Ik wil gelukkig zijn

***

recensie  Ik wil gelukkig zijn

Een leven voorbij laten gaan

door Suzan Groothuis

Fien de la Mar was een icoon in de Nederlandse toneelwereld. De documentaire Ik wil gelukkig zijn, een verwijzing naar het gelijknamige lijflied van Fien, laat haar succes en haar ondergang zien.

In Ik wil gelukkig zijn duiken we in het Nederland van de jaren 20 en 30. In de toneelwereld wel te verstaan, waar Fien (ook wel Fientje) de la Mar een opkomend toneeltalent was. Aangespoord door haar vader Nap de la Mar, bekend acteur en regisseur, betrad de jonge Fien het toneel om uit te groeien tot een beroemde vedette.

Ik wil gelukkig zijn

Regisseur Annette Apon (Droom en Daad, 2012) kiest voor een structuur waarin zij acteurs de tekst van mensen die Fien gekend hebben laat oplezen. Geen talking heads dus die vertellen over Fiens wispelturige leven, maar voice-overs die persoonlijke ervaringen over de toneeldiva etaleren aan de hand van foto- en archiefmateriaal. Ook zijn er beelden te zien van toneel en filmvoorstellingen, waarbij alleen de filmbeelden voorzien zijn van een geluidsband.

Juweel en onmogelijk mens
Daarnaast volgen we actrice Johanna ter Stege die in de huid kruipt van Fien de la Mar. Zij vertolkt Fiens hoogtepunt uit het Nederlandse cabaret, een monoloog over de verwoesting van Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een tekst waar Ter Stege zichtbaar op oefent en zich op voorbereidt, maar die Fien heel eenvoudig zonder enige pathos bracht. Een scène die duidelijk maakt dat Ter Stege Fien de la Mar niet imiteert, maar zich laat leiden door de tekst en de emotie die daaruit blijkt.

Emotie en Fien staan dicht tot elkaar. Mensen uit de toneelwereld die Fien gekend hebben omschrijven haar als iemand die onfeilbaar van binnenuit wist te ontroeren. Maar Fien had twee kanten in zich: een juweel en een onmogelijk mens met wie niet te leven viel. Op het podium viel zij op door haar mateloze energie. Er gebeurde iets als Fien op de planken stond, ze bracht leven in de films. Tegelijkertijd was ze ongedisciplineerd en liet zich niet leiden. Ofwel zoals iemand het omschrijft: ze was een van de moeilijkste mensen om te begeleiden.

Ik wil gelukkig zijn

De persoon achter de actrice
Ondanks de vele talenten die Fien rijk was, verliep haar leven niet rooskleurig. Annette Apon loodst de kijker door haar roerige en grillige leven, waarin meer aandacht is voor de glamour van het toneel dan de keerzijde. Tragische gebeurtenissen zoals de dood van haar vader, het overlijden van haar man (een relatie die zich kenmerkte door elkaar vinden en verliezen) en de zakelijke mislukking van een eigen theater worden kort aangehaald. Wie Fien buiten de overrompelende persoon op de planken nou precies was, wat haar dreef en wat er in haar omging, blijft een mysterie.

Het gemis aan verdieping in haar persoonlijk leven maakt Ik wil gelukkig zijn tot een afstandelijk portret. Dat de teksten van mensen die haar gekend hebben door acteurs zijn ingesproken, zorgt ook voor een koele en gemaakte benadering – er ontbreekt een bepaalde oprechtheid en emotie. Wat blijft hangen na het zien van de documentaire, die in zijn speelduur van 72 minuten overigens vrij kort is, is het beeld van Fien op het toneel en in film. Je ziet een charismatische verschijning die het beeld volledig in beslag neemt en naar zich toe trekt.

De lovende woorden van mensen die met haar gewerkt hebben komen daarmee tot leven: overrompelend, tovenarij op het toneel. De slotscène, waarin we Fien zien in de laatste dagen van haar leven, spreekt het meest tot de verbeelding. Ze zingt: “Mij kan niets meer gebeuren, ik ben door alles heen, en intussen gaan de gebeurtenissen van mijn leven aan mijn ogen voorbij.” Hoe waar die woorden zijn spreekt uit haar ogen.

 

13 maart 2016

 

MEER RECENSIES