Mustang

****

recensie  Mustang

Ontembare heldinnen

door Cor Oliemeulen

‘Waar zijn de meisjes die blozen als je ze aankijkt?’, vraagt een van de mannen in het dorp zich hardop af. Het Turkse drama Mustang portretteert het leven van vijf tienerzusjes die proberen af te rekenen met traditie en onderdrukking.

Wie de laatste jaren het nieuws heeft gevolgd, is het niet ontgaan dat Turkije moderner wil zijn, maar juist conservatiever wordt. Opgepakte journalisten, Twitter-verboden, hoofddoekjes op school, preutse kledingvoorschriften en restrictief alcoholgebruik brengen toetreding tot de Europese Unie verder weg dan ooit.

Recensie Mustang

Tradities bepalen de toekomst
In een dorpje aan de Zwarte Zee lijkt weinig veranderd: tradities bepalen het leven en de toekomst. Nu het internet vensters op een vrijere wereld biedt, lijken vooral meisjes zich vaker te willen ontworstelen aan hun voorbestemming van babyfabriek en huissloof. Het gevolg is dat al die ‘verderfelijke’ invloeden van buiten soms nog meer repressie naar kinderen oplevert.

Dat geldt zeker voor Lale en haar vier oudere zusjes die na het overlijden van hun ouders worden opgevoed door grootmoeder. De heibel ontstaat nadat een oudere dorpsbewoonster heeft geklikt dat de meiden na school op het strand genoten van het mooie weer en met een paar jongens een duik in zee namen. Dat een meisje op de schouders van een jongen zat, was volstrekt onschuldig, maar wordt uitgelegd als immoreel en onacceptabel gedrag.

Het bewijs van een bebloed laken
Een dominante oom acht de tijd rijp voor een man in huis, hij dus, en neemt zijn nichtjes direct mee naar de dokter voor een maagdelijkheidstest – vooral om later voor een gearrangeerd huwelijk te kunnen bewijzen dat een meisje nog geen geslachtsgemeenschap heeft gehad. Terwijl het huis steeds meer op een gevangenis gaat lijken (tralies voor de ramen, hoge hekken met scherpe punten) en de zussen voortaan ‘vormeloze jurken met een strontkleur’ moeten dragen en niet meer naar school mogen maar thuis verplicht leren koken en het huishouden te doen, groeit het verzet en de ongehoorzaamheid.

Hun ontsnapping om stiekem een voetbalwedstrijd te kunnen kijken, levert nog wat komische momenten op – oma ziet haar kleindochters op tv, slaat met een hamer de stoppen in huis kapot zodat de mannen de schandaleuze vertoning niet kunnen zien en zet met enkele welgemikte worpen buiten het hele dorp zonder stroom – maar opeenvolgende gebeurtenissen zorgen vooral voor veel drama en triestheid. Zo weet het oudste zusje na de eerste huwelijksnacht niet het bewijs van een bebloed laken te leveren en eindigt het volgende geplande huwelijk in een tragedie. Zowel de restricties van de oom als de wanhoop van de zusjes nemen alleen maar toe.

Mustang

Ontluikende seksualiteit en vrouwelijkheid
De in Ankara geboren en in Frankrijk woonachtige Deniz Gamze Ergüven legt met Mustang een krachtige vinger op de zere plek. Je kunt bijna niet geloven dat zij haar debuutfilm kon maken met ondersteuning van het Turkse ministerie van Cultuur, maar het staat toch echt op de titelrol vermeld. Waar Ergüven aanvankelijk de opgroeiende meiden in hun ontluikende seksualiteit en vrouwelijkheid veelvuldig vangt in zachte en poëtische focussen, resten hoofdzakelijk scherpe en donkere beelden wanneer de jeugdige onschuld en de innige zusterliefde moeten plaatsmaken voor de harde realiteit.

Mustang kreeg eerder dit jaar eervolle vermeldingen op het filmfestival van Cannes en het World Cinema Festival Amsterdam, want dit nuchtere en ontroerende drama tegelijk is veel meer dan een pamflet voor meer vrijheid voor de vrouw. Over de filmtitel is goed nagedacht: de mustang symboliseert de levendige en ontembare karakters van de vijf zussen en zelfs hun haren lijken op de manen van wilde paarden. Na het prachtige Winter Sleep dat vorig jaar in onze bioscopen draaide, staat Mustang op de nominatie om als de beste Turkse film van 2015 uit te groeien.

 

25 september 2015

 

MEER RECENSIES