****
recensie Happily Ever After
Filmisch monument voor gebroken harten
door George Vermij
Liefde is niet makkelijk. Althans dat idee krijg je na het zien van Tatjana Božics’ onthullende en zeer persoonlijke documentaire Happily Ever After. In de film reist Božic Europa af om haar exen weer te spreken. Daarbij stelt zij keer op keer de pijnlijke vraag: Waarom is het misgegaan?
De film begint confronterend als de Kroatische Božic een echtelijke ruzie met haar Nederlandse man filmt. De relatie is op een precair punt beland en je voelt dat het einde nabij is. Vervolgens gaat zij graven in het verleden om tot inzichten te komen over haar teleurstellingen in de liefde.
Verliefd door Europa
Als Božic door Europa reist om haar exen op te zoeken, ontstaat er een mooie verzameling observaties van culturele verschillen. Een van haar eerste echte liefdes had Božic met een gepassioneerde Rus. Zij praat er overdreven over, ook al voel je dat zij het gevoel met enige zelfspot aandikt omdat hij het uiteindelijk uitmaakte. Na de Rus heeft zij relaties gehad met een melancholische Duitser, een stoere Tsjech en een nette Brit.
Božic toont hoe zij zelf schipperde tussen haar eigen identiteit en die van haar veranderende geliefden. Het zet je als kijker aan het denken in hoeverre je in een geliefde de dingen zoekt die je zelf niet bent of juist de dingen die overlappen. Wat ook blijkt is dat Božic met haar boheemse lifestyle erg veel waarde hecht aan verliefdheid en passie. Geen onbelangrijke elementen maar zoals blijkt uit haar gestrande relaties zijn het zeker niet de enige bouwstenen voor een gelukkig samenzijn.
Božic verrast met ontroerende maar ook komische observaties over zichzelf en haar soms onrealistische wensen. Ze vertelt hoe zij al jong aan het dagdromen was en hoe haar leven is getekend door de conservatieve relatie van haar ouders in het voormalige Joegoslavië. Een van haar tieneridolen was een communistische popster en ze gebruikt archiefbeelden die nu iets fouts en nostalgisch hebben. Het toont hoe onze romantische perceptie en daarmee onze romantische wensen veranderen door de tijd.
Pijnlijk oprecht
Voor een Nederlands publiek zal vooral het laatste segment het meest confronterend maar ook het grappigst zijn. Božic toont namelijk hoe zij valt op de oer-Hollandse Rogier die in Amsterdam woont en in de film symbool staat voor de Nederlandse man. Ze besluit een kind met hem te nemen en na een periode van geluk, brokkelt de relatie langzaam af wegens onderlinge verschillen. Ook hier weer momenten die herkenbaar en komisch zijn zoals Božic’ eerste ervaring met een Nederlandse familiereünie waar ze verbaasd is over het gebrek aan eten en niet kan begrijpen waarom iedereen in een kring moet zitten.
Happily Ever After valt in de traditie van persoonlijke filmessays, zoals het oeuvre van de Amerikaan Ross McElwee die in zijn films pijnlijk oprecht is over zijn leven en de soms foute keuzes die hij gemaakt heeft. Ook in Božics film zijn er momenten waarin de kijker wordt geconfronteerd met haar relationele fouten en romantische overmoed. Božic weet dat te vermengen met komische elementen die relativeren, terwijl de stijl wisselt tussen poëtisch en documentair.
Uiteindelijk geeft Happily Ever After niet een eenduidig antwoord op de vraag waarom Božic ongelukkig is in de liefde. De film is wel een gepast monument voor mislukte menselijke relaties en voor de hoop dat je ooit nog eens die ware tegen zal komen hoe complex dat soms ook kan zijn.
1 april 2014