Movies That Matter Festival, deel 2
Duivels dilemma Servië, corruptie Bulgarije en zelfverrijking Borneo
door Cor Oliemeulen
Het programma Camera Justitia is een belangrijke pijler van het Movies That Matter Festival, dat niet zomaar wordt gehouden in de internationale stad van recht en vrede. Jozias van Aartsen, oud-burgemeester van Den Haag, is voorzitter van de jury, die de winnaar zal kiezen uit vier speelfilms en vier documentaires waarin juridische dwalingen en dilemma’s centraal staan. Eén van de kanshebbers is het Servische drama A Good Wife.
Verder in dit tweede verslag tragikomische satire uit Bulgarije en een imponerende documentaire over het bijna verdwenen tropische regenwoud op Borneo door toedoen van een zichzelf verrijkende politicus.
A Good Wife: Het verleden laten rusten?
De in Servië welbekende actrice Mirjana Karanovic speelt de mooie, kwetsbare hoofdrol in haar eigen regiedebuut. Milena is moeder van een zoon en twee dochters. De oudste dochter woont niet meer thuis. Ze heeft met haar vader Vlada een meningsverschil over de situatie die is ontstaan na de Joegoslavische burgeroorlog. Milena, die een relatie kreeg met Vlada nadat hij twee mannen die haar lastigvielen had verjaagd, wil het beladen verleden laten rusten. Haar kalme leven verandert op het moment dat bij haar borstkanker wordt vastgesteld. Milena steekt aanvankelijk haar kop in het zand en gaat het huis drastisch opruimen om haar gedachten te verzetten. Ze ontdekt een videoband met oude beelden: Vlada en enkele andere Servische militairen sleuren een groepje Bosnische jongens naar de bossen. Het schokkende gevolg laat zich raden.
A Good Wife toont klip en klaar hoe de afdrukken van een burgeroorlog altijd op de een of andere manier aan de oppervlakte komen. Het drama bouwt langzaam op zodat de kijker alle kans krijgt om in Milena’s hoofd te kruipen om onvermijdelijk met haar duivelse dilemma mee te worstelen. Karanovic’s sterke, ingetogen mimiek verraadt duizelingwekkende gedachten die zij niet hoeft uit te spreken. Vlak voordat zij onder het mes moet, stelt Milena een daad. Eens een goede vrouw, altijd een goede vrouw. Of juist niet?
Glory: Onbetaalbaar horloge
Een teruggetrokken spoorwegmedewerker vindt op en naast de rails grote stapels bankbiljetten. Hij meldt het bij de autoriteiten, wordt voor even een mediaheld, maar fungeert binnen no-time als speelbal van de pr-machine van het ministerie van transport om op die manier een corruptieschandaal te verhullen. Glory begint kluchtig omdat de eerlijke vinder een aanzienlijk stotterprobleem heeft, wat de nodige misverstanden oplevert. Er is bovendien het nodige gehannes met een bevuilde broek die net voor aanvang van een live persconferentie met de minister moet worden vervangen, en dan verdwijnt ook nog het horloge van de spoorwegman, een erfstuk met een inscriptie van zijn vader.
Geleidelijk verandert deze tragikomedie in een bij vlagen komische tragedie. Een vlotte satire over de optelsom van slinkse overheidspraktijken, bureaucratie en een kritisch tv-station waarvan een simpele ziel de dupe wordt. De centrale kwade genius in deze koddige geschiedenis is de egocentrische Julia (Margita Gosheva), die alles doet om de transportminister uit de wind te houden. De prominente positie van haar mobieltje is grappig en deerniswekkend tegelijk, bijvoorbeeld als de gynaecoloog haar en haar man probeert uit te leggen hoe zij alsnog zwanger kan worden, en later als zij zich op gezette tijden moet injecteren. Gosheva speelde eerder de hoofdrol in The Lesson van hetzelfde regisseursduo Kristina Grozeva en Petar Valchanov. Dat drama geeft een soortgelijk beeld van het leven in het hedendaagse Bulgarije.
The Borneo Case: Nog tien procent van tropisch regenwoud
Voor deze documentaire over het op zeer grote schaal kappen van het tropisch regenwoud op Borneo was al voor aanvang veel aandacht, getuige het uitgebreide artikel in de Movies That Matter Festival-krant. Jong en oud in de zaal liet zich meeslepen door het persoonlijke verhaal van activist Mutang Urud, die zich na afloop, samen met de Zweedse regisseur Erik Pauser, door een geëngageerd publiek met vragen liet overstelpen.
Het is dan ook geen kattenpis wat The Borneo Case laat zien. Negentig procent van een van de oudste tropische regenwouden op aarde is gekapt ten behoeve van de houthandel en de palmolie-industrie. Bosbewoners op het Maleisische eiland moesten hun heil elders zoeken en middenin het oorspronkelijke regenwoud is een immense zee ontstaan. De documentaire legt haarfijn uit waarom tegenstanders geen kans hadden tegen een zichzelf verrijkende politicus met zijn familie die banden kreeg met vierhonderd bedrijven in 25 landen. Eén van de grote boosdoeners blijkt de Deutsche Bank.
We volgen de jarenlange strijd van Mutang Urud, die na zijn toespraak bij de Verenigde Naties terug in eigen land werd gearresteerd en gemarteld, en besloot om naar Canada uit te wijken. Bovendien leren we hoe het Bruno Manser Fonds zich nog immer inzet voor de missie van zijn Zwitserse naamgever die in 1990 spoorloos verdween op Borneo en hoe het jarenlange onderzoekswerk van de Engelse onderzoeksjournalist Clare Rewcastle Brown uiteindelijk leidde tot het aftreden van de onaantastbare, corrupte machthebber. Maar – zo verzekeren de makers na afloop – de strijd is nog niet gewonnen. En ‘cases’ als op Borneo bestaan ook nog op andere plaatsen in de wereld.
29 maart 2017
DEEL 1: Vrouwen met een ijzeren wil
DEEL 3: Onwerkelijk Fukushima, ex-kindsoldaat en meisjesschool in Afghanistan
MEER FILMFESTIVAL