Zwembadfilms

Zwembadfilms

door Bob van der Sterre

The Swimmer ♦ Lac aux Dames ♦ Deep End

 

Ook behoefte aan afkoeling? Tijd om te gaan zwemmen en daarna films over zwemmers en zwembaden te kijken. Swimming Pool is intussen de moderne klassieker in dit genre (uit 2003) maar er is meer. De films zijn – misschien weinig verrassend – allemaal rete-broeierig en gaan over seksualiteit.

Op een dag in de zomer van 1968 duikt Ned Merrill ineens in zijn zwembroek op bij een oude bekende. Hij duikt ongevraagd in hun zwembad – wat een vrolijkerd is hij toch! Geintjes makend verrast hij zijn oude buurvrouw. ‘Dit is de dag dat Ned Merrill de hele county door gaat zwemmen!’ Zo begint The Swimmer.

Vrolijke ontmoetingen worden onvriendelijk
Ned gaat bij allerlei bekenden langs en duikt in al hun zwembaden. Bij de Grahams, de Lears, de Bunkers, de Biswangers, Mrs. Hammar én Shirley Abbott (ex-minnares). Hij haalt herinneringen bij hen op. ‘Herinner je dat? Dat transparante, lichtgroene water. Het voelde anders. God, wat een heerlijk gevoel. We konden de hele wereld rondzwemmen in die tijd.’

Vrouwen uit zijn leven komen langs in zijn zwemtocht. ‘Ga mee over een rivier van saffieren zwembaden!’ Zijn ex-minnares Shirley Abbott; de stilletjes verliefde babysitter Julie Ann Hooper; vriendin Joan.

De ontmoetingen rondom het zwembad beginnen vrolijk maar worden steeds minder vriendelijk. Ned oogt gepijnigd en vermoeid. Op een paar plaatsen is hij niet welkom meer. Het weer betrekt ook. Dan beginnen de puzzelstukjes in elkaar te vallen.

The Swimmer is veel meer dan alleen een interessante film over een scene, het is een duister verhaal. Mooie karakterschetsen, sterke hoofdrol en een applaus voor de dialogen. ‘Moeten we hem niet helpen?’ ‘Vrienden zijn niet aftrekbaar van de belastingen.’

De verhalen rondom de productie zijn in 2014 vastgelegd in de documentaire The Story of The Swimmer. Dit was Burt Lancasters, die Ned Merrill speelt, eigen favoriete film. En dat terwijl Lancaster – toch een legende in zijn tijd – slechts de vijfde keuze voor deze film was.

Wereld van knappe, interessante vrouwen
In Lac aux Dames (1934) gaat Eric Heller (een werkloos ingenieur) voor een zomer als zweminstructeur werken bij de Wolfgangsee in Oostenrijk. Aldaar bevindt zich een wereld van knappe, interessante vrouwen die wakker worden van zijn brede bast. De rijke Danny Lyssenhop; de zingende en artistieke Puck en zijn oude geliefde – en oplichtster – Anoutschka. Dat is ook niet moeilijk met de Playgirl-achtige poster die van hem is gemaakt als sportinstructeur.

Als Puck elke avond een vlag ophangt als signaal dat hij welkom is, wordt de zweminstructeur ‘the talk of the town’. Danny Lyssenhop blijft geduldig op hem inpraten. ‘Ik had goede redenen om afwezig te zijn, Danny.’ ‘Waren ze blond of brunette, die redenen?’

Deze verfilmde roman van Oostenrijkse schrijfster Vicki Baum (ook bekend van Grand Hotel) en dialogen van Collette draagt duidelijk een vrouwelijk stempel. Zoals mannelijke schrijvers zich vaak focussen op ideale vrouwen, is deze Eric lang, knap, blond, atletisch, goedhartig en een romantische dromer op de koop toe.

Collettes dialogen (geschreven vlak na het schrijven van haar beroemde La Chatte) schetsen geestig hoe de drie vrouwen met seksualiteit omgaan. Met name de rol van Puck, zowel naïef als wild, is interessant. Of hoe zijn ex Anouschka (rol Illa Meery) naakt in Erics bed zit en niet van plan is te vertrekken. ‘Dit is toch niet de eerste keer dat ik met jou slaap!’ Als hij Daniele in zijn handen heeft: ‘Je bent van goud. Je benen, je armen, een standbeeld van goud!’ ‘Mooi, laten we het nu meteen regelen dan.’

Een op momenten opmerkelijke film. Een zo’n moment is de onverwachte naaktscène van Illa Meery. Ook de rollen van Simone Simon (Puck) en Michel Simon (rijke zakenman Lyssenhop) verheffen de film boven het gemiddelde.

Toch mis je door het vele melodrama wel iets unieks, iets extra’s. Zoals een satirisch portret van de geportretteerde elite. Dat maakt de film van lopendebandfilmer Marc Allegret wel goed maar niet top.

Cultreputatie
In Deep End (1970) zitten we in een Londens zwembad. Een volwassen vrouw (Sue) werkt samen met een jongen van vijftien (Mike). Ze werken allebei in het plaatselijke zwembad. Bij hun werk bij de privébaden zijn seksuele dingen normaal. De jongen doet dat tegen zijn zin in en de vrouw duikt met haar minnaar af en toe mannenkleedhokjes in.

De jongen raakt al snel verslingerd aan de vrouw. Hij volgt haar en probeert haar verloofde tegen te werken. Ze vindt het best grappig en speelt het spelletje mee. De volgende dag zijn ze weer samen aan het werk. Als hij haar diamanten ring kwijt maakt, verliest het spel definitief zijn onschuld.

Deep End heeft met recht een cultreputatie. De regisseur, Jerzy Skolimowski, leek een eenvoudige, lieve coming-of-agefilm te maken tot plots de film over obsessies en seks gaat. Muziek van Cat Stevens en krautrockband Can helpt bij het neerzetten van die sfeer.

Fascinerende scènes volop. Het gesprek met de hoer met een been in het gips; als hij met een cardboard cutout van haar figuur in de metro stapt; de zwembadleraar met zijn ongewenste intimiteiten; de vrouwelijke klant die het aldoor heeft over voetbal en George Best; het bezoek aan de seksbioscoop.

Veel symboliek ook. Zoals wanneer hij ineens met haar in het zwembad zwemt, of zij hem een poster voorhoudt met een man die zwanger is, of hij aldoor hotdogs eet.

John Moulder-Brown (Mike) was pas zeventien maar is sterk in zijn rol (hij speelde een paar jaar ervoor een soortgelijke rol als Luis in La Residencia. Ook Jane Asher (Sue) heeft de losheid die nodig is bij de rol. Ze zijn ogenschijnlijk zichzelf. Daarom kun je al snel geloven in hoe ze met elkaar omgaan.

Londen speelt ook een belangrijke bijrol. Vooral de smerige kant van de stad: privéclubs, seksbioscopen, hoerenkamers. Zelfs Sue staat ergens geparkeerd (haar cardboard cutout dan). Sommige kijkers – en ik kan daar wel in meegaan – denken dan ook dat het Londen is door de ogen van een louter aan seks denkende tiener. Deep End is gelukkig geen film die maar ruimte voor één conclusie laat.

Nu een frisse duik om deze hitte weer kwijt te raken.

 

9 augustus 2019

 

Lac aux Dames


Alle Camera Obscura