Tien onmisbare films over eeneiige tweelingen
In de Oostenrijkse horrorthriller Ich Seh, Ich Seh terroriseren twee negenjarige tweelingboertjes hun moeder die onherkenbaar is na plastische chirurgie. Hier een overzicht van tien niet te missen films over eeneiige tweelingen waarin de acteur of actrice beide rollen speelt.
door Cor Oliemeulen
1. – A Stolen Life (1946, Curtis Bernhardt)
Bette Davis stond bekend als actrice die een grote variëteit aan krachtige en complexe rollen aankon. Zij was een echte Hollywood-ster: dominant op het witte doek, geen klassieke schoonheid, maar herkenbaar aan grote, sprekende ogen en een beetje hese stem. Davis was de aangewezen actrice om voor het eerst in de filmgeschiedenis een grote dubbelrol van eeneiige tweelingzusters te vertolken. In A Stolen Life ontmoeten we allereerst Kate Bosworth: een vlotte, innemende jongedame die valt voor vuurtoreninspecteur Bill Emerson (Glenn Ford). Maar Bill vindt Kate’s dominantere tweelingzus Patricia leuker en ze trouwen. Kate vindt troost in schilderen en gaat zeilen met Patricia nadat Bill met huwelijksproblemen tijdelijk naar Chili is vertrokken. Tijdens een zware storm slaat Patricia overboord en neemt Kate de plaats van haar zus in om een tweede kans bij de terugkerende Bill te maken.
2. – Les jolies choses (2001, Gilles Paquet-Brenner)
In het artistieke drama Les jolies choses steelt Marion Cotillard ook een leven. Voordat de mooie Française doorbrak als Edith Piaf in La Môme (2007) toonde ze haar talenten als tweelingzusters Marie en Lucie. Ze haten elkaar, omdat vader vroeger een duidelijke voorkeur voor een van zijn dochters had. Lucie is nu een bekend pin-up model, terwijl Marie zich sjofel en grofgebekt gedraagt als zangeres van haar eigen poëtische teksten. Marie laat zich door de manager van Lucie overhalen om liedjes in te zingen zodat Lucie een zangcarrière kan lanceren. Dit deprimeert Lucie zodanig dat ze van haar balkon springt. Marie neemt direct Lucie’s plaats in om snel geld te kunnen verdienen. Hoe meer Marie zich begeeft in de wereld van seks, drugs en roem, hoe meer ze zich metamorfoseert in Lucie. Langzaam leert ze de onbekende en donkere kanten van zowel Lucie als zichzelf kennen. Let op de aanstekelijke titelsong in de finale met een temperamentvol zingende Marion Cotillard.
3. – Dead Ringer (1964, Paul Henreid)
Achttien jaar na A Stolen Life werd Bette Davis opnieuw gevraagd om tweelingzusters neer te zetten. Een stuk minder melodramatisch en qua special effects nog beter. Het lijkt echt alsof de twee zussen naast elkaar zitten en elkaar omhelzen. Het etiket ‘dead ringer’ (exact duplicaat) gaat beslist op voor Margaret DeLorca en Edith Phillips. Het misdaaddrama begint als Edith de begrafenis van de overleden man van Margaret bezoekt. De twee hebben al twintig jaar geen contact meer en bijna niemand weet dat ze allebei een tweelingzus hebben. Edith heeft een bar, die bijna failliet is, terwijl Margaret baadt in weelde. In een opwelling doodt Edith haar rijke zus, ensceneert zelfmoord en neemt Margarets plaats in. Maar dan beginnen natuurlijk de problemen. Wie zijn al die mensen? Margaret rookte niet, Edith als een ketter. Wat is de code van de kluis? En waarom is de vrouw des huizes opeens zo aardig tegen de hond en andersom? Slimme plotwendingen voeren de spanning langzaam op tot een magnifiek, maar tragisch slot.
4. – The Dark Mirror (1946, Robert Siodmak)
In het jaar van het succes van Bette Davis in A Stolen Life was het de beurt aan een andere grote filmster om zeer overtuigend in de huid van twee eeneiige tweelingzusters te kruipen. Olivia de Havilland is de charmante Ruth Collins die door een aantal getuigen zou zijn gezien op de avond dat een dokter werd doodgestoken. Maar dan blijkt dat Ruth een tweelingzus heeft, Terry. De zussen beschermen elkaar door niet te zeggen wie wie is, zodat de politie kansloos is om iemand voor de moord aan te klagen. Een bevriende psychiater biedt uitkomst als Ruth en Terry enkele tests ondergaan. En zo ontpopt The Dark Mirror zich als karakterstudie naar beide tweelinghelften. Psychoanalyse middels inktvlekken, woordassociaties en een leugendetector. Ook deze film heeft geen moderne filmtechnieken nodig om geloofwaardig te zijn. Het feit dat Ruth en Terry in sommige scènes een halsketting met hun naam dragen, oogt wat gekunsteld, maar is functioneel.
5. – Dead Ringers (1989, David Cronenberg)
Ook Jeremy Irons levert puik acteerwerk als de identieke tweelingbroers Beverly en Elliot Mantle. Het traag opgebouwde drama Dead Ringers, dat handelt over twee beroemde gynaecologen, is de Canadese regisseur David Cronenberg op het lijf geschreven. Deze eigenzinnige vrouwenartsen gebruiken namelijk hun eigen methodes en zelf ontworpen instrumenten om cliënten vruchtbaar te maken. Al als kleine nerds hadden Beverly en Elliot diepgaande discussies over voortplanting en vele jaren en onderscheidingen later hebben ze hun eigen kliniek. Gewend om alles te delen, ook hun vriendinnen, die vaak niet weten dat er een tweelingbroer in het spel is. Ze zijn zo verbonden met elkaar dat als het slecht gaat met de een, ook de ander ten onder dreigt te gaan. Door depressies en overmatig drugsgebruik wanen ze zich uiteindelijk een Siamese tweeling, met alle dramatische en lugubere gevolgen van dien.
6. – Sisters (1973, Brian De Palma)
In films waarin tweelingen tegelijk in beeld zijn, is dankbaar gebruikgemaakt van een ´split screen´. In de romantische komedie Indiscreet (1958) werd deze techniek toegepast om de toenmalige Hollywood-censuur te omzeilen: zo konden Ingrid Bergman en Cary Grant toch samen in één bed liggen. Brian De Palma maakte vaak gebruik van ‘split screens’, om de spanning op te bouwen door het tonen van twee scènes tegelijk. Zo ook in Sisters, zijn eerste thriller. Aan de linkerkant zie je hoe een lijk en bloedsporen worden opgeruimd, rechts zie je hoe twee politiemannen zich naar het plaats delict begeven. Zet hieronder de onheilspellende klanken van filmcomponist Bernard Herrmann en succes is verzekerd. Margot Kidder (Superman, 1978) speelt de twee helften van een Canadese Siamese tweeling die pas op late leeftijd werd gescheiden. Sisters is extra speciaal door enkele hallucinerende fragmenten, waaruit langzaam blijkt wie van de twee de moorden heeft gepleegd.
7. – Start the Revolution Without Me (1970, Bud Yorkin)
Gene Wilder (The Producers) en Donald Sutherland (MASH) spelen in het melige Start the Revolution Without Me twee dubbelrollen. Orson Welles vertelt het verhaal van twee pasgeboren tweelingen die per abuis door elkaar worden gehusseld. We maken kennis met beide tweelingbroers aan de vooravond van de Franse Revolutie in 1789. Twee broers zijn opgegroeid bij een rijke adellijke familie op Sicilië, terwijl de andere overleven als armoedzaaiers op steenworp afstand van de Notre Dame. De personages van Gene Wilder lopen uiteen van rokkenjagende simulant tot verwaande schermer. De karakters van Donald Sutherland zijn een suffe boer en een nichterige dandy. Natuurlijk worden ze opnieuw verwisseld en ontmoeten ze de krankjorume Louis XVI en zijn openlijk promiscue Marie-Antoinette. Deze klucht past moeiteloos in het rijtje van de destijds ontluikende absurde humor en satire van onder anderen Mel Brooks en Monty Python.
8. – Viva la libertà (2013, Roberto Andò)
Het leukste van persoonsverwisselingen is dat je als kijker niet meer weet wie wie is. In het geval van het Italiaanse komische drama Viva la libertà is dat uiteindelijk van ondergeschikt belang. In zijn eigen boekverfilming toont Robert Andò de belevenissen van Enrico en Giovanni. Enrico is leider van de grootste politieke oppositiepartij in Italië, die de druk en de slechte peilingen niet meer aankan en anoniem vlucht naar een oude vriendin in Parijs. Enrico’s rechterhand moet het probleem oplossen en komt uit bij Enrico’s tweelingbroer Giovanni, die tijdelijk de plaats van de politicus zal innemen. In tegenstelling tot zijn broer is Giovanni goedlachs en charismatisch. Maar helaas is hij ook zo gek als een deur en schroomt hij niet zijn interessante visie op de politiek en de wereld voor de camera’s te delen. Prachtige, geloofwaardige rollen van Toni Servillo die in hetzelfde jaar La grande bellezza naar een ongekend niveau tilde.
9. – Leaves of Grass (2009, Tim Blake Nelson)
Opmerkelijk dat Leaves of Grass in de meeste landen een bioscooprelease misliep en meteen op dvd verscheen (in Nederland als Double Trouble), want dit niet-alledaagse misdaaddrama is meer dan de moeite waard. Edward Norton sprankelt moeiteloos als de eeneiige tweeling Bill en Brady. Bill is een geliefde en beroemde professor klassieke talen, lang geleden Oklahoma ontvlucht omdat hij zich niet thuis voelde in het hippiegezin met Susan Sarandon als moeder en vader onbekend. Blower Brady is er blijven hangen, runt een hypermoderne weedplantage en heeft investeringsschulden bij een Joodse maffiabaas (Richard Dreyfuss). De zeer beschaafde Bill wordt teruggeroepen omdat de dialect koutende rouwdouwer Brady zou zijn overleden, maar de werkelijke reden is dat Bill wordt geacht te fungeren als alibi zodat Brady en zijn beste vriend Bolger (Tim Blake Nelson) kunnen afrekenen met de vijand. Enerverend verhaal begint luchtig, maar eindigt wrevelig met enkele heftige ontknopingen.
10. – Adaptation. (2002, Spike Jonze)
Documentaire- en videoclipregisseur Spike Jonze maakte nog maar vier speelfilms: Being John Malkovich (1999), Adaptation. (2002), Where the Wild Things Are (2009) en Her (2013). Enkele scènes van Adaptation. spelen zich grappig genoeg af op de set van de eerste film. Nicolas Cage is aangetrokken als vertolker van tweelingbroers Charlie en Donald Kaufman, die het scenario van de film schreven. Hoewel Donald in werkelijkheid een fictief persoon is, kruipt Cage in de film wel degelijk in de huid van zowel Charlie als Donald Kaufman. In dit drama met de contouren van een zwarte komedie is Charlie de onzekere scenarioschrijver, terwijl de minder talentvolle levensgenieter Donald uiteindelijk een vet contract krijgt. Charlie stoeit ondertussen volop met de filmadaptatie van The Orchid Thief van Susan Orlean (Meryl Streep) over non-conformist John Laroche (schitterende rol Chris Cooper). Adaptation. kent een prachtig scenario met mooie twists en verwijzingen naar ‘het beste scenario ooit’: Casablanca (1942), geschreven door Julius en Philip Epstein. Tweelingbroers!