Verloren Transport, Het

**
recensie Het Verloren Transport
Feminisme met terugwerkende kracht

door Jochum de Graaf

Het verhaal van Het Verloren Transport is dramatisch genoeg. Op 10 april 1945, wanneer duidelijk is dat Hitler-Duitsland de Tweede Wereldoorlog zal gaan verliezen, worden vanuit concentratiekamp Bergen-Belsen in drie treinen enige duizenden kampgevangenen, voor het merendeel Joden, op transport gesteld naar het ‘modelkamp’ Theresienstadt in Tsjechië.

Achterliggend idee was dat deze zogenaamde ‘Austauschjuden’ tegen Duitse krijgsgevangenen geruild of voor grof geld vrijgekocht konden worden. Een van de treinen strandt na tien dagen van ontberingen en omzwervingen, ten koste van ruim vijfhonderd doden, bij het Oost-Duitse dorp Tröbitz. Het is daar in Brandenburg nog een soort niemandsland tussen de vanuit het westen oprukkende geallieerden en het Sovjetleger dat op het punt staat door te breken naar Berlijn.

De eersten waarmee de voormalige gevangenen worden geconfronteerd, zijn de Sovjets. Ze worden naar het geplunderde dorp gestuurd om voedsel te bemachtigen, de zieken en gewonden worden provisorisch verzorgd in de kerk. Door gebrek aan medicijnen en verplegend personeel breken besmettelijke ziekten uit en moet het hele dorp in quarantaine.

Het Verloren Transport

Vriendinnen
Het Verloren Transport volgt in grote lijnen de waargebeurde geschiedenis van de Amsterdams Joodse verzetsstrijders Mirjam en Menachem Pinkhof die april ’45 aan de quarantaine wisten te ontsnappen en er in slaagden op de fiets de Amerikaanse sector te bereiken, waarna de Amerikanen de trein ontzetten en de overgebleven Joden naar hun zelfverkozen thuis – Palestina, de VS, Nederland – konden terugkeren.

Regisseur Saskia Diesing (Nena, De Zitting) van wie een ver familielid in de trein zat, verbindt een nadrukkelijk feministisch perspectief aan de film met de drie hoofdrolspeelsters: de Joods-Nederlandse Simone (Hanna van Vliet), de Duitse dorpelinge Winnie (Anna Bachmann) en de Russische scherpschutter Vera (Eugenie Anselin), die elk vanuit een sjabloonachtige positie handelen. Simone heeft een sterke overlevingsdrang, Winnie is naïef onwetend, Vera handelt uit wraak op de nazi’s. Door allerlei verwikkelingen (zo verhindert Vera de verkrachting van Winnie door Russische soldaten) komen de drie vrouwen nader tot elkaar en nemen aan het eind van de film als vriendinnen afscheid van elkaar.

Het Verloren Transport

Onwaarschijnlijk
Het Verloren Transport is mooi gefilmd, mooi decor daar in Duitsland, maar dat is tegelijk ook de makke van de film, het is eigenlijk te mooi om waar te zijn. Al in de beginscène loopt de film uit de rails. Wanneer de trein knarsend tot stilstand is gekomen, schuift de wagondeur open en zien we een jonge vrouw, die over het stille wat mistige landschap uitkijkt. Maar Simone, zoals ze blijkt te heten, ziet er totaal niet uit als iemand die tien dagen omzwervingen en ontberingen heeft overleefd, eerder lijkt ze een gewone, goed gezonde treinreizigster. Ook op de rol van Vera valt het nodige af te dingen. Weliswaar waren er in tegenstelling tot de geallieerden vrouwen actief in het Rode Leger, maar dat ze als enige vrouw ook nog een hooggeplaatste functie in de eenheid bij Tröbitz innam, is vrij onwaarschijnlijk, nog even afgezien van het matige Russisch van de Franse actrice Eugenie Anselin.

Met een oorlogsfilm vanuit vrouwenperspectief is op zich weinig mis, maar het feminisme met terugwerkende kracht werkt niet wanneer er een gekunsteld loopje met de waarheid wordt genomen.

 

19 april 2023

 

 

ALLE RECENSIES