****
recensie Sworn Virgin
Zoektocht naar vrouwelijkheid door onhoudbare traditie
door Nanda Aris
Sworn Virgin van debuterend regisseuse Laura Bispuri vertelt het bijzondere verhaal van een jonge vrouw die haar maagdelijkheid bezweert, en daarmee als man door het leven mag gaan in de Albanese Kanun-gemeenschap. Bispuri baseerde het verhaal op het gelijknamige boek van Elvira Dones.
De eerste tien minuten van de film volgen we de jonge vrouw Hana Doda (Alba Rohrwacher), omlijst door de prachtige besneeuwde bergen van Albanië. We begrijpen het doel van deze fascinerende beelden nog niet, maar mooi zijn ze wel. Zoals de long take van de bergbewoners die van de boot afstappen en tezamen met ezels en grote jute zakken op de rug langzaam de bergen inlopen.
Man
Hana omringt zich door mannen, en de kijker komt er snel achter dat dit komt doordat Hana als man, genaamd Mark, door het leven gaat. Een keuze die ze op jonge leeftijd heeft gemaakt; ze wilde niet uitgehuwelijkt worden. Een andere optie binnen de Kanun-gemeenschap is om als man door het leven te gaan en eeuwige maagdelijkheid te zweren.
Het betekent dat ze mag jagen, mag drinken, kortom dat ze alle voorrechten krijgt die de mannen binnen de gemeenschap ook krijgen. Behalve dat ze een relatie, met welke sekse dan ook, mag hebben. In de Kanun-gemeenschap bestaan nog steeds gevallen van sworn virgins, en in de film zien we een aantal van hen voorbij komen.
Milaan
Haar zus Lila (Flonja Kodheli), met wie Hanna een goede band heeft, vlucht samen met haar geliefde op jonge leeftijd naar Milaan. Hana blijft, maar wanneer haar ouders wegvallen, en ze weinig meer heeft in het dorp te, besluit ze haar zus achterna te reizen. Het bruisende leven in Milaan bevalt haar, en met de hulp van Lila en haar vriend Stjefen (Luan Jaha) krijgt ze een baantje en haar eigen appartement. Langzaamaan breekt ze met de belofte om als man en maagd door het leven te gaan.
Vrouwelijkheid
De dochter van Lila, Jonida (Emily Ferratello) is schoonzwemster, en Hana gaat mee naar het zwembad om te kijken. De zware make-up van de zwemsters intrigeert Hana. Evenals de badmeester in het zwembad. Hana geeft zich over aan haar vrouwelijkheid, ook al betekent dit geen radicale make-over. Ze kleedt zich niet vrouwelijker dan voorheen, alhoewel ze naar verloop van tijd de bandage waarmee ze haar borsten strak inbond, verruilt voor een bh. Bispuri snijdt hiermee het transgenderthema aan, alhoewel op een ingetogen manier.
Aan het einde van de film is Mark niet verdwenen, maar verenigd met Hana. Na jarenlang, en in een belangrijke fase van haar leven, man te zijn geweest, is het onmogelijk om deze mannelijke kant totaal opzij te zetten.
Niet-lineair
De film wisselt tussen heden en verleden. De jonge zusjes Hana en Lila worden gespeeld door twee zusjes die werkelijk in het berggebied wonen, wat de authenticiteit ten goede komt. De flashbacks naar hun verleden werken goed, maar om de beelden in het begin van de film goed te kunnen begrijpen, moeten we in het verdere verloop diep graven naar hun betekenis.
Het is de enige aanmerking op Sworn Virgin, de prachtige debuutfilm van Laura Bispuri, die hiermee zeer terecht meermaals in de prijzen viel. De zoektocht van de ambigue persoon Hana/Mark zet niet alleen aan het denken over transgender zijn, maar ook over vrouwelijkheid, en vrijheid hierin. Bispuri vraagt zich terecht af: “Zijn vrouwen tegenwoordig echt zo vrij?” Een zeer actuele vraag in onze westerse maatschappij waarin van vrouwen verwacht wordt dat zij voldoen aan een bepaald schoonheidsideaal.
11 oktober 2015