Vincent van Gogh – a New Way of Seeing

**

recensie  Vincent van Gogh – a New Way of Seeing

Saaie voorlichtingsfilm over het Van Gogh-museum

door Bob van der Sterre

Vincent van Gogh – a New Way of Seeing. Enorm ambitieuze titel. Maar de film maakt het niet waar. Deze documentaire is een voorspelbare film die niet tot nauwelijks pleziert. 

Van Gogh is en blijft een apart karakter in de kunstwereld. Mentale problemen, een manie om de wereld te verbeteren, een over-ernstige, temperamentvolle persoonlijkheid, en een eigenwijsheid waar velen gek van werden. Al met al is het redelijk uniek dat een Hollander met zijn nieuwe schilderstijl de kunstwereld een tijdlang op zijn kop zette. Ook al was hij commercieel gezien een ramp, kunstzinnig aanzien genoot hij volop.

Recensie Vincent van Gogh – a New Way of Seeing

Getormenteerde kunstenaar
Maar het portretteren van zo’n gedreven man is nog niet zo makkelijk. De meeste films kunnen het niet laten om hem als getormenteerde kunstenaar neer te zetten. Kirk Douglas was nogal getormenteerd in Lust for Life (1956). Tim Roth was getormenteerd in Altmans Vincent & Theo (1990). En getormenteerd tegen een horrorfilm aanzittend was Alexander Barnett in zijn eigen film, The Eyes of Van Gogh (2005). Ten slotte is er nog de interpretatie van Maurice Pialat: Van Gogh (1991).

Het is begrijpelijk dat het verleidelijker is deze versie van hem te verfilmen, maar met de werkelijkheid heeft het weinig te maken. Van Gogh als schrijver, als denker, als knopendoorhakker (hij leek wel geobsedeerd door keuzes), als uitvinder, als religieus mens. Warrig was hij bepaald niet. Uit zijn brieven komt veel meer een opgeruimd karakter naar voren.

Je kunt door de mythes de kunstenaar niet meer zien en dus is het idee van deze film te prijzen. Maar hij overtuigt geen seconde. Het geheel oogt als een voorlichtingsfilm over de nieuwe opzet van het Van Gogh-museum (gericht op context). Je moet je door drie pratende hoofden heen werken voordat er ook maar iets over de man in beeld komt. En dan is het een komen en gaan van andere pratende hoofden, een stuk of tien, allemaal  curatoren van het museum, waar kennelijk de economische crisis aan voorbij is gegaan.

Karakterloos
Het resultaat is saai, karakterloos, passieloos. We volgen netjes alle stappen die Van Gogh heeft gezet in zijn leven. Ja, er zijn wel wat opnamen tussendoor van een (sprekend) op Van Gogh lijkende acteur. Daar staat ie dan in het zonlicht te staren. Het lijkt als twee druppels water op het optreden van Andy Serkis in The power of Art, Simon Schama’s serie over kunstenaars uit 2005.

Recensie Vincent van Gogh – a New Way of Seeing

Je krijgt hier en daar wel wat meer toelichting (‘Van Rappard had veel kritiek op de Aardappeleters’), maar het blijft oppervlakkig. Juist dankzij die brieven (staan allemaal online, leuk leesvoer) kun je over iedere episode veel meer  vertellen. Neem bijvoorbeeld hoe hij in Den Haag woonde in een armzalig huisje in de polder. De ruzie met zijn leraar, de burgerlijke Anton Mauve. Staat met geuren en kleuren geschetst in de brieven. Zoiets schetst een licht op de gedrevenheid van de man. Maar hier is een saaie zin voldoende.

Vincent
Het probleem is vooral dat Vincent van Gogh – a New Way of Seeing zo braaf  is. Je kunt zo’n film op honderd manieren maken, dit is de meeste doorsnee variant. Deze versie kun je tijdens een les CKV vertonen; als een permanente voorstelling ergens in een hoekje van het museum; en zou ook niet misstaan als relatiegeschenk aan een of andere sponsor uit Dubai. Maar in de cinema heeft het niets te zoeken.

En dat is bepaald niet  in de geest van Van Gogh. Die film, die moet nog steeds gemaakt worden. De beste film over Van Gogh blijft nu nog Vincent (1987). Die laat simpelweg alleen de schilderijen en Van Gogh zelf spreken, via de stem van John Hurt, die zijn brieven voorleest. Film van een Nederlander, Paul Cox, die ergens in de achterhoede van de cinema helemaal niet onaardig zijn deuntje mee blaast.

 

18 april 2015

 

MEER RECENSIES