op eigen kracht naar de aarde terug zien te keren. Het is een onmogelijke tour de force.
Merkwaardige kijkervaring
In die race tegen de tijd – de zuurstof raakt op en de puinzwerm draait rondjes en komt dus terug – moeten alle inventiviteit en beschikbare hulpbronnen worden aangesproken. Regisseur Alfonso Cuarón, bekend van Harry Potter and the Prisoner of Azkaban en het dystopische Children of Men, geeft Gravity met minutenlange shots het slomo-tempo van gewichtloosheid, maar ook de adrenalinegolf van een eindeloze achtervolging, wat een merkwaardige kijkervaring oplevert. Ook afwijkend is de afwezigheid van dialoog, want slechts een van de twee overleeft de crisis.
Gravity moet het vooral hebben van zijn visuele kwaliteiten en die zijn, zacht uitgedrukt, niet kinderachtig. Clooney is zoals we hem kennen: stoer, humoristisch en een gentleman, ook onder druk. Sandra Bullock acteert voornamelijk met een helm op en dat flatteert haar bijdrage. Er is de overweldigende grootsheid van het heelal en de claustrofobie van het ruimteschip. Er is het ballet van gewichtloze beweging en de chaos van vernietiging. Maar je raakt niet bij de personages betrokken. De hoofdrol van Gravity is voor de cinematograaf.
27 september 2013