Irma la Douce

Irma la Douce

Listige liefde

door Suzan Groothuis

In deze romantische komedie zien we hoe een prostituee en een agent de liefde vinden. Hoewel dat niet zonder slag of stoot gaat: hij strijdt tegen corruptie en wil dat ze stopt met haar werk. Maar de eigenzinnige Irma laat zich niet zomaar iets vertellen. Met Shirley MacLaine en Jack Lemmon, die opnieuw het witte doek delen na Billy Wilders The Apartment (1960).

Billy Wilder was verantwoordelijk voor zowel de regie als het script van Irma la Douce (1963), een romantische komedie waarin Jack Lemmon en Shirley MacLaine de hoofdrollen sieren. Zij speelt Irma, een eigenzinnige prostituee herkenbaar aan haar zwart-groene outfit, al rokend met haar hondje op de arm. Ze werkt in Rue Casanova, dat ook wel bekend staat als Parijs’ vulgaire hart. Zij is een poule, een prostituee die haar centjes afdraagt aan haar mec, zeg, in nette bewoordingen, haar manager.

Irma la Douce

In Irma’s woon- en werkgebied maakt corruptie de dienst uit. Genoeg werk dus voor een agent, zeker als dat de jonge Nestor Patou (Lemmon) betreft. Patou, strijdend voor de goede moraal, besluit het rigoureus aan te pakken. Alle prostituees worden uit hun werkplek gejaagd en in een politiebusje afgevoerd. Dat hij vlak daarvoor zijn oog heeft laten vallen op de kokette Irma, verraadt het verloop van de film: de twee worden verliefd, maar haar werk komt tussen hen in te staan.

Patou eist van Irma dat zij stopt met haar dubieuze day job. Maar Irma wil haar eigen boontjes doppen en laat zich niet overtuigen. Hardop vraagt ze zichzelf af waarom mannen haar steeds willen veranderen. Dat ze zich omgeeft met minder zuiver volk, neemt ze op de koop toe: “Who wants to be a stray dog? You got to belong to someone, even if he kicks you once in a while”.

Billy WilderBitterzoet en omstreden
Irma la Douce is Wilders bewerking van een Franse musical. Hij schrapte de songs en bewerkte het verhaal tot een bitterzoete mengeling van humor en romance. In Technicolor geschoten toont hij Parijs als een bont, ordinair spektakel. Hulde voor de art direction: er is veel aandacht voor de decors en kostuums. Sommige outfits van de prostituees matchen precies met de gevel waar ze voor staan. En dan is er Irma, immer in verleidelijk zwart-groen gehuld; zelfs haar hondje heeft een eigenwijs groen strikje op de kop. En de groene kousen die haar benen sieren, krijgen nog een functie later in het verhaal.

Voor zijn tijd kan je Irma la Douce een omstreden film noemen. Een over de verlokkingen des levens en het vraagstuk wat moreel wel en niet door de beugel kan. In de woorden van de voice over aan het begin: “A story of passion, bloodshed, desire, and death. Everything, in fact, that makes life worth living.” Het personage van Irma staat voor verleiding; niet voor niets is zij met haar nonchalante aantrekkingskracht de meest gewilde poule van haar straat. En wat zich allemaal in haar wijk afspeelt, wordt oogluikend toegestaan door de autoriteiten, die er zelf maar al te graag aan mee doen. Wanneer Patou alle prostituees en hun klanten oppakt, zit daar ook zijn eigen korpschef bij.

Ondanks dat Irma en Patou verschillend denken over haar beroep, en het ‘live and let live’-principe in Irma’s wijk, worden de twee verliefd. En bedenkt de twijfelende Patou een list om haar voor zich te winnen, zonder dat zij seks heeft met andere mannen.

Irma la Douce

Grote filmhit, maar niet Wilders beste
Irma la Douce was een grote hit toen hij uitkwam, films als The Great Escape en The Birds overtreffend. Inmiddels is het een van de minder bekende Wilder-films, overschaduwd door meesterwerken als Sunset Boulevard, Some Like It Hot en The Apartment. Toch is het een duidelijke Wilder, voorzien van cynisme en provocatie (neem de gedurfde onderwerpkeuze van betaalde seks!).

Hoewel vermakelijk, is het niet Wilders beste: de film kent behoorlijk wat slapstickmomenten. Neem de flauwe lampenscène in de bar waar Patou in gevecht raakt met een van de mecs. Of zijn ludieke, over the top personificatie van een Britse aristocraat.

Het verhaal is het sterkst in het begin, waar we kennismaken met de gewiekste Irma en hoe zij in het leven staat. Omstreden, eigenwijs, cynisch en tegelijkertijd teder en charmant. Het verhaal ontvouwt zich tot een lange (met een speelduur van bijna 2,5 uur) rollercoaster vol dwaze avonturen. Patou, de grenzen van zijn eigen moraal opzoekend, trekt onstuimig en onhandig alles uit de kast om Irma voor zich te winnen – en voor zichzelf te houden. En ook al gaat het credo ‘de aanhouder wint’ op, aan het einde word je als kijker eventjes verrast door een surreëel spelletje van Wilder. Maar dat is voor een ander verhaal, zoals een van de personages stijlvol afsluit.

 

3 augustus 2018

 

Deze film draait binnenkort o.a. in EYE Amsterdam. 

 

MEER BILLY WILDER