***
recensie Happy End
Pessimisme over de huidige tijd
door Yordan Coban
In Happy End brengt Michael Haneke eerder gebruikte elementen terug op het witte doek. Euthanasie, verborgen seksuele verlangens, ontmenselijking van media in een digitale wereld, onverschilligheid van de bourgeoisie tegenover vluchtelingen en ongelijkheid zijn allemaal thema’s die centraal staan in dit duistere familiedrama.
Het werk van de Oostenrijkse filmregisseur bevat altijd een diepgewortelde donkere Freudiaanse kant van het leven, loerend onder een kalm oppervlakte, wachtend om tot eruptie te komen. Happy End kent relatief weinig schokkende momenten zoals die wel terug te vinden zijn in Benny’s Video (1992), La Pianiste (2001), Caché (2005) en Amour (2012). De film draait wel om dezelfde tragiek maar alle gruwelijkheden gebeuren buiten beeld of op een niet schokkende manier.
Dehumanisatie van media
Happy End is een familiedrama over de familie Laurent waarin elk familielid serieuze persoonlijke problemen heeft. De film begint door de lens van de telefoon van dochter Eve (Fantine Harduin), die registreert hoe zij haar hamster tot sterven brengt met een dodelijke dosis antidepressiva. Hetgeen slechts een test was voordat ze ook haar moeder op dezelfde manier vermoordt. Eve is van nature een stil meisje met een groot kwaad in zich dat zich slechts door de lens van haar camera toont.
Het idee dat media ons ongevoelig maken en ons vermogen van empathie wegnemen is een idee waarmee Haneke meer speelt in zijn films. In Benny’s Video is duidelijk te zien hoe alle menselijkheid kan verdwijnen door de afstandelijke weergave op een scherm.
Ook heeft de overvloed aan stimulerende beelden in de media ons vermogen om geschokt te zijn verdoofd. Elke dag nieuwe beelden over Syrië en de vluchtelingencrisis doen ons vergeten van de werkelijke misères die daar achter schuilen. Een idee wat ook sterk uitgewerkt is in David Cronenberg’s Videodrome (1983).
Gedeeld universum
De rest van de familie bestaat uit Eve’s overspelige vader Thomas (Mathieu Kassovitz), zijn zakelijke prestige gedreven zus Anna (Isabelle Huppert), haar vriend Lawrence (Toby Jones) en haar verwende rebelse zoon Pierre (Franz Rogowski). Net zoals Zvyagintsev dit jaar in Loveless is Haneke pessimistisch over het huidige moderne leven. In zijn wereld zijn alle familieleden harteloos en onverdraagzaam. Internet heeft ons een kouder bestaan gegeven en social media dienen als een uitlaatklep van onze bijna dierlijke impulsen, zo stellen beide regisseurs.
Over de films van Quentin Tarantino bestaan theorieën die een gedeeld universum voor zijn films suggereren. Dit zou ook waar kunnen zijn voor de films van Haneke. Hij koppelt de grootvader van het gezin George Laurent aan het personage George uit Amour door ze dezelfde geschiedenis te geven. Beide worden gespeeld door de eigenlijk gepensioneerde Jean-Louis Trintignant, hebben Isabelle Huppert als dochter en hebben hun vrouwen doen sterven nadat zij dement werden. Happy End zou als een tragisch vervolg op Amour beschouwd kunnen worden.
Haneke heeft in Happy End veel te zeggen maar zegt het niet half zo krachtig als hij in Caché, Amour en La Pianiste deed. Alle thema’s van zijn vorige films komen in Happy End bij elkaar, maar hij mist daardoor enige focus. Haneke lijkt net iets te veel op zijn bord te scheppen en laat de kijker zoals gebruikelijk met veel vragen en ruimte voor interpretatie achter.
14 november 2017