***
recensie OBLIVION
Futuristisch spektakel zonder hart
door Karina Meerman
Oblivion lijkt op het eerste gezicht een uitstekende sciencefictionfilm. Het is voor de liefhebbers echter ook een goede ‘drinking game’. Zet de fles(sen) op tafel, nodig wat vrienden uit en neem een glaasje iedere keer als een element uit een andere sci-fi voorbij komt. Dronkenschap verzekerd.
Regisseur Joseph Kosinski toont de toekomst. Er zijn ruimteschepen, drones, meubilair met futuristisch ontwerp, hi-tech communicatiemiddelen en een verwoeste aarde na een buitenaardse invasie. Morgan Freeman is een leider. Maar toch zijn al deze elementen tezamen geen garantie voor een goede sci-fi. Hoogstens voor een onderhoudende actiefilm met futuristische elementen, die uit andere SF-films zijn gejat.
Wat als?
Een goede sf-film stelt de vraag ‘wat als?’ en werkt dat concept gedegen uit. Bijvoorbeeld. Wat als een spel een speler aanvalt (Tron)? Wat als apen de rol overnemen van mensen (Planet of the Apes)? Wat als de wereld aangevallen wordt door een superieure buitenaardse macht (War of the Worlds)? Wat als we misdaad kunnen voorspellen (Minority Report)? Wat als we herinneringen kunnen implanteren (Total Recal)? Wat als voedseltekort tot onmenselijke maatregelen leidt (Soylent Green)?
Natuurlijk zijn ook in goede SF personages belangrijk, maar zij dragen bij aan het overkoepelend concept en zijn niet het onderwerp van de ‘wat als’-vraag. Dus niet: wat als Tom Cruise de waarheid ontdekt over zijn werk (Oblivion)? Wat als Tom Cruise zijn kind moet redden (War of the Worlds)? Wat als Tom Cruise vervolgd wordt voor een misdaad die hij nog niet heeft gepleegd (Minority Report)?
Wanneer de aandacht van het grote idee weglekt naar sentimenten die in ieder ander genre hadden gepast, doet dat afbreuk aan de sciencefiction. Korben kreeg zijn Leeloo (Fifth Element), maar het zat niet in de weg van de film. Han Solo en Princess Leia: idem dito. Uhura en Spock. Wall-E en Eve.
Indrukwekkende ervaring
Dat Oblivion in beeld en geluid een indrukwekkende ervaring is, lijdt geen twijfel. De soundtrack dendert door de bioscoop, de landschappen zijn van het verbluffende soort CGI. (Kosinski heeft lang kunnen nadenken over het visuele aspect: de film is gebaseerd op een ongepubliceerde grafische roman van zijn hand). Maar toch is het ook weer een Tom Cruise-film.
En ook wanneer alle vragen in Oblivion zijn opgelost – en de antwoorden tot in detail worden uitgelegd – blijven er nog vele over. Zoals waarom de vrouwen in het verhaal eendimensionale schapen zijn die zonder Tom Cruise geen leven hebben. Het antwoord zou kunnen zijn omdat het script door drie mannen is gemaakt. En dat terwijl de mooiste SF door vrouwen geschreven is: Mary Gentle, Ursula Leguin, Margaret Atwood, Lois McMaster Bujold, C.S. Friedman. Ach ja.
10 april 2013