Movies that Matter Festival 2025 – Deel 3: Rusland

Movies that Matter Festival 2025 – Deel 3: 
Rusland

door Jochum de Graaf

Naast Israël-Palestina is Oekraïne-Rusland het conflict dat het meest in de aandacht staat. Op het IDFA en ook op Movies that Matter Festival werden de afgelopen jaren vrijwel alleen Oekraïense films vertoond. Het lijkt alsof de artistieke creativiteit wat opgedroogd is, tijdens deze editie staat slechts een enkele Oekraïense film geprogrammeerd. Aandacht trekken nu vooral twee films die het Russische perspectief van het conflict belichten Mr. Nobody Against Putin en Antidote. 

 

Mr. Nobody Against Putin

Mr. Nobody Against Putin – Hersenspoeling van nieuwe generatie
Pavel, oftewel Pasja, Talankin heet ons hartelijk welkom in Karabash, een mijnstadje in de Oeral, ook wel bekend als de meest vervuilde stad ter wereld, dankzij de giftige kopermijn. Het sterftecijfer, vanwege kanker en longziekten, ligt ver boven het toch al hoge Russische gemiddelde.

Toch is Pavel trots op zijn geboortestad, de ligging op de heuvels, de rivier met zijn bruggen, de rokende schoorstenen die zich mooi aftekenen tegen de skyline, zelfs de grauwe gebouwen uit de Sovjettijd hebben voor hem hun charme. Maar vooral is hij trots op de mensen in Karabash en dan vooral op de leerlingen van de basisschool waar hij de ‘videograaf’, schoolfilmer en evenementencoördinator is. Hij krijgt veel energie van hun enthousiasme, hun nieuwsgierigheid, levenslust.

Meester Pasha is populair op de school, een beetje non-conformistisch, als enige heeft hij wat anti-Kremlin posters, een Russische democratievlag in zijn lokaal hangen, de favoriete hangout voor de alternatievelingen en de weirdo’s op de school. Het is een ogenschijnlijk rustige wereld om op te groeien. Een rust die hard verstoord wordt door de aankondiging op tv van Poetin dat Rusland een ‘speciale militaire operatie in Oekraïne’ is begonnen. Al snel volgt een reeks van maatregelen die het verzet tegen de oorlog de kop moeten indrukken. Een absoluut verbod op het gebruik van termen als ‘oorlog’ en ‘invasie’, draconische straffen voor iedere vorm van straatprotest. Ook in Karabash zijn de gevolgen merkbaar. 

Wanneer het nieuwe ‘patriottische onderwijs’ verplicht wordt gesteld, denkt Pavel er sterk over Rusland te ontvluchten en gaat een paar dagen de stad uit, hij zou het liefst een Mr. Nobody zijn. Maar een mail van een westerse documentairemaker doet hem het moedige maar tegelijkertijd nogal gevaarlijke besluit nemen terug te gaan naar Karabash en de veranderingen op school vanuit zijn functie als videograaf vast te gaan leggen. Mr Nobody Against Putin is een indrukwekkend ongepolijst portret van het dagelijks leven in het huidige Rusland.

We zien het dagelijks ritueel van drie leerlingen met in hun midden een vlaggendrager die ’s ochtends vroeg in paradepas met zwaaiende armen de aula binnenmarcheren. Midden in de zaal ten overstaan van de voltallige klassen wordt de vlag in een houder geplant, een saluut uitgebracht, en de voltallige school heft het volkslied aan.

In alle klaslokalen moet een officiële verklaring met de doelen van de speciale militaire operatie worden voorgelezen. Dat levert ook het komische tafereel op van de docente die struikelt over moeilijke woorden als demilitarisatie. ‘Detiliari-delimitari’, stamelt ze. Ach ‘zeg maar gewoon denazificatie’, zegt Pasha.

Geschiedenisdocent Abdulmanov vertelt dat hij voortaan in zijn lessen volop aandacht zal besteden aan historische figuren als Beria en andere trawanten die groot werden in de Stalintijd. Dat was toch de tijd van de Grote Vaderlandse Oorlog, de Sovjet-Unie die uiteindelijk nazi-Duitsland versloeg. De overeenkomst met de operatie in Oekraïne is voor hem onmiskenbaar. Het wekt geen verbazing dat ‘Abdu’ tot zijn ontroering als Leraar van het Jaar wordt gekozen.

Er wordt een nieuwe jongerenbeweging opgericht die veel overeenkomsten vertoont met de Jonge Pioniers uit de Sovjettijd. Jonge tieners gaan op patrouille in het bos, leren marcheren, zingen patriottische liederen. Op de school komen grofgebouwde en -gebekte huurlingen van de Wagnergroep in de klas voorlichting geven over hun activiteiten. Een eenvoudige landmijn gaat van hand tot hand. Om hem actief te maken, hoef je er alleen maar een speciale vloeistof in te gieten. En de pubers mogen onder groot enthousiasme oefenen met Kalasjnikovs.

Van het front dringen maar weinig berichten door. Er doen wel berichten dat er meer dan 1600 doden per dag aan Russische kant vallen, maar niemand die het kan of mag bevestigen.

De oorlog komt nog dichterbij wanneer Poetin een nieuwe mobilisatieronde afkondigt. Ook in Karabash krijgen jongens van 18 een oproep, met een avond vol drank nemen ze emotioneel afscheid van vrienden en familie.

Wanneer zijn vriend Artjom omkomt, zou Pavel de begrafenis willen laten zien, maar filmen buiten de vertrouwde omgeving van de school is toch te gevaarlijk. In plaats daarvan laat hij de geluidsband horen. Het rouwbeklag van de moeder van Artjom is hartverscheurend. Pavel Talankin legt het met steeds meer stijgend afgrijzen allemaal vast.

In de loop van de tijd zien we hoe langzaam maar zeker angst een stad als Karabash in zijn  greep krijgt, hoe het Poetinregime zijn onderdanen dwingt om in de ideologische propaganda te gaan geloven, hoe desinformatie op lokaal niveau werkt – kortom, hoe een hele nieuwe generatie gehersenspoeld wordt.

 

Antidote

Antidote – Onderzoeker in ballingschap
Christo Grozev, de van oorsprong Bulgaarse onderzoeksjournalist, was de held die de Russische FSB-agenten ontmaskerde die de gifaanslag op Navalny pleegden. In Navalny, de Oscarwinnende documentaire uit 2022, zit hij aan tafel wanneer Aleksej Navalny een van zijn belagers aan de telefoon krijgt en die met nauw verholen trots uitweidt hoe het novitsjok-gif in zijn onderbroek werd aangebracht.

Grozev – tegenwoordig hoofd van de onderzoeksafdeling van online kanaal The Insider, gespecialiseerd in onderzoeksjournalistiek, fact-checking, bestrijding van fake nieuws, en daarvoor werkzaam bij het fameuze Bellingcat – heeft een indrukwekkende reeks andere onthullingen van minstens 300 complotten en de ontmaskering van ruim 5000 FSB-agenten op zijn naam staan. Het leverde hem een plek bovenaan de lijst van personen die Poetin graag zou willen laten ombrengen.

Aan het begin van Antidote zit hij in een donkere ruimte op een stoel en krijgt van buiten beeld de brisante vraag: ‘Heb je ooit gedacht dat je een moordcomplot tegen jezelf zou onderzoeken?’

Hij leidt een leven in ballingschap, meestentijds in New York, bezoekt frequent Londen. We zien hem bij een debatavond in De Balie, maar zijn eigenlijke woonplaats Wenen is te gevaarlijk om naar terug te keren. Zijn gezin heeft hij al een aantal jaren niet gezien. Met zijn zoon heeft hij via een videoverbinding contact, zijn dochter belt regelmatig. Maar hij is nogal geraakt wanneer hij hoort dat zijn weliswaar op leeftijd zijnde vader onder mysterieuze omstandigheden in Wenen overlijdt. Na een onzorgvuldige autopsie wordt zijn lichaam door de Oostenrijkse autoriteiten gecremeerd. Grozev vermoedt Russische betrokkenheid.

Grozev vertelt en analyseert de gebeurtenissen zeer helder, maar zijn persoonlijke motivaties blijven wat onderbelicht. Zijn dokter vertelt hem dat hij anders dan de meeste mensen een uitzonderlijk niveau van stress aankan, zelfs in zijn slaap. Het kan natuurlijk goed zijn dat al te veel details over zijn werkwijze zijn leven in gevaar brengt.

Net als Navalny is Antidote opgebouwd als een thriller. Er is de spannende scène hoe in een onbestemd landschap een Russische wetenschapper opduikt, in een Landrover stapt en opgelucht ademt wanneer hij de grens met de Europese Unie over geholpen is. De anonieme wetenschapper vertelt dat hij deelnam aan het aan het Russische gifproductieprogramma. Toen hij ontdekte dat het gif dat hij ontwikkelde werd gebruikt om Poetins vijanden te doden, besloot hij klokkenluider te worden. Grozev publiceerde zijn getuigenissen en hielp hem en zijn familie uit Rusland te vluchten naar de Europese Unie.

Grozev is ook zeer betrokken bij het proces tegen Vladimir Kara-Murza, na Navalny, Ruslands meest bekende oppositieleider. Ook Kara-Murza was, tot twee keer toe zelfs, slachtoffer van een gifaanslag. We volgen de ‘procesgang’ in de vier jaar dat de film gemaakt wordt die uiteindelijk medio 2023 leidt tot een veroordeling van 25 jaar strafkamp onder het zwaarste regime. Grozev vertelt over de langdurige onderhandelingen rond de grootste Amerikaans-Russische gevangenenruil sinds de Koude Oorlog waarbij Kara-Murza augustus 2024 vrijkwam.

Grozev laat doorschemeren dat in een eerder stadium ook Navalny bij die gevangenenruil betrokken was, maar dat zijn dood, beter gezegd zijn vermoording, te vroeg kwam. Kara-Murza heeft een bijzonder antwoord voor de FSB-agent die hem op de luchthaven van Moskou zegt dat hij nu maar voorgoed afscheid moet nemen van zijn moederland: ‘Ik ben van beroep historicus en ik weet dat ik terugkom – en het zal veel sneller zijn dan je denkt.’

En ook zijn vrouw Jevgenia, die al die jaren vanuit de VS de strijd voor zijn vrijlating levend hield, is nogal optimistisch: ‘Poetin heeft niet het eeuwige leven en Rusland zal dan ook een land worden waar democratie heerst.’

Maar eerlijk gezegd vermoed ik dat eerder nog een nieuw vervolg op Antidote zal komen.

 

28 maart 2025

 

Movies that Matter Festival 2025 – Deel 1: Tussen spreken en zwijgen
Movies that Matter Festival 2025 – Deel 2: Israël en Palestina
Movies that Matter Festival 2025 – Deel 4: Op de drempel van oorlog

 


MEER FILMFESTIVAL

Movies that Matter 2025 – Deel 2: Israël en Palestina

Movies that Matter Festival 2025 – Deel 2:
Israël en Palestina

door Jochum de Graaf

Met de schending van het bestand en de hervatting van de Gaza-oorlog door Israël is er naast de Oekraïne-oorlog geen actueler nieuwsthema te bedenken. Op het IDFA en Movies that Matter de laatste jaren waren vooral Palestijnse films te zien. Op Movies that Matter nu een bijzonder sterke documentaire over Israëls premier Netanyahu.

 

The Bibi Files

The Bibi Files – Hoe macht corrumpeert en ontsporen kan
Geen film zo actueel op Movies that Matter dan The Bibi Files, de eind vorig jaar uitgebrachte documentaire van Alexis Bloom, over Benjamin Netanyahu, ‘King Bibi’, de langst zittende premier van Israël. Het eerste uur zien we hoe langzaam maar zeker zijn corrumperende macht wordt opgebouwd. In eerste instantie lijkt het om weinig te gaan. In ruil voor wat hand- en spandiensten krijgen ze sigaren, juwelen, champagne. Het is vooral Sara, Netanyahu’s dominante vrouw die zich graag een glamourleven wil laten aanleunen.

Het wordt al wat ernstiger wanneer ze een kwart miljoen dollar ontvangen van Hollywood-producer Arnon Milchan. Tegensprestaties met al die corruptie zijn een gunstige belastingwet, sjoemelen met visa, begunstigen van rijke investeerders.

In The Bibi Files becommentariëren en analyseren journalisten, politieke tegenstanders en oude vrienden hoe het zo ver met Netanyahu heeft kunnen komen. ‘Bibi denkt ‘L’état c’est moi’, zegt Nimrod Novik, een van Israëls bekendste politieke insiders. Netanyahu ziet geen onderscheid meer tussen de staat en zichzelf. Zijn onverwachte verkiezingsoverwinning in 2015 gaf een enorme impuls aan zijn persoonsverheerlijking. Volgens zijn aanhangers is hij de beste politieke leider in de geschiedenis van de nog jonge staat Israël.

Zijn criminele record wordt nog straffer wanneer Netanyahu zelf een andere Israëlische tycoon benadert, Shaul Elovitch van de invloedrijke website Walla, zeg het Fox-nieuws van Israël. Walla krijgt exclusieve primeurs. ‘We voelden ons als een restaurant dat slechts aan één gast serveert’, stelt oud-hoofdredacteur Alvi Alkalay. Net als in andere autocratieën zoals in Hongarije en Turkije, worden concurrerende media aan banden gelegd.

Vanwege de toenemende berichten over corruptie en fraude wordt Netanyahu in 2020 in staat van beschuldiging gesteld. Maar doordat hij er in telkens weer in slaagt om met wisselende meerderheden hoe klein ook aan de macht te blijven, kan hij de procesgang danig vertragen. Het duurt nu al vijf jaar en alleen wanneer hij de volgende verkiezingen verliest, loopt hij direct gevaar veroordeeld te worden.

‘Bibi vreest het meest het geluid van de gevangenisdeur die achter zijn rug dichtsluit. Dan is het over met hem’, zegt Raviv Drucker, journalist en co-producer van de film. En daar doet hij alles maar dan ook alles aan om het te voorkomen.

The Bibi Files toont gelekte beelden uit de verhoren van Netanyahu door de veiligheidsdiensten. De man die zich feilloos allerlei gebeurtenissen, voorvallen, data en tijden tot in detail weet te herinneren, blijkt over een uiterst selectief geheugen te beschikken. Glashard ontkent hij alle beschuldigingen en liegt hij over alle voorvallen, hoewel er tamelijk overtuigend bewijs wordt geleverd. Consequent is hij zich van geen kwaad bewust en gaat keihard in de tegenaanval met tirades tegen alle critici en de ‘linkse media’. Hij heeft wel wat beters te doen dan vragen over steekpenningen te beantwoorden, hij moet als premier van Israël het land van de terreur van Hamas bevrijden. Ook zijn vrouw Sara en zoon Yair, activist/podcastmaker die zich van extreemrechtse prietpraat bedient, zijn ondervragers met de Gestapo en de Stasi vergelijkt, hanteren deze Trumpiaanse tactiek.

Netanyahu doet er alles aan om aan de macht te blijven en gaat december 2022 na een lang formatieproces in zee met de extreemrechtse partijen van Itamar Ben-Givir en Belazel Smotrich. Netanyahu, die zelden zijn emoties toont, geeft enorm af op de centrum-linkse partijen die hem niet steunen en kondigt haast ontroerd aan dat dit zijn ‘droomregering’ is. In de woorden van oud-premier Olmert zijn het heel gewoon ‘Joodse terroristen’. Smotrich die breed grijnzend in de camera kijkt en zegt: ‘Palestina bestaat niet. Period’. Ben-Givir die de moord op Rabin toejuicht en onbeschaamd trots is dat hij het embleem van Rabins auto gejat heeft. Ze krijgen sleutelposten in de regering Netanyahu, met respectievelijk financiën en nationale veiligheid.

Juist met die regering wordt het 7 oktober 2023. En wordt de meedogenloze wraak, de nietsontziende vernietiging van Gaza ingezet. Ultrarechts houdt Netanyahu in gijzeling. Wanneer hij te toegeeflijk is tegenover Hamas, dreigen ze de regering te verlaten en verliest hij zijn meerderheid. Op zijn beurt gooit Netanyahu ook alle mogelijke middelen in de strijd. Er is de brisante onthulling dat via geheime kanalen in Qatar Israël met miljoenen per jaar Hamas steunt. ‘Het beest voeden’, wordt dat genoemd, bedoeld om de Palestijnse Autoriteit te verzwakken en zo de verdeeldheid in Palestijnse kring aan te wakkeren.

The Bibi Files is een onthutsend, ontluisterend, shockerend portret van een gewetenloze machtspoliticus die zijn politieke carrière verre stelt boven welk belang dan ook.

Deze film is uitverkocht, maar gaat op 24 april in première in de bioscoop.

 

There is Another Way

There is Another Way – Hoe er tegen de klippen op toch Israëli’s en Palestijnen bestaan die in een vreedzaam samenleven blijven geloven
Meer dan 1700 doden in Israël, 101 gijzelaars, waarvan 34 dood. 42.000 in Gaza, waarvan 10.000 kinderen. 2 miljoen mensen op de vlucht. De VS leverde 18 miljard dollar aan wapens en 1 miljard voor humanitaire hulp.

Het is de trieste balans vanaf 7 oktober 2023 die wordt opgemaakt aan het slot van There is Another Way. Afgelopen weekend werd bekend dat het dodental met de hervatting van de oorlog door Israël aan Palestijnse kant de grens van 50.000 overschreden heeft.

Aan het begin wordt de kijker gewaarschuwd: er zullen gewelddadige gruwelijke beelden te zien, gemaakt met bodycam en videofilms, zowel van Hamas als van het Israëlische leger IDF. We zien de langzamerhand bekende beelden van het Atom Festival, de kibboets Be’eleri, de eindeloze bombardementen op Gaza Stad, de puinhopen in Khan Younis, de lijkzakken in de Palestijnse ziekenhuizen, de eindeloze vluchtelingenstromen.

There is Another Way volgt de leden van Combatants for Peace, een beweging van Israëlische ex-soldaten en Palestijnse voormalige vrijheidsstrijders die zich verenigen en inzetten voor vrede en verzoening. Ondanks de verwoestende realiteit van geweld en verdeeldheid, weigeren zij haat te beantwoorden met haat. Is werkelijke bevrijding mogelijk, en kunnen zij hun overtuigingen herzien om een vreedzame toekomst op te bouwen?

De film gaat in op de geschiedenis van het conflict, de nakba, de verschillende intifada’s, de Oslo-akkoorden, de moord op Rabin, het aan de macht komen van Netanyahu die nooit wat gezien heeft in wat voor vredesproces ooit. We zien de Israëlische bezettingspolitiek, de roadblocks op de Westbank, de uitdijende kolonistennederzettingen, hoe het afsnijden van besproeiing van Palestijns landbouwgebied als wapen wordt ingezet. Beelden uit No Other Land, de Oscarwinnende docu, met de bulldozers die Palestijnse huizen opzij schuiven, de kolonist die een protesterende Palestijn vanaf een paar meter neerschiet onder goedkeurend toezicht van Israëlische soldaten.

Al die jaren blijven ze contact met elkaar houden, ook in coronatijd. Ze delen rouw met elkaar, houden elkaar vast bij de weerstand die ze vanuit eigen kring ondervinden. Ze herhalen en blijven herhalen, de boodschap van geweldloosheid: ‘violence only breeds violence’. Nu eens groeit de beweging sterk, dan weer zakken ze in aantal, sluipt er een zeker moedeloosheid in. Na de aanval van Hamas op 7 oktober 2023 en de daaropvolgende invasie van Israël, die de vernietiging van Gaza inluidt, staat hun missie meer dan ooit onder druk.

Combatants for Peace, een beweging van Palestijnen en Israëli’s die elkaar gevonden hebben in de strijd tegen het zinloze geweld. Het is een sprankje hoop dat gekoesterd moet worden, maar door de recente hervatting van de genocide ook wel eens langzaam zou kunnen doven.

Tijden en tickets.

 

From Ground Zero

From Ground Zero – Hoe er in onbeschrijflijke omstandigheden toch veelbetekenende film gemaakt wordt
Maar hoe is het om  in Gaza te leven, veel beter gezegd, om te overleven? Hoe is het om op te groeien tijdens een genocide, als een ultramodern leger burgerdoelen aanvalt, ook niet-Hamasstrijders worden gedood, vrouwen, kinderen in groten getale omkomen, gevechten uitbreken om aan noodzakelijke basisbehoeften als voedsel en water te komen.

From Ground Zero laat in 22 minidocumentaires van maximaal vijf minuten – een caleidoscopisch beeld van het zwaar geteisterde Gaza – zien waar onder extreme omstandigheden zeer bijzonder cinema gemaakt wordt. Meerdere gaan over het verlies van familieleden, zoals het schrijnende Jad and Nathalie, de jongen- of meisjesnaam die de baby van de zwangere Nour gekregen zou hebben als ze niet bij een luchtaanval gedood zou zijn. Of Taxi Wanissa waarin een zekere Achmad besluit zijn ezel Wanissa voor een platte kar te spannen en daarmee een taxibedrijfje te beginnen. We zien een paar ritjes met een bont gezelschap, terwijl naast de ezeltaxi stromen mensen bepakt en bezakt onder overvliegende straaljagers naar weer een nieuwe vluchtplek onderweg zijn.

Dan gaat het beeld op zwart en komt een gehoofd doekte vrouw in beeld. Ze is de regisseuse zegt ze, en had een scenario geschreven waarin Achmad bij een bomaanslag omkwam en Wanissa moederziel alleen aan de einder verdwijnt. Maar ze is door de werkelijkheid ingehaald, een dag geleden is haar broer met zijn kinderen omgekomen en het verdriet en de woede verhinderen haar om het oorspronkelijke scenario af te maken.

Of ze gaan over kinderen, over onderwijs dat ook in de moeilijkste omstandigheden doorgaat. Soft Skin is deels een animatiefilm, met een zwarte vogel die gebouwen oppikt en laat ontploffen. Kinderen krijgen tekenles om hun trauma’s op papier te kunnen uiten. Moeders hebben hun naam met viltstift op armen en benen geschreven zodat ze gemakkelijker geïdentificeerd kunnen worden als ze onder het puin terecht komen. Een jongetje van 1 kan als eerste geluiden papa zeggen en het geluid van een ambulance nadoen.

Recycling laat zien hoe je zuinig met een jerrycan water om kan gaan, eerst de baby wassen, dan het zelfde teiltje de afwas doen en vervolgens de plantjes water geven. In 24 Hours vertelt ene Khalid hoe hij in 24 uur drie keer vanonder het puin werd gered.

Natuurlijk er is veel puin, kapotgeschoten huizen, ruïnes van gebouwen te zien. Maar zeer bemoedigend is de man in Everything is Fine die te midden van uitgehongerde katten aankondigt dat alle ellende van de wereld zijn show niet kan stoppen. Hij is stand-up comedian, neemt voor het optreden ‘een douche’ door in een geïmproviseerd hokje een pot opgewarmd water over zich heen te gooien. De zonnebril gaat op, hij trekt een colbertje aan,  doet een stropdas om en belooft dat hij de beste stand-up ooit zal maken. Het schaarse publiek, op krakkemikkige stoeltjes in wat ooit een straat was, beloont hem met een warm applaus.

In Hell’s Heaven zien we een man wakker worden in een witte lijkzak. ‘Wat is dit voor een land, wat is dit voor een leven?’, vraagt hij zich af. Hij vond de lijkzak op straat en nam hem mee naar huis. Hij kreeg de inval om bij gebrek aan een normaal bed op de grond te gaan slapen en de lijkzak dicht te ritsen. ’s Ochtends gaat de rits weer open, dat is iedere keer weer een bijzondere ervaring. ‘Het voelt alsof je van de hel naar de hemel gaat.’

Ongelooflijk dat te midden van zoveel moord en vernietiging, horror en treurigheid mensen in staat zijn zulke bijzondere films te maken.

Tijden en tickets.

 

24 maart 2025

 

Movies that Matter Festival 2025 – Deel 1: Tussen spreken en zwijgen
Movies that Matter Festival 2025 – Deel 3: Rusland
Movies that Matter Festival 2025 – Deel 4: Op de drempel van oorlog

 


MEER FILMFESTIVAL

The Seed of the Sacred Fig

****
recensie The Seed of the Sacred Fig

Opnieuw vernietigende aanklacht tegen Iraanse ayatollah-regime

door Jochum de Graaf

Met There is No Evil, een caleidoscopische verkenning van de doodstrafpraktijk in Iran, won Mohammad Rasoulof in 2020 de Gouden Beer. Het kostte hem een jaar gevangenisstraf. The Seed of the Sacred Fig, juryprijs Cannes, werd voor een Oscar genomineerd. Vlak voor de première in Cannes 2024 kon Rasoulof ontsnappen aan een veroordeling tot acht jaar gevangenis, plus lijfstraf en een hoge boete; hij leeft tegenwoordig in Duitsland. The Seed of the Sacred Fig, misschien wel Rasoulofs belangrijkste film, is opnieuw een vernietigende aanklacht tegen het Iraanse ayatollah-regime.

Vader Iman is een ambitieuze advocaat die net is gepromoveerd tot onderzoeksrechter. Dat is nog maar één stap verwijderd van rechter in het revolutionaire hof, een zeer vooraanstaande positie in de Islamitische Republiek Iran. Daar hoort een aardige salarisverhoging en betere huisvesting, misschien wel een huis met voor de dochters een eigen kamer, bij. Maar de promotie heeft ook een keerzijde: Iman wordt nu nog meer een radertje in het gewelddadige rechtssysteem van de Islamitische Republiek. Tot zijn verontrusting ontdekt hij dat hij nu doodstraffen zonder vorm van proces moet gaan afstempelen.

The Seed of the Sacred Fig

Protesten worden hard neergeslagen
Tienerdochters, studente Rezvan en schoolgaande Sana, zitten urenlang met stijgende verbijstering op hun telefoons te kijken naar de gruwelijke beelden, het niets ontziende geweld waarmee het ayatollah-regime probeert de ‘Woman Life Freedom’-beweging die vanaf september 2022 door Iran raast, neer te slaan. Het is een voor Iran ongekende felle, omvangrijke  protestbeweging, ontstaan vanwege de dood van de 22-jarige Mahsa Amini, die was opgepakt omdat ze haar hijab verkeerd droeg.

Moeder Najimeh krijgt daar ook het een en ander van mee, maar volgt het nieuws via de staatstelevisie, die een zeer negatief beeld van de demonstranten schetst. Ze leeft met een loyaliteitsconflict, schipperend tussen haar plicht en liefde voor haar man en haar instinct om haar dochters te beschermen. Het gezin kan in deze rolverdeling gezien worden als een microkosmos van het huidige Iran.

Het nieuws van Mahsa Amini’s dood komt als een schok. Iman houdt stevig vast aan de officiële lezing en zegt dat het meisje duidelijk een beroerte heeft gehad. Maar Rezvan en Sana geloven het geen seconde. Op een avond, als het gezin aan het eten is en de tv het officiële nieuws uitzendt, gromt Rezvan: ‘Leugens, allemaal leugens.’ Iman barst tegen haar uit, beschuldigt hen ervan dat ze in de propaganda van vijanden en buitenlandse elementen trappen. ‘Welke buitenlandse elementen?’, vragen zijn dochters – maar Iman weigert nors nadere uitleg. Voortaan blijft de tv uit tijdens het eten.

De verhoudingen worden ernstig beproefd wanneer Sadaf, vriendin van Rezvan, het appartement wordt binnengebracht. Ze is bij de rellen fiks mishandeld, haar gezicht is aan een kant nogal bloederig, ze zal mogelijk een oog moeten missen. Moeder Najmeh weet zich in eerste instantie niet goed raad met de situatie. Onder geen beding mag Iman hier iets van te weten komen, de mogelijke betrokkenheid van Rezvan bij de rellen kan zijn reputatie ernstig schaden. Maar ze besluit toch achter de schermen hulp te zoeken en Sadaf te verzorgen. In een breed uitgesponnen scène verwijdert ze minutieus met een pincet de hagelkogeltjes uit Sadafs gezicht. Stuk voor stuk belanden ze in de gootsteen, er komt nogal wat bloed aan te pas.

The Seed of the Sacred Fig

Van drama naar thriller
En dan is er de plot rond een pistool, dat Iman bij zijn promotie kreeg uitgereikt. Het is voor zijn bescherming, zo wordt hem verteld. Hem wordt aangeraden niet al te openlijk over zijn werk te zijn. Er zijn talloze dissidenten in de straten van Teheran die een van de belangrijkste functionarissen van de theocratie willen uitschakelen. Als hij het wapen verliest of het gestolen wordt, riskeert hij een gevangenisstraf van minimaal drie jaar en is zijn carrière over.

Wanneer het pistool op zekere dag zoekraakt, wordt de film een thriller. Het tempo gaat omhoog, de gebeurtenissen volgen elkaar sneller op, de muziek zwelt aan, er volgt een spannend spel met telkens wisselende perspectieven.

Voor Iman begint en eindigt de lijst met verdachten met zijn directe verwanten, eventjes een collega, een broer die thuis op bezoek komt, maar vooral zijn vrouw, zijn dochters. Hij denkt de zaken beter onder controle te krijgen met een vlucht naar zijn geboortedorp, honderd kilometer buiten Teheran. Hij zet zijn gezin in de auto. Rezvan en Sana kijken naar familiefilmpjes uit hun jeugd, de vakanties waar ze met hun vader nog konden lachen en spelen, gezellig praten en discussiëren, maar nu zijn de verhoudingen stevig verstoord.

Vader Iman wordt steeds meer paranoïde, zeker wanneer hij door een stel reizigers gefilmd wordt die hem menen te herkennen en bedreigen. Achtervolging, opsluiting, gijzeling, verhoren in de beste c.q. slechtste traditie van de staatsveiligheidsdienst, de dreiging van een shoot out in een adembenemend decor van rotsen en spelonken leiden tot een opera-achtige apotheose.

De filmtitel verwijst naar een soort vijg waarvan de jonge scheuten zich om een andere boom wikkelen en deze uiteindelijk wurgen, een metafoor voor het theocratische regime, die je zou kunnen opvatten als wens of hoop op een einde van de Islamitische Republiek. Maar The Seed of the Sacred Fig is vooral zo sterk als toonbeeld van hoe de tentakels van een autoritair regime woekeren en wroeten in alle geledingen van de Iraanse samenleving. Masoulof maakte er opnieuw een vernietigende aanklacht van.

 

19 maart 2025

 

ALLE RECENSIES

I’m Still Here

****
recensie I’m Still Here
Persoonlijke strijd tegen dictatuur 

door Jochum de Graaf

Hoofdrolspeelster Fernanda Torres won al een Golden Globe en was Oscar genomineerd. I’m Still Here won de publieksprijs in Rotterdam en kreeg de meer dan verdiende Oscar voor de beste buitenlandse film. Een monumentale film over de persoonlijke strijd tegen de dictatuur en de vergetelheid.

De arrestatie verloopt vrij rustig. Agenten in burger bellen aan, laten het arrestatiebevel zien, trekken lades open, kijken in de kledingkasten, op en onder de tafel en het bureau, maar leggen alles netjes weer terug. De pistolen blijven achter de broekband. Heer des huizes Rubens Paiva wordt gevraagd mee te komen ‘om een verklaring af te leggen’. Hij mag nog even naar boven om een net pak aan te trekken. De mannen zeggen dat hij gauw weer terug zal zijn, nog voor het avondeten, de heerlijke soufflé van moeder Eunice. Rubens rijdt onder gewapende begeleiding in zijn eigen auto weg. Het is een onheilszwanger beeld op een zonovergoten zomerdag in Rio de Janeiro, januari 1970. De familie zou hem nooit weer terug zien.

I'm Still Here

Het linkse levensgevoel van de jaren zeventig
Het is een typerende scène in I’m Still Here, de monumentale film die je als een manifest tegen de vergetelheid van de militaire dictatuur in Brazilië (1964-1985) kunt opvatten.

Rubens Paiva, voormalig congreslid voor de arbeiderspartij PT was net na zes jaar vrijwillige ballingschap teruggekeerd bij zijn gezin. De familie met vijf kinderen in de leeftijd van basisschool tot oudere tieners woont dichtbij de Copacabana. Het huis is een bruisend middelpunt van het ook in Brazilië opkomende linkse levensgevoel van de jaren zeventig met vrienden- en familiebijeenkomsten en feestjes, veel dans en muziek.

Rubens Paiva is naast zijn werk al ingenieur met allerlei activiteiten bezig, stuurt brieven, pleegt telefoontjes, belegt bijeenkomsten. Het waarom hij precies wordt opgepakt, worden we niet gewaar. Belangrijker is dat de film de impact laat zien die de arrestatie op het gezin heeft en hoe de dictatuur ingrijpt in hun leven.   

I’m Still Here is het verhaal van Eunice, in de fenomenale rol van Fernanda Torres, de sterke, moedige vrouw en moeder wier leven volkomen op de kop wordt gezet, maar die besluit daaraan niet ten onder te willen gaan.

Eunice probeert bij de autoriteiten te achterhalen waarom Rubens gearresteerd is en waar hij verblijft. Ze wordt van het kastje naar de muur gestuurd en op zeker moment zelf ook gearresteerd, samen met dochter Vera. Ze worden vernederd, geschopt en geslagen. Gesuggereerd wordt dat ze binnen gehoorsafstand van Ruben zijn om hem tot een bekentenis te dwingen. Na twee weken worden ze weer vrijgelaten zonder enige verklaring of verontschuldiging.

Thuis probeert Eunice zoveel mogelijk het gewone leven op te pakken en haar jongere kinderen niet al te bang laten worden, de hoop dat papa Rubens binnenkort vrij komt levend te houden. Ze gaat rechten studeren en wordt advocaat voor onder andere inheemse volkeren.

Huisvrouw wordt activist
Ainda estou aqui
(Ik ben er nog), de originele titel van de film, is gebaseerd op het gelijknamige boek van zoon Marcelo Rubens Paiva. Marcelo volgt daarin zijn moeder over een periode van dertig jaar, waarin hij laat zien hoe ze verandert van huisvrouw in de toen nog patriarchale wereld van de jaren zestig en zeventig, naar activist en advocaat in de jaren negentig.

Regisseur Walter Salles (Oscarnominatie en Gouden Beer voor Central do Brasil, 1998 en producent van de beroemdste Braziliaanse film Cidade de Deus, 2004) was eind jaren zestig tot de verdwijning van Rubens kind aan huis bij de Paiva’s, bevriend met dochter Nulla.

Hoofdrolspeelster in Central do Brasil was Fernanda Montenegro, in I’m Still Here de moeder van Fernanda Torres, die we aan het eind van de film zien als de oude dementerende  Eunice die beelden van haar verdwenen man ziet, maar hem niet meer herkent.

De film is opgenomen in het huis van de Paiva’s dat nog grotendeels intact bleek en er wordt ook gebruikgemaakt van foto’s en Super 8-films uit het familiearchief. Daarmee ontstaat ook een sterk cultureel beeld van links-revolutionair Brazilië in de jaren ’70 met die kenmerkende  Tropicália-muziek, wat een mooie soundtrack oplevert. 

I'm Still Here

Strijd tegen vergetelheid
I’m Still Here legt vooral bloot hoe meedogenloos autoritaire regimes te werk gaan, hoe ze gewone burgers aan zich onderwerpen, totalitaire tactieken hanteren door hen te laten twijfelen aan wat ze gezien hebben, en – om het in Trumpiaanse termen te zeggen – hoe tot in het oneindige wordt vastgehouden aan keiharde leugens en ontkenningen. En vervolgens nog het verspreiden van aantoonbaar onjuiste verzinsels als dat Paiva in een vuurgevecht met linkse guerrillastrijders ontsnapt zou zijn. Het zou nog jaren duren voor de familie de gruwelijke waarheid van zijn lot bevestigd krijgt en nog vele jaren langer voor er van zoiets als excuses en genoegdoening sprake is.

Eunice voert decennialang haar dappere strijd voor recht en rechtvaardigheid en eerherstel, dat ze tragisch genoeg niet bewust meemaakt. Op zeker moment vraagt een verslaggever Eunice ​​of ze niet beter aandacht zou kunnen besteden aan urgentere kwesties als ‘het verleden herstellen’. Ze reageert getergd. Families van slachtoffers moeten worden gecompenseerd voor de misdaden van de militaire dictatuur, zegt ze, maar belangrijker nog, het land moet ‘alle misdaden die tijdens de dictatuur zijn begaan, aan de kaak stellen en berechten’. ‘Als dat niet gebeurt, zullen ze straffeloos doorgaan.’

En dat is precies wat de film met een record aan bezoekers in het huidige Brazilië teweeg heeft gebracht en ook voor ons een belangrijke les in deze woelige politieke tijden kan zijn. Een monument van een film in de strijd tegen de vergetelheid.

 

12 maart 2025

 

ALLE RECENSIES

A Complete Unknown

****
recensie A Complete Unknown
Bob Dylan veranderde de muziek voorgoed

door Jochum de Graaf

Met acht Oscarnominaties is A Complete Unknown rijkelijk bedeeld. Een ouderwets goed gemaakte Hollywoodfilm over de ontwikkeling van het fenomeen Dylan in de jaren zestig van zijn aankomst in New York 1961 tot het baanbrekende optreden op Newport Folk Festival 1965.

Het is januari 1961 als de 20-jarige Robert Zimmerman, artiestennaam Bob Dylan, met zijn gitaar in de hand uit de bus stapt in Greenwich Village, waar ‘het’ allemaal gebeurt op muzikaal gebied. Hij wil op bezoek bij zijn grote held, folkzanger Woody Guthrie, maar die ligt in een ziekenhuis in New Yersey, heeft de ziekte van Huntington, kan niet praten, laat staan zingen. Pete Seeger, die andere grote folklegende van begin jaren zestig, is op bezoek. Ze zijn diep onder de indruk als de jonge Bob zijn speciaal geschreven Song for Woody speelt.

A Complete Unknown

Folkscene
Seeger ontfermt zich over Dylan en introduceert hem in de levendige folkscene van New York. Het is de enerverende tijd van de opkomende burgerrechtenbeweging, waarin Seeger actief is: van de Cuba-crisis, de moord op Kennedy, de jeugdrevolutie. In het kielzog van Seeger groeit Dylan uit tot een icoon van de jaren zestig, de wereldberoemde protestzanger met zijn nog steeds relevante songs als Blowin’ in the Wind en The Times They Are a-Changin’.

Aan het eind van de film is er het generatieconflict wanneer Dylan op het Newport Folk Festival 20 juli 1965 aangeeft een aantal nummers met elektrisch versterkte gitaren te gaan spelen. Voor puristen als de oude Pete is er op het belangrijkste folkfestival van Amerika geen plaats voor moderne gitaarherrie. Het conflict loopt zo hoog op dat Seeger gewapend met een bijl de mengtafel bestormt en dreigt de kabels door te snijden. 

Artistieke sfinx
De filmtitel, A Complete Unknown, komt uit Like a Rolling Stone, de song waarmee Dylan op Newport zijn luidruchtige breuk met de dogmatische wereld van folkmuziek en overjarige wereldverbeteraars aangaf. Maar het geeft ook voeding aan de mythologisering van Dylan zelf, de sfinx die zich graag in nevelen hult.

Naast een schitterend tijdsbeeld over een van de meest belangrijke veranderingen in de moderne popgeschiedenis biedt de film een goed inzicht in Dylans artistieke brille, zijn worsteling met de wereldroem en vooral ook zijn moeizame omgang met vrouwen, en hoe hij überhaupt in het leven staat.

Hij heeft een aan-uit-verhouding met de liefdevolle Sylvie Russo (gebaseerd op Dylans eerste grote liefde Suze Rotolo) met wie hij een goede intellectuele klik heeft, maar zijn wispelturigheid, rusteloosheid, continue experimenteerdrift biedt weinig zicht op een standvastige relatie. Op tournee onderhoudt hij een vrijage met de veel oudere Joan Baez, net als hij jarenzestigicoon. Maar eigenlijk zou hij het liefst een ongebonden artistiek vrijgezellenbestaan leven.

Wanneer Sylvie alleen op vakantie gaat en het onzeker is wanneer ze elkaar weer zullen zien, zegt ze: ‘Ik besef dat ik je eigenlijk niet ken.’ Veelbetekenend is de scène wanneer Dylan met Sylvie naar de film Now Voyager (1942) zit te kijken. Bette Davis kreeg een Oscar voor haar vertolking van de oude vrijster die zich ontworstelt aan haar strenge dominante moeder en zich ontwikkelt tot een extroverte, aimabele vrouw. ‘Kijk’, zegt hij over haar, ‘Ze maakte iets anders van zichzelf, een persoon die ze op dat moment wilde zijn.’

Motorongeluk
Todd Haynes’ I’m Not There (2007) probeerde grip op het fenomeen te krijgen en toonde Dylan in liefst zes verschillende fictieve variaties met even zovele acteurs. De Coen-broers creëerden in Inside Llewyn Davis (2013) een muzikant die op Dylan leek. Martin Scorsese maakte in 2019 een fantasievolle documentaire Rolling Thunder Revue: A Bob Dylan Story over de gelijknamige legendarische tournee in 1975, nadat hij in 2005 met No Direction Home al een vingeroefening had gemaakt. Het zijn films die reflecteren op de raadselachtige, sfinxachtige persoon die Dylan is.

Het sterke van A Complete Unknown is dat we juist in een conventionele Hollywood-opzet de ontwikkeling van het enigma Dylan te zien krijgen. Dylan die zich om god weet wat voor reden tegen zijn eigen fans afzet en weigert om een ​​aantal van zijn grootste hits te spelen als hij met Baez op tournee is. Waarom hield hij zo hardnekkig vast aan het plan om elektrisch te gaan in Newport, was dat recalcitrantie of voelde hij juist de veranderende tijdgeest zo goed aan?

A Complete Unknown

En dan is er de motor. Dylan die bij emotionele gebeurtenissen op zijn motor stapt en zonder helm of motorpak met wapperende haren door de stad rijdt of over een lange door bomen omzoomde landweg. Waar denkt hij aan, wat gaat er door zijn hoofd? Het is een motief dat doet denken aan de Wet van Tsjechov: als je een revolver in een stuk te zien krijgt, is dat een aankondiging dat er op zeker moment een schot mee gelost zal worden. In het geval van Dylan verwacht je het motorongeluk in juli ’66 te zien. Het was een jaar na Newport en zou de tweede cesuur in zijn carrière inleiden. Pas acht jaar later ging hij weer op tournee.

Geloofwaardige interpretaties
A Complete Unknown kent een sterk scenario en een uitstekende cast. Dylan gaf zijn zegen aan tieneridool Timothée Chalamet, die een zeer geloofwaardige interpretatie van hem neerzet. Monica Barbaro lijkt ook fysiek erg op Joan Baez. Edward Norton zet een zeer solide Pete Seeger (inclusief banjo) neer. Boyd Holbrook speelt overtuigend Johnny Cash, die al vroeg het genie in Dylan zag.

Regisseur James Mangold – die ook tekende voor Walk the Line, de biopic van Johnny Cash en vrouw June Carter – had veel overleg over de historische juistheid met Dylan, die tegelijkertijd bedong dat er ook fictieve elementen zouden worden toegevoegd. Natuurlijk is niet bekendgemaakt welke dat zijn.

Maar waarheidsgetrouwheid is helemaal niet zo interessant. Veel boeiender is die kennismaking met het ongelooflijk creatieve genie van Dylan, de man die de popmuziek voorgoed zou veranderen en nog steeds actief is. Dat toont zich in de indrukwekkende soundtrack en de enerverende optredens in de film waarbij je ook in de bioscoop uit je stoel opveert. A Hard Rain’s A‐Gonna Fall, Highway 61 Revisited, Mr. Tambourine Man, Maggie‘s Farm, Like a Rolling Stone en It‘s All Over Now, Baby Blue.

Let vooral eens op het publiek in Newport wanneer Bob voor het eerst The Times They Are a-Changin’ speelt, het nummer dat we ook nu nog vrijwel geheel uit het hoofd kennen. Die blikken die het onmiddellijk lijken te herkennen als meesterwerk. Geweldige scène.

 

20 februari 2025

 

ALLE RECENSIES

Maria

***
recensie Maria
Ondergang van een opera-diva

door Jochum de Graaf

Angelina Jolie speelt een sterke hoofdrol. Maar Pablo Larraíns Maria over de laatste dagen van Maria Callas, de grootste operadiva aller tijden, overtuigt niet echt door de onsamenhangende verhaallijnen.

Het is september 1977, twaalf jaar nadat ze in de Covent Garden in Londen voor de laatste keer op een podium stond. Operadiva Maria Callas was 41 toen haar stem haar in de steek liet en haar carrière zo goed als over was. Ze zegde steeds vaker op het laatste moment concerten af, verbond van de weeromstuit exorbitante eisen aan haar optredens, waardoor het publiek haar misplaatste sterallures begon te verwijten.

Maria

Haar deconfiture betekende niet dat ze in de anonimiteit verdween. Callas was eind jaren zestig, begin jaren zeventig een wereldberoemde stijl-icoon, deed een aantal afscheidstournees, speelde een imposante titelrol in Pasolini’s Medea (1969). Maar vooral vanwege haar melodramatische liefdesrelatie met de puissant rijke Griekse reder Aristoteles Onassis was ze niet uit de schandaalpers weg te slaan.

In de tweede helft van de jaren zeventig trok ze zich terug in een luxueus appartement in Parijs. 16 september 1977 stierf ze aan een hartaanval. Ze was pas 53.

Verval
Maria
begint met de laatste weken die ze in dat grote appartement doorbrengt, omringd door haar trouwe bedienden Bruna en Ferruccio en haar hondjes. Ze komt zelden het huis uit, draait rond in haar herinneringen, de triomfen, de neergang. Ze is verslaafd aan drank en pillen, een leven in groteske eenzaamheid en pijn.

Af en toe heeft ze een opleving. ‘Ik ben in de stemming voor adoratie’, zegt ze op een zonnige dag tegen haar bedienden. Het is een even grappige als meelijwekkende opmerking van de grote diva, gevangen in de schaduw van haar eigen iconische status.

Belangrijk thema in de film is de achteruitgang van haar stem. Met een autoritaire, nogal pedante stemcoach probeert ze aan een comeback te werken. Op een gegeven moment dwingt ze haar butler Ferruccio om een bandrecorder aan te schaffen zodat ze haar vroegere met de huidige opnamen kan vergelijken. Maar de recitals laten vooral zien dat het verval onmiskenbaar is ingezet.

Callas is bijzonder eigengereid, slaat alle goed bedoelde adviezen van de weinige naasten, zoals zus Yanika die nog in de buurt zijn, in de wind en krijgt steeds meer last van een vervagend geheugen. Obsessief probeert ze vast te houden aan haar sterrenstatus.

Ferruccio krijgt vrijwel dagelijks de opdracht om de piano net weer in een andere hoek van de kamer te zetten, zodat de zoninval haar gezicht beter laat uitkomen, mocht er iemand komen om haar te fotograferen of te filmen.

Mandrax
Het verhaal wordt vooral verteld aan de hand van een in scène gezet tv-interview met een zekere Mandrax, een jonge journalist die verliefd op haar is. Mandrax is de naam van het slaapmiddel waaraan Callas verslaafd raakte en dat hallucinaties en waandenkbeelden veroorzaakt.

Het interview is een kunstgreep die de gelegenheid biedt tot vage flashbacks met de suggestie van opgelopen jeugdtrauma’s in het door de nazi’s bezette Griekenland. Callas raakt in trance van haar meest fameuze optredens in La Scala in Milaan, de New Yorkse Met, Covent Garden in Londen. Het is een ratjetoe van aan elkaar geplakte gebeurtenissen die niet verder gaan dan wat je al weet en niet bijdragen tot een nieuw of dieper inzicht in de psyche van Callas.

Maria

Mandrax gaat met Callas uitgebreid in op de ontmoeting met en de onstuimige verwikkelingen in haar gepassioneerde maar ook giftige verhouding met grote liefde, Onassis. En de brute verbreking daarvan die volgens menigeen haar vroege dood inluidde.

We zien de brisante scène in een restaurant. John F Kennedy verschijnt aan haar tafel en Callas beweert dat hij een opzichtige toenaderingspoging deed onder het voorwendsel dat hun wederzijdse echtgenoten Onassis en Jackie er ook een publiek geheime relatie op nahielden. Maar het ontstijgt niet het niveau van een verzonnen pikante anekdote.

‘Diva-trilogie’
Het is wel een omineuze scène omdat regisseur Pablo Larraín ook het leven van Jackie Kennedy verfilmde. Na Jackie (2015) en Spencer (2021), over Lady Di, is Maria het slot van zijn ‘diva-trilogie’, de verfilming van drie iconische vrouwenlevens: over glorie, ondergang en de zware tol van de roem. Maria is van die drie de minst geslaagde aflevering.

En dat ligt niet aan Angelina Jolie, die uit eigen ervaring met het turbulente leven in de schijnwerpers kan putten. Ze heeft maandenlang haar zangtechniek geoefend en benadert mede door AI-techniek het origineel van Callas zeer dicht. Het diva-gedrag – zowel de glamourkant als de paranoiakant – gaat haar goed af. Ze oogt alleen wat minder kwetsbaar dan de echte Maria Callas, die we zoals in alle biopics van tegenwoordig in slotbeelden te zien krijgen.

Maar het is vooral de kunstgreep met ‘Mandrax’ die de film parten speelt. Op zich creatief bedacht maar in zijn uitwerking wordt het langdradig en weinig samenhangend.

 

12 februari 2025

 

ALLE RECENSIES

Midas Man

**
recensie Midas Man
Halfslachtig muziekdrama over Brian Epstein

door Jochum de Graaf

Zijn overlijden in 1967, op 32-jarige leeftijd aan een ‘onbedoelde’ overdosis, droeg bij aan de legendevorming rond Brian Epstein. Hij groeide op in de upperclass, had een moeilijke jeugd en was homoseksueel in een tijd dat in Engeland seks met hetzelfde geslacht strafbaar was. Hij was ook de man die de rol van manager herdefinieerde en The Beatles tot de belangrijkste en meest succesvolle popgroep aller tijden wist te maken. Allemaal elementen waar een groots en meeslepend drama van te maken is. Helaas maakt Midas Man de verwachtingen niet waar.

Brian Epstein kreeg begin jaren zestig na een turbulente schoolcarrière en een mislukt dienstverband in het leger de leiding over een nieuwe afdeling in zijn vaders platenzaak. Het werd de plaats waar van heinde en ver liefhebbers op af kwamen om de nieuwste rock-‘n-roll en beatmuziek uit Amerika en Groot-Brittannië te beluisteren, ondersteund door het blad Merseybeat van hoofdredacteur Epstein. Toen hij veel aanvragen kreeg voor een singletje van de onbekende Liverpoolse band The Beatles, die in Hamburg tourde, besloot hij een kijkje te nemen in The Cavern Club, waar ze elke avond optraden. De rest is geschiedenis.

Midas Man

De vorming van The Beatles
Het muziekdrama Midas Man volgt vooral die eerste jaren. Epstein vormde The Beatles om van een wanordelijk groepje rock-’n-rollers tot een goed gestileerde energieke beatgroep, trendsettend in mode en muziek. De vetleren jacks en bluejeans werden vervangen door de nu beroemde Beatlesjasjes met ronde hals. Er gold een verbod op eten, drinken of roken op het podium, het haar mocht een klein beetje over de oren en ook de publieksbuiging met de armen om elkaar na ieder optreden was een idee van Brian Epstein.

We volgen hem op zijn zoektocht naar een platencontract in Londen, de afwijzing bij het toen grootste label Decca, de uitkomst bij het onbekende Parlophone, de ontmoeting met George Martin die de legendarische producer van The Beatles zou worden. De moeizame vervanging van Pete Best door Ringo Starr, het verhaal over de onderhandelingen met The Ed Sullivan Show, de grote doorbraak in de VS, het is allemaal wel bekend. Op zijn hoogtepunt had Epstein de meest vooraanstaande Merseybeat-artiesten onder contract: Billy J. Kramer with the Dakotas, Gerry & the Pacemakers, Cilla Black, The Fourmost, Tommy Quickly.

Verborgen gay-bestaan
Zijn verborgen gay-bestaan, de heimelijke avontuurtjes op duistere plekken, de afpersing, de celstraf nadat hij door een undercover-agent werd opgepakt en de problematische verhouding met zijn grote liefde acteur John “Tex” Ellington blijven natuurlijk niet onderbelicht.

Epstein leefde intens, met een tomeloze energie, voortgestuwd door de veelvuldige inname van alcohol en barbituraten, die uiteindelijk zijn vroegtijdig einde betekenden.

De film wil echter maar niet het grootse meeslepend drama worden dat het in werkelijkheid wel was. Vader en moeder Epstein, de strenge Harry en de zorgzame Queenie zijn nog wel aardige karakterrollen. En Darci Shaw als Cilla Black, de zingende vestiaire uit The Cavern Club die deel uitmaakte van Epsteins Merseybeat-stal, is ook nog wel een lichtpuntje.

Maar hoofdrolspeler Jacob Fortune-Lloyd (aardige bijrol in The Queens Gambit) is een afstandelijke stramme lange man die op geen enkel ogenblik de warme persoonlijkheid die Epstein was benadert.

Midas Man

Hemeltergend zwak
De scène dat hij in november 1961 voor het eerst de trappen van The Cavern Club afliep en volkomen van zijn sokken geblazen werd door het optreden van The Beatles, de gebeurtenis die zoals de filmreclame ronkend aankondigt ‘de wereld zou veranderen’ wordt hemeltergend zwak in beeld gebracht. En de B-acteurs die The Beatles spelen, maken helemaal een karikatuur van de Fab Four. Nog het dichtst in de buurt komt de ondermaatse acteur die de stem van John Lennon perfect imiteert.

Er zijn een stuk of wat regisseurs versleten voordat de jonge en relatief onbekende Joe Stephenson de klus kreeg, maar het grootste probleem met Midas Man is dat de producenten de rechten voor belangrijke beelden uit de Beatles-geschiedenis niet geregeld kregen. Apple Corps en Sony Music hadden domweg geen vertrouwen in de film.

Het is dus behelpen met over elkaar buitelende krantenkoppen die verslag doen van de enerverende tournees door Japan, de Filippijnen, Duitsland, de VS en de boycot in de VS na de roemruchte uitspraak van John Lennon dat The Beatles populairder zijn dan Jezus. Nog grotere makke is dat in een film die over de opgang van The Beatles gaat er geen enkel origineel Beatles-nummer te zien of te horen is, maar slechts covernummers als Please Mr. Postman en Money.

Bij de aftiteling klinkt You Never Walk Alone van Gerry & the Pacemakers, misschien wel het meest iconische Merseybeat-nummer. Het zou Brian Epstein natuurlijk wel toekomen, maar zijn tragiek was vooral het tegendeel, dat hij tamelijk alleen door het leven ging.

 

30 januari 2025

 

ALLE RECENSIES

Terugblik 2024 – Deel 7: Hoe het ‘gewone’ leven doorging

Terugblik filmjaar 2024 – Deel 7:
Hoe het ‘gewone’ leven doorging

door Jochum de Graaf

Dat de Beste Film van het Jaar al zo vroeg in het jaar viel, was misschien niet verwacht. Maar vanaf eind januari voerde Jonathan Glazers meesterwerk The Zone of Interest alle lijstjes aan, om daar aan het eind van het jaar – en naar alle waarschijnlijkheid ook op InDeBioscoop – nog steeds te prijken.

Het verhaal over het leven van kampcommandant Rudolf Höss en zijn gezin in de schaduw van Auschwitz legde op ijzingwekkende manier bloot hoe het ‘gewone’ leven doorging. De ‘banaliteit van het kwaad’ die gestalte wordt gegeven met ogenschijnlijk normale beelden en gebeurtenissen, terwijl op de buiten beeld blijvende achtergrond de verschrikking van de holocaust wordt voltrokken.

Naast de subtiele verwijzingen, ronddrijvende botjes in de rivier als de familie aan de picknick zit, de verstrooiing van menselijke as op een bloemperk, de wachttorens boven de idyllische tuin, waren er twee scènes die me bijbleven.

Anora

Anora

Twee scènes die me bijbleven
Wanneer Rudolf Höss tijdelijk overgeplaatst wordt, voelt zijn vrouw Hedwig er niet zo voor om mee te gaan. Ze hebben een indringend gesprek, zoals tegenwoordig in ieder geëmancipeerd gezin zou kunnen plaatsvinden. Hedwig argumenteert dat ze nog niet zo lang in deze mooie, speciaal gebouwde villa wonen en de kinderen zijn net aan school gewend in de nieuwe omgeving. Ze hebben een paradijselijke tuin, geweldige broeikas met bijzondere groenten, de kinderen doen het goed, veel personeel en een fijne vriendenkring van andere Duitse kampfunctionarissen.

Later in de film komt een hoge delegatie van SS’ers en bouwkundig ingenieurs op werkbezoek. Er wordt een bouwtekening op tafel uitgespreid. Een nieuw revolutionair ontwerp voor verbrandingskamers: ‘ladingen’ kunnen voortaan uiterst efficiënt worden verwerkt. ‘Branden, koelen, ontladen, herladen, continu!’, klinkt het. Het lijkt pijnlijk logisch, vanzelfsprekend, heel normaal.

Wellicht is er aan de vooravond van tachtig jaar herdenking WOII een trend ingezet met films die niet langer de keiharde realiteit van de militaire strijd tegen het naziregime of de verschrikkingen van de holocaust direct in your face opdienen. Dat de nadruk komt te liggen hoe de mens zich houdt in de oorlogsomstandigheden of hoe in films als Die Mittagsfrau en In Liebe, Eure Hilde een individu verminkt of vermalen wordt door de oorlogsmachine.

Hoogtepunten
Anora
, The Apprentice, Explanation for Everything en Tatami stellen elk op eigen wijze de soms verbijsterende en bizarre verwikkelingen van het hedendaagse tijdsgewricht aan de orde.

Gouden Palmwinnaar Anora met de glansrol voor Mikey Madison zou je als een anatomie van de wereld van het sekswerk kunnen zien, maar voor mij toont de film vooral de perversiteit van de wereld van Russische oligarchen. De leegheid, grenzeloze decadentie, de verveeldheid, het bij God niet weten wat je met al dat geld zou moeten doen van oligarchenzoon Vanya. En dan de patjakkers die hem in opdracht van zijn nouveau riche ouders van Ani moeten verlossen, het is weliswaar hilarisch verfilmd, maar toch ook behoorlijk stuitend.  

The Apprentice zou je als een Amerikaans spiegelbeeld kunnen zien, hoe de meedogenloze immoraliteit en de overtuiging dat met geld alles te koop is zich bij Donald Trump ontwikkelde. En helaas, helaas, je kunt er in de VS nog de presidentsverkiezingen mee winnen ook. 

Explanation for Everything is een onderschatte film die laat zien hoe een simpel feit kan ontsporen tot hysterische reacties in het sterk gepolariseerde Hongarije van nu. Student Abel draagt bij zijn eindexamen een nationalistisch speldje in zijn knoopsgat. Leraar Jakab, van linkse origine, maakt er een opmerking over. Abel zakt. Wanneer hij naïef zijn verhaal doet aan een journalist van een extreemrechts krantje ontploft het tot een nationale kwestie. Abel zou vanwege dat speldje gezakt zijn.

Intrigerend knap hoe de wisselende perspectieven in beeld worden gebracht en hoe de stupiditeit van polarisatie en simplificaties werkt. 

Tatami

Tatami

Tatami is een sterke politieke thriller over de Iraanse topjudoka Leila Hosseini die door het ayatollah-regime geprest wordt de strijd om het WK te staken, omdat ze mogelijk een Israëlische tegenstander kan treffen. Leila weigert en weet uiteindelijk aan kidnapping te ontsnappen en naar Parijs te vluchten. Bijzonder is de Iraans-Israëlische co-regie van Elham Erfami en Guy Nattix, dat de film op ware feiten is gebaseerd en in krachtig zwart-wit is verfilmd.

Overigens, jammer dat geremasterde en 4K-gerestaureerde films niet mee mochten doen, dan was het maken van een toplijstje een stuk eenvoudiger geweest en had ik simpelweg een ex aequo lijstje van vijf vijf-sterren films kunnen leveren: Stop Making Sense (beste concertfilm ooit), Paris, Texas (beste moeilijk te rubriceren film), North by Northwest (een na beste Hitchcock), The Good, The Bad and the Ugly (bijna beste western) en The Third Man (misschien wel de beste film ooit).


Mijn top 5 van 2024

1. The Zone of Interest
2. Anora
3. Explanation of Everything
4. The Apprentice
5. Tatami

 

31 december 2024

 

Terugblik 2024 deel 1 – Cor Oliemeulen: Wie ben ik?
Terugblik 2024 deel 2 – Ralph Evers: Volwassen rebellen
Terugblik 2024 deel 3 – Bob van der Sterre: Films als relaxmachine?
Terugblik 2024 deel 4 – Bert Potvliege: Misschien helpt meditatie
Terugblik 2024 deel 5 – Tim Bouwhuis: Palm, Leeuw en Beer
Terugblik 2024 deel 6 – Yordan Coban: We zijn verdoofd door geweld

In Liebe, Eure Hilde

****
recensie In Liebe, Eure Hilde
Gruwelijke wreedheid naziregime

door Jochum de Graaf

In aanloop naar de herdenking van 80 jaar bevrijding wordt een groot aantal films over de Tweede Wereldoorlog uitgebracht. In Liebe, Eure Hilde vermijdt de gangbare clichés van films over het nationaalsocialisme en laat met het sober ingetogen gefilmde levensverhaal van de Duitse verzetsstrijdster Hilde Coppi de gruwelijke wreedheid van het naziregime zien.

Het is 5 mei 1943, 7.25 uur. Hilde Coppi staat met twaalf andere vrouwen op de binnenplaats van de gevangenis Berlijn-Plötzensee. Voor de laatste keer schijnt nog de zon op haar gezicht. Een voor een worden de vrouwen naar binnen geroepen om hun wrede lot te ondergaan. Hilde Coppi heeft kort daarvoor haar afscheidsbrief aan de gevangenispastor gedicteerd, opgedragen aan haar moeder en aan haar in de gevangenis geboren zoon Hans. ‘Blijf moedig’, In Liebe, Eure Hilde’.

Hilde Coppi werd in september 1942 opgepakt samen met haar man Hans en nog enkele familieleden. Ze was zes maanden zwanger. Ze wordt veroordeeld wegens ‘hoogverraad, hulp aan de vijand, spionage en uitzending van misdaden’.

In Liebe, Eure Hilde

Die Rote Kapelle
Hans en Hilde maakten deel uit van Die Rote Kapelle, een internationaal netwerk van meest communistische verzetsgroepen. Legendarische spionnen, zoals Leopold Trepper in België en Richard Sorge in Japan, waren eveneens verbonden aan dit netwerk en speelden op een aantal momenten een beslissende rol in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

In Berlijn is het een los netwerk van zo’n honderdvijftig journalisten, ambtenaren, kunstenaars, studenten, gelieerd aan de communistische partij KPD. De activiteiten in Berlijn hadden een beperkte invloed. Hans en Hilde en hun vriendengroep voeren nachtelijke acties uit, oproepen op tot verzet, kalken slogans op muren, schilderen tegenleuzen op nazipropagandaposters. Ze leren morse om de Russen op de hoogte te brengen van Duitse troepenbewegingen, maar slechts een enkel bericht bereikt Moskou. De Sovjets zijn op dat moment, in 1942, met operatie Barbarossa, de Duitse inval in de Sovjet-Unie, niet zo geïnteresseerd in het verloop van de strijd in Duitsland zelf. 

Twee verhaallijnen
In Liebe, Eure Hilde
is dan ook geen actiefilm van een onverschrokken verzetsheldin die ten strijde trekt tegen het verderfelijke naziregime. Hilde Coppi is een jonge, wat timide vrouw die met al haar onzekerheden door de liefde betrokken raakt bij het verzet. Regisseur Andreas Dresen laat de aangrijpende levensgeschiedenis van Hilde in twee verhaallijnen zien.

Het leven in de gevangenis, de geboorte van haar zoon, de procesgang, het uitspreken en voltrekken van het vonnis worden tamelijk lineair in beeld gebracht. De gevangenisbeelden zijn grauw, zelfs als Hilde hun pasgeboren baby aan Hans mag laten zien.

Daar tussendoor zien we in flashbacks de ontluikende liefde tussen Hans en Hilde. Hilde, de wat saaie secretaresse die valt voor de jonge enthousiaste, wat onbeholpen revolutionair. Het zijn mooie, lichte beelden, het is meestal zomer. De toevallige ontmoeting in een vriendengroep, picknicken, boottochtje op het meer, vrijen in het tuinhuisje, hij leert haar morse. Mooie scène als ze bij een kampvuur zitten. ‘Waar denk je aan?’, vraagt Hans. ‘Aan domme dingen’, zegt Hilde. ‘Wat voor domme dingen?’, vraagt Hans door. Hilde: ‘Niet meer bang te zijn.’ ‘Waarvoor?’ Geamuseerd glimlachend, wat verlegen antwoordt ze: ‘Voor alles. Spinnen, kevers. De nazi’s, mijn tandarts. De liefde.’

Muziek is spaarzaam in de film, een enkel vioolstuk bij idyllische beelden van een zorgeloze zwempartij. Voor het overige doet de soundtrack van geluiden zijn werk. De harde aanslag op de typemachine tijdens de verhoren, het bestek en de borden tijdens de maaltijd, vogeltjes en insecten op het platteland, de doffe harde klap bij de voltrekking van het vonnis.

In Liebe, Eure Hilde

Marcherende soldaten, massabijeenkomsten, vlaggenparade en ander nazi-vertoon, het blijft buiten beschouwing. Alleen bij het uitspreken van het vonnis horen we ‘Heil Hitler’ en zien we een enkel swastika-embleem.

‘Normale’ mensen
Het gevangenispersoneel bestaat uit min of meer ‘normale’ mensen die ook maar gewoon hun werk lijken te doen. Hildes persoonlijke bewaakster, die aanvankelijk hardvochtig en meedogenloos tegen haar optreedt, staat haar na de geboorte van haar kind enkele kleine privileges toe. Hilde wordt haast zorgzaam, maar ook zonder aarzeling omdat het nu eenmaal moet naar haar einde begeleidt. Zo werkt de dictatuur, het zijn de ‘welwillenden’, zoals Jonathan Littell beschreef in zijn roman Les Bienveillantes: de zwijgende meerderheid die door onwrikbare loyaliteit en gehoorzaamheid het regime in stand hield.

Daar tegenover staat de ontwikkeling van Hilde (geweldige rol van Liv Lisa Fries), die heel sober en ingetogen gefilmd haar onzekerheid en angsten overwint en de moed vindt tegen het regime in opstand te komen. Ze kruipt allengs onder je huid. De soms twijfelende, maar ook vastberaden manier waarop ze haar noodlot tegemoet treedt, het gruwelijke choquerende einde. Er zijn niet veel films die de wreedheid van het naziregime zo genadeloos blootleggen.

 

18 december 2024

 

ALLE RECENSIES

Monsieur Aznavour

***
recensie Monsieur Aznavour

‘Als ik stop, ben ik dood’

door Jochum de Graaf

Hij zat meer dan 70 jaar in het vak, verkocht 180 miljoen albums, gaf 17.000 optredens over de hele wereld en nam 1200 songs op (waarvan ongeveer duizend zelf geschreven), uitgevoerd in 9 talen. In het jaar waarin Charles Aznavour honderd zou zijn geworden, wordt Monsieur Aznavour uitgebracht. Een boeiende biopic die toch een beetje last heeft van de veelheid aan informatie over dat lange leven van de grootste chansonnier die de wereld gekend heeft.

Bij de aftiteling zien we in een reeks flitsen het leven van de echte Charles Aznavour voorbij trekken. Bijzonder opvallend in die beelden van concerten, prijsuitreikingen, publieke optredens en wat al niet meer is het enorme charisma dat hij had.

Hoofdrolspeler Tahar Rahim (Un Prophète) heeft dat charisma een stuk minder, al doet hij erg goed zijn best in het imiteren van de gebaartjes. Maar die stem, die blijft onbereikbaar. Hij laat goed de welbespraakte, brutale, eerzuchtige kant van Aznavour zien. Maar zijn andere kant – de grote onzekerheid, het minderwaardigheidscomplex van die ‘kleine man, 1 meter 60, met die hese stem’ zoals Charles zelf zei – blijft onderbelicht. Naar verluidt gaf de meester zelf kort voor zijn dood zijn zegen aan het project en hielden zijn zonen Mischa en Nicolas toezicht op het scenario. Aznavour wordt braver en charmanter afgeschilderd dan hij in werkelijkheid was.

Monsieur Aznavour

Opvallende details
Toch is Monsieur Aznavour geen beroerde film. Dat ligt met name aan de sterke enscenering en de montage met aandacht voor opvallende details bij de belangrijke gebeurtenissen uit het leven van Charles Aznavour die min of meer chronologisch aan het oog voorbij trekken. Beelden van de Armeense genocide (1917), de grote groepen vluchtelingen, scènes uit het migrantenbestaan van de familie Aznavourian in Parijs leveren een indringende achtergrond voor zijn levensverhaal. Het opgroeien in armoede, vader Micha die op zeker moment zijn gouden tand verkocht om een uitgewoonde kamer voor het hele gezin te kunnen huren. Het restaurant waar Charles, gespijbeld van school, al op zijn negende tussen de bedrijven door optreedt. Het broeinest van verzet van datzelfde restaurant, schuilplaats voor Joden, die aan papieren voor hun verdere vlucht worden geholpen. Later in de film de emotionele scène van Charles met zus Aida wanneer ze, in 2017, het bericht ontvangen dat de Israëlische regering hen de Raoul Wallenberg Award daarvoor toekent.

Er is genoeg persoonlijk drama in Aznavours leven. Hij trouwde drie keer; de film belicht met name zijn relatie met de twintig jaar jongere Zweedse Ulla Thorsell, zijn nog steeds levende weduwe. Eind jaren vijftig wanneer hij al redelijk beroemd is in Frankrijk wordt hij geconfronteerd met een buitenechtelijke zoon van acht, Patrick. Aznavour weigert in eerste aanleg mee te betalen aan de opvoeding, maar bouwt later een goede band met hem op. De zelfmoord van Patrick na overmatig drugsgebruik veroorzaakt een levenslang trauma.

De muzikale carrière die aanvankelijk met ups en downs gepaard ging. Weliswaar speelt hij op zijn negende al in een film en een toneelstuk, rond zijn twintigste als hij met zijn vriend en pianist Pierre Roche engagementen in de provincie probeert binnen te slepen, is het hard sappelen. Het publiek in de nachtclubs waar ze als entr’acte optreden dat begrijpelijk meer aandacht heeft voor de schaars geklede danseressen. Aznavour die in recensies op zijn Armeense afkomst wordt afgerekend, opmerkingen over zijn neus, kwalificaties als ‘zigeuner’ en ‘Quasimodo’.

Doorbraak
Aznavours eerste grote doorbraak is eind jaren veertig wanneer Edith Piaf, dan al een grote ster, hem en Roche vraagt als voorprogramma en hen meeneemt op tournee door Frankrijk en de VS. Piaf, die net als hij van ver moest komen en zijn toegang is tot de opbloeiende chansoncultuur in het Parijs van de jaren vijftig en zestig, met artiesten als Charles Trennet, Gilbert Becaud; later ontmoet Aznavour de jonge Johnny Halliday. Aznavour schrijft dan al grotendeels zijn eigen repertoire, bestudeert Franse klassiekers om zijn teksten te verbeteren. Hij wil elke dag een chanson schrijven en zingen ‘tot mijn strot scheurt’. Hij wil een solocarrière starten en breekt op instigatie van Piaf met Roche. ‘Om te zingen heb je een zuivere stem nodig’, zegt ze ‘en de jouwe is onzuiver’. Aznavour zet door en mede door haar adviezen ontwikkelt hij dat onderscheidende unieke hese stemgeluid dat hem wereldfaam verschaft.

Na de breuk met Piaf neemt hij zijn carrière in eigen hand, daarbij soms grote risico’s nemend zoals het boeken van de Carnegie Hall in ‘63, ondanks het feit dat hij geen grote nummer 1 in Amerika had. Bij de onderhandelingen stelt hij dat hij net zo lang doorgaat tot hij minstens eenzelfde gage krijgt als Frank Sinatra, wat hem jaren later lukt.

Nog weer jaren later wanneer hij al op hoge leeftijd is en alle grote podia ter wereld van binnen en van buiten gezien heeft, geeft hij zijn levenslange vriend en manager Levon Sayan de opdracht om in alle grote hoofdsteden nog eens de grootste en mooiste concertzaal af te huren. Er volgen nog vele lange soms door ziekte onderbroken maar steevast stijf uitverkochte afscheidstournees. ‘Als ik stop, ben ik dood’, is zijn credo. Dat was op 1 oktober 2018 het geval, Aznavour werd 94.

Monsieur Aznavour

Soundtrack
Regisseurs Mehdi Idir en Grand Corps Malade (alias van slam-zanger Fabian Marsaud), zelf afkomstig uit de muziekwereld, kozen voor een filmische bloemlezing uit het lange, rijke leven van Aznavour. Met de soundtrack, een verfijnde keuze van grote hits als She, La Bohème, Les Deux Guitares, Hier Encore, Idiote, Je t’aime, The Old Fashioned Way, La Mamma, uit het immense repertoire zit het wel goed. Mooi detail nog, de beelden van Aznavour in de weer met de toen hypermoderne 16 mm-camera die hij eind jaren veertig van Edith Piaf kreeg, die hij op al zijn reizen met zich mee sleepte. Marc di Domenico maakte er in 2021 nog een film over: Aznavour, le Regard de Charles.

Maar dat Aznavour ook nog in pakweg tachtig films speelde wordt nauwelijks aandacht aan besteed. Zijn activisme voor de Armeense zaak, zijn steun aan de lhtbi-gemeenschap en zijn uitspraken tegen de opkomst van het Front National van Le Pen blijven goeddeels buiten beschouwing. En dat is misschien maar goed ook, want afgezien hiervan hebben de regisseurs met veel details al heel veel willen vertellen, waar je allengs een beetje moe van wordt.

Uitkomst is dat Monsieur Aznavour een mooi gefilmd maar door de vele gedetailleerde verwikkelingen een wat vlak eerbetoon is aan een van de grootste iconen uit de moderne muziekgeschiedenis.

 

11 december 2024

 

ALLE RECENSIES