Carrière maken… voordat de bom valt
door Bob van der Sterre
The Rise and Rise of Michael Rimmer ♦ Hanno Cambiata Faccia ♦ Il Boom
De tekst van Doe Maar blijft nog steeds van toepassing. Hoe ga je anders die enorme hypotheken of huren betalen? Drie minder bekende films uit andere tijden die hier de draak mee steken – op een andere manier dan films als Wall Street of Boiler Room.
The Rise and Rise of Michael Rimmer is wat de film uit 1970 zegt: de alsmaar klimmende carrière van reclameman Michael Rimmer. Op een dag loopt Rimmer het kantoor van reclamebureau Fairburn binnen. Hij heeft geen afspraak, hij werkt er niet, maar hij gaat iedereen observeren. De een oefent salsa, de ander kijkt cricket.
Satirischer dan Monty Python
Michael Rimmer rapporteert de bende aan de baas: Fairburn (‘Who are you? I’ve never seen you before’). De lastposten worden ontslagen en Rimmer krijgt een enorm kantoor met een knappe secretaresse.
Als een soort vroege versie van Frank Underwood van House of Cards manipuleert hij iedereen. Zo maakt hij andere peilingbureaus kapot door voor slechte resultaten te zorgen: ’42% van de bevolking hier is praktiserend boeddhist’. Daarna volgt de Conservatieve Partij en bouwt hij een soort peilingendemocratie op, die de politiek volger in 2021 niet vreemd doet opkijken.
The Rise and Rise… is een heerlijk satire over allerlei onderwerpen. De invloed van peilingen (‘de nieuwe democratie’), de reclamewereld, de mannenwereld in de politiek, de high society, de politiek, het leger (nieuw wapen: de typisch Britse verkoudheid): ze worden allemaal belachelijk gemaakt.
Het script is strak en geestig, grappige scènes volgen elkaar in hoog tempo op. De sketches doen denken aan Monty Python, maar iets satirischer. Dat is geen toeval. Graham Chapman en John Cleese schreven mee aan het script.
De acteurs hier hebben de kwaliteiten om het bizarre materiaal vorm te geven, zoals bijvoorbeeld Arthur Lowe, James Cossins en Denholm Elliot. En natuurlijk Peter Cook die voortreffelijk is als de gladde Rimmer. Cook is minder bekend dan de Monty Python-gangers maar had wel een mooie carrière voor komedianten: hij werd verkozen als de grootste komediant in 2005 (tien jaar na zijn dood) en stichtte het beroemde satirische blad Private Eye.
Gehakt van technologie en kapitalisme
In Hanno Cambiato Faccia (‘zij zijn van gezicht veranderd’) uit 1971 zien we hoe Alberto Valle op een groot kantoor van verdieping naar verdieping gaat. Van de manager naar de vicepresident, van de vicepresident naar de president. En die stuurt hem naar de eigenaar in de bergen. Dat is nog eens carrière maken!
Op weg naar de eigenaar komt hij de halfnaakte Laura tegen (ze heeft letterlijk alleen een jas over haar blote bovenlichaam gedrapeerd). Ze wil een lift. ‘Heb je het niet koud?’ ‘Misschien een beetje.’ Voor hij de eigenaar (ene Nosferatu) bezoekt, legt ze zijn hand op haar borst. Zij: ‘Wil je met mij de liefde bedrijven?’ Hij: ‘Niet nu, ik heb geen tijd.’
Dan wordt hij door twee spierwitte Fiat cinquecento’s naar het huis van Giovanni Nosferatu gedirigeerd. Hij gaat er in een witte stoel zitten: een reclamespot begint. Nosferatu komt binnen en verklaart deze eigenaardigheid: ‘Het is een test.’ Het duurt niet lang voor Alberto knuffelt met de secretaresse van zijn baas. Dan vraagt Nosferatu opeens aan Valle: ‘Wil je president worden van het bedrijf?’
Het duizelingwekkende carrièresucces heeft ook een keerzijde. Alberto ontdekt plotseling een groot zwart boek waarin hij zijn eigen babyfoto ziet en een functie als president van het bedrijf. En dat lijk in de tuin, hoe zit dat? En die crypte? En die vreemde meeting?
Maakt niet uit hoeveel films je hebt gezien, je blijft altijd weer ontdekken. Zoals regisseur Corrado Farina. Veel films durven niets: die van Corrado Farina zijn niet zo.
Er is bloot maar dit gaat verder dan een exploitatie. Deze film en Baba Yaga – een film over SM gebaseerd op de strip van Guido Crepax (geremasterd in 2009) – bieden ook veel verrassende beelden. Zoals de cameraperspectieven, de Fellini- en De Sade-pastiches, een reclamespot voor LSD en de moordende cinquecento’s.
En het bevat ook wel een serieus onderwerp: deze film maakt gehakt van technologie en kapitalisme. De extreme muziek van Amadeo Tommasi knalt daarbij heerlijk uit de speakers. Wat wil je nog meer? Erg succesvol werd Farina er zelf niet mee. Het waren de enige twee speelfilms die hij zou maken. Als romanschrijver had hij vanaf 1994 een tweede creatieve carrière, tot 2016, toen hij overleed.
Maakt geld gelukkig?
Succes blijft relatief, maar niet voor Giovanni in Il Boom (1963). Hij heeft schulden bij de vleet en heeft onmiddellijk geld nodig. Zijn vrouw Silvia is gewend om op grote voet te leven en hij kan geen nee zeggen. Ze eten in een druk restaurant, bezoeken paardenraces, dansen de twist, vieren feest.
Hij probeert iedereen te verleiden tot grote investeringen, want het is immers de tijd van Il boom… Smeken om een lening helpt niet. Zijn baas wil ook niet luisteren.
Dan probeert hij maar bij de steenrijke projectontwikkelaar Bausetti. Die wimpelt hem af. ‘Jullie jongeren proberen in een jaar te maken waar ik vijftig jaar over deed. Deze boom maakt jullie helemaal gek!’ Diens vrouw heeft een interessant voorstel dat Giovanni meteen de rijkste man van zijn vrienden maakt.
Met geld in zijn achterzak wint hij Silvia terug en organiseert een groot feest. Opeens is iedereen jaloers op zijn carrière dat hij een eigen bedrijf is begonnen. Er is een dramatische prijs die al dit succes kost.
Il Boom is nou echt zo’n film om in HD-kwaliteit op een groot scherm te kijken. Luchtige en zwierige zwartwitcinema van Vittorio De Sica. Sublieme beelden van Rome; spottend portret van de high society; de muziek van Piero Piccioni; het sterkte acteerwerk van Alberto Sordi in een hem zeer uitdagende rol. Vooral erg genietbaar is hoe vloeiend de scènes in elkaar overstromen.
Wat zo verrast aan Il Boom is dat je een beeld krijgt van mannen die ploeteren om te voldoen aan de eisen van de mensen om hen heen. Zo houdt Silvia alleen van Giovanni als hij geld op de plank brengt en dat is best triest. En hun vrienden mogen Giovanni ook alleen maar als hij geld heeft.
De vraag is ook wel een beetje of hij meer verdient: hij zou ook gewoon eens ‘nee’ kunnen zeggen.
Carrière maken: dat vraagt altijd om enorme persoonlijke offers, dat bewijzen deze films ook wel weer.
11 november 2021
