*****
recensie Cave of Forgotten Dreams
Kathedraal uit stenen tijdperk
door Alfred Bos
De Duitse regisseur en documentairemaker Werner Herzog stapt met 3D-camera een Franse grot binnen en toont ons de oudst bekende rotsschilderingen. Een verbluffende ervaring.
De Chauvet-grot in het Franse departement Ardèche, nabij de Franse Alpen, is vernoemd naar een van de drie speleologen (grotvorsers), die op 18 december 1994 een van de grootste cultuurschatten van de mensheid ontdekten. In een verscholen grottencomplex, dat 20.000 jaar geleden door een aardverschuiving afgesloten raakte, vonden ze vele honderden rotstekeningen, sommige 32.000 jaar oud. Tweemaal zo oud als de vroegst bekende wandschilderingen tot dat moment.
De grotten zijn sindsdien uitgebreid onderzocht door wetenschappers, maar niet toegankelijk voor publiek. Daarvoor zijn de spelonken, met hun spectaculaire druipsteenformaties en bizarre calsietafzettingen, te kwetsbaar. Ook de afbeeldingen kunnen gemakkelijk worden aangetast door het ademvocht van menselijke bezoekers. Er zijn plannen voor een exacte kopie op schaal die wél open is voor toeristen. Wie daar niet op kan wachten, kan terecht bij de indrukwekkende documentaire van Werner Herzog.
Je hoort de paarden bijna hinniken
Dertigduizend jaar geleden lag een groot deel van Europa onder een reusachtige gletsjer van enkele kilometers dikte. Aan de zuidrand van dat pakijs heerste een toendraklimaat, vergelijkbaar met het noorden van Alaska nu. De Chauvet grot was niet bewoond, maar heeft waarschijnlijk gediend als spirituele pleisterplaats voor de toenmalige mensen, de Cro Magnons (niet te verwarren met de Neanderthalers). Chauvet is een kathedraal uit het stenen tijdperk.
Herzog is goed doordrongen van het belang van de grot en zijn bijzondere boodschap. Chauvet is een tijdcapsule die ons een blik gunt in de belevingswereld van onze verre voorouders. De rotsschilderingen zijn van een ongekende schoonheid; zo levensecht dat je de paarden bijna hoort hinniken, zoals een van de geïnterviewde wetenschappers invoelbaar maakt.
Spectaculair reliëf
Herzog draaide zijn documentaire in 2010 met speciale toestemming van de Franse overheid. Hij is eerder getoond op het festival IDFA en als 2D-versie beschikbaar op dvd. Het loont echter om deze 3D-bioscoopversie te gaan zien. Want de kunstenaars van Chauvet maakten op intuïtieve wijze gebruik van het reliëf van de rotswanden; ze schilderden niet op een vlak, maar op een welvende ondergrond. Dat reliëf komt alleen in de driedimensionale versie tot recht en het resultaat is spectaculair.
De regisseur vergelijkt ‘Chauvet’ met rotsschilderingen uit Zuid Afrika en Australië; ook trekt hij lijnen naar de vondst van steentijd-beeldjes in Zuid-Duitsland. Is dit een droge les kunstgeschiedenis, hoofdstuk 1: de oertijd? Nee, allesbehalve. Cave of Forgotten Dreams grijpt je bij de lurven. Dit is geen sciencefiction of surrealisme, maar een virtuele reis door de tijd. Verscholen achter een 3D-bril, in een 21ste eeuwse bioscoop, gebiologeerd staren naar het creatieve werk van 32.000 jaar oude voorvaderen. Hiervoor is 3D cinema uitgevonden.
26 november 2012