Of Fathers and Sons (Duitsland) + Museo (Mexico)
Festival Favorites #2
door Cor Oliemeulen
In Festival Favorites een pleidooi voor twee filmfestivalfilms die een breder publiek verdienen. Ditmaal een intiem portret van Syrische kinderen die worden klaargestoomd voor de heilige oorlog en een eeuwige student in Mexico-Stad die voor de kick kunstschatten uit het nationale archeologisch museum steelt.
Of Fathers and Sons (Sundance Film Festival, VS – 18-28 jan)
Abu is naar eigen zeggen gespecialiseerd in het onschadelijk maken van mijnen. Meer dan een detector heeft hij niet nodig. Maar op een dag gaat het mis en verliest hij zijn voet en een stuk van zijn onderbeen. Terwijl hij zwaargewond naar een matras in huis hinkt en kermt van de pijn, maant hij zijn hevig jankende zoontjes tot stilte. Het is Gods wil, en dank aan hem dat hij zijn linker- in plaats van zijn rechtervoet heeft genomen, zodat hij straks nog kan autorijden.
Kalifaat
Geen zwarte komedie maar bittere ernst en een onvervalst staaltje relativeren in Of Fathers and Sons, een documentaire van de 41-jarige Syriër Talal Derki die met zijn camera terugkeert naar zijn geboorteland en daar het leven van een radicale islamitische familie volgt. De oorspronkelijke titel Kinder des Kalifats geeft aan hoe het leven van alledag draait om vooral de belevenissen van kinderen, met name die van Abu’s zoontje Osama, genoemd naar Bin Laden.
Osama en drie van zijn broertjes gaan niet meer naar school, want de leraar en het hoofd zijn varkens. Uit balorigheid gooien ze stenen naar een paar meisjes op het schoolplein. De jongens ravotten en nadat een knokpartij uit de hand is gelopen, wordt de aanstichter door zijn vader kaalgeschoren. Als er camouflagepakken worden bezorgd, weten we het: Osama gaat naar een trainingskamp waar puberjongens worden gedrild, leren schieten en afzien. Op het moment dat Osama met zwarte vlaggen op jihad gaat, bergt de regisseur zijn camera op om terug te keren naar zijn woonplaats Berlijn.
Eyeopener
Talal Derki, oorlogscameraman voor CNN en Reuter, monteerde een indringend beeld van een geïndoctrineerd groepje jongens door zichzelf voor te doen als IS-sympathisant. Zo nu en dan gaat hij voorzichtig in discussie over Abu’s denkbeelden, maar hij voelt precies aan waar de tolerantiegrens ligt. De filmmaker registreert en kiest geen partij, maar tussen de regels door treurt hij om zijn verscheurde en kapotgeschoten land.
Of Fathers and Sons is net als Derki’s vorige documentaire Return to Homs (2013) overladen met filmprijzen. Minder beangstigend dan het nog intiemere portret van een groep vrienden in de gelijknamige West-Syrische stad – die na aanvankelijk vreedzaam protest de wapens opneemt tegen president Bashar al-Assad – maar evengoed een zeldzame en waardevolle beschouwing over een generatie jongeren die wordt getekend door een voortslepende burgeroorlog waarin weinigen weten tegen wie of wat ze precies vechten. Voor de kijker is ook zijn jongste documentaire een regelrechte eyeopener.
Of Fathers and Sons won o.a. de Grand Jury Prize van het Sundance Film Festival, de FIPRESCI Award op het Kraków Film Festival, de publieksprijs van het Thessaloniki Documentary Film Festival en de Silver Star van het El Gouna Film Festival. Regisseur Talal Derki won de Fritz Gerlich Prize van het Filmfest München, een Filmmaker Award tijdens het Full Frame Documentary Film Festival en een Movies That Matter Award tijdens ZagrebDox.
Museo (Black Movie Independent Film Festival, Zwitserland – 18-27 jan)
Juan (Gael García Bernal) wil samen met zijn zachtmoedige vriend Benjamin (Leonardo Ortizgris) iets stelen om de sleur te doorbreken. Niet zomaar iets, maar een deel van het culturele erfgoed van Mexico dat wordt tentoongesteld in het archeologisch museum in de hoofdstad. Het duo slaat zijn slag na een kerstdiner van Juans familie en Benjamins bezoek aan zijn doodzieke vader.
Feeststemming
De beveiligers van het museum zijn in een feeststemming en letten niet goed op, zodat er maar liefst 124 historische objecten kunnen worden ontvreemd, het ene nog zeldzamer dan het ander. Beeldjes, maskers, kettingen, vaak van goud en jade, en klein genoeg om in een rugzak naar buiten te smokkelen.
Daags na het kunststukje noemt de overheid de daders vijanden van de Mexicaanse geschiedenis. Juans vader (Alfredo Costa, El Club), is woedend: “degenen die dit hebben gedaan, zijn zielige eikels zonder verleden of toekomst. Laat ze wegrotten in hun eigen vloek. Ze zijn de donkerste uitwerpselen van het land. Als ze zijn opgepakt, is het onze taak om ze te geselen op het grote plein.”
Juan slikt een paar keer en bedenkt een plan. De hamvraag: aan wie verkoop je de buit, die niet op financiële waarde is te schatten? Dit gegeven leidt tot een roadmovie waarin sommige smokkelattributen verrassende bestemmingen krijgen, de vader van Benjamin plotseling in het ziekenhuis wordt opgenomen en Juan op het strand van Acapulco uitgelaten danst met zijn natte droom van weleer, Sherezada, een afgegleden zangeres.
Kraak van de eeuw
In zijn tweede speelfilm neemt regisseur Alonso Ruizpalacios (Güeros, 2014) de ‘kraak van de eeuw’ op kerstavond 1984 als inspiratiebron. Hij gebruikt die voor de broodnodige opwinding in het leven van een lusteloze dertiger die wil bewijzen dat hij geen mislukkeling is. Juan probeert al negen jaar af te studeren als dierenarts en voelt zich door zijn vader, een mensenarts, niet serieus genomen.
Juan vindt zijn familie dom en heeft geen zin om, in de geest van zijn recent overleden grootvader, kerstman voor zijn kleine neefjes en nichtjes te spelen. In plaats van zich te hullen in een rode mantel en zich te vermommen met een grote witte baard wijst hij waar hun ouders de cadeautjes hebben verstopt, want de kerstman bestaat niet. Een van de voorvallen die eerder grievend dan komisch zijn, net als de scène waarin Juan en Benjamin door zwaarbewapende politie worden aangehouden om de auto te controleren op drugs, terwijl een agent, die de rugzak heeft geopend, zich afvraagt of ze misschien in handgemaakte spullen handelen.
Museo is een originele kraakfilm die in tegenstelling tot de zoveelste Ocean’s vooral aandacht voor de personen achter de roof heeft. Geen voorspelbare spanningsbogen en nerveuze achtervolgingen, maar een meeslepend geheel met filosoferen over het leven, de staat van een Zuid-Amerikaans land en mooie plaatjes van landschappen, architectuur en een Maya-nederzetting.
Museo won de publieksprijs van het Morelia International Film Festival en kreeg tijdens de Berlinale de Zilveren Beer voor het beste scenario. Alonso Ruizpalacios was beste regisseur van het Athens International Film Festival en kreeg een aanmoedigingsprijs van het Palm Springs International Film Festival.
8 februari 2019