Terugblik filmjaar 2024 – Deel 2:
Volwassen rebellen

door Ralph Evers

Om maar met de deur in huis te vallen: 2024 was een goed filmjaar. Poolse cinema was goed vertegenwoordigd op het Kaboom Animation Festival in Utrecht (en Amsterdam), met het verbluffend mooie Chłopi als hoogtepunt. Ook Kos, een historische film over de Poolse opstand tegen de Russische overheersing eind 18e eeuw, wist te imponeren. Deze film van Tadeusz Kosciuszko wordt geserveerd als een Poolse Tarantino. Maar er was nog veel meer te genieten dit jaar.

 

1 – The Substance
Eerst was er de trailer. Coole close-ups, tintelend sound design, mooie patronen, lekker retro, lekker sixties, lekker goor ook hoe Dennis Quaid z’n gamba’s eet. Daarna was er de poster. Grote letters, omineus flesje. Toen de buzz, vrouwelijke regisseur, verwijzingen naar bodyhorror, hmm, kon wel es wat worden. Toen nog es de trailer. Ja, zien! En dan de film. Knallend orgasme! Wat een achtbaan, wat een zindering, wat een porno en wat een bevrediging voor de Jungiaanse psychoanalyticus in mij. Het laatste halve uur was wel een uitdaging, Cronenberg eat your heart out! Een film waar alles er duimendik bovenop ligt en waar alles postmoderne ironie is. The matriarchy strikes back. With a vengeance. And I want more!

2 – Tatami
Nog zo’n knock-out. Terwijl Netanyahu en de Ayatollahs met hun impotente pikken staan te wapperen, lossen deze twee vrouwelijke regisseurs in deze politieke thriller achter de schermen die tegenstellingen op. Niet door je lomp op je bek te slaan, maar met beweging en gratie. In het harde zwart-wit, waarin menigmaal de kaaklijn van de protagonist geaccentueerd wordt, bouwt de spanning zich voelbaar op. De climax kent een verrassende ontlading, die veel dichter bij de menselijke creativiteit en onze natuurlijke instincten ligt, dan wat de machthebbers en propagandisten, de demagogen en reli-waanzinnigen ons met alle macht willen laten geloven. Een fijne rebellie in de oververhitte tijden van nu.

3 – Dune Part Two
De eerste was al fantastisch gedaan, de tweede zowaar nog imposanter. Toegevoegd aan ons collectieve onbewuste is de weergave van Giedi Prime, de Harkonnen, de ontwerpen van de schepen en familie Shai-Hulud. De film is spectaculair en niet pretentieus. Verfrissend om niet elke 5 minuten een explosie te hoeven zien. Sterker nog, met deze film keren de gouden tijden van Hollywood kort terug, daar het haar epische karakter houdt, zoals de grote filmmakers in de jaren 40 en 50 deden. Het boek is overtuigend tot leven geroepen en vormt een pleister voor de beste sci-fi film die nooit gemaakt is. Deze tijd kent haar nieuwe onvergetelijke vertegenwoordigers van de rijke personages naast Sting en Kyle MacLachlan dat waren in de jaren 80.

4 – Civil War
Naast Lee en The Zone of Interest was er dit jaar voldoende aandacht voor de dreiging van nieuwe, ongure, onvrije, mogelijk bloedige tijden. De beleving van tijd is een bijzondere; zou morgen de pleuris uitbreken, dan is het alsof die pleuris nooit ver weg geweest is. De mens heeft nu eenmaal wat existentieel ongemak nodig om niet tot hedonistische leegte te vervallen, maar om daar nu tal van potentaten voor in het zadel te hijsen, waarvan het volstrekt onvoorspelbaar is hoe dit ons leven zal beïnvloeden. De rede heeft er dit jaar (en de afgelopen jaren) naar gekeken, hoe bange witte mannen (en een enkele bange witte vrouw) de troon van een land bestegen en de vrijheid aan banden legden. Oude tijden herleven helaas en Civil War wist dit met een gruwelijke flair, zonder veel overdrijven of pathos in ons gezicht te smeren. Jammer dat dit soort films nodig zijn.

5 – Alien: Romulus
Waar de eerste twintig minuten ronduit tegenvielen, weet deze film zich tot één van de betere Alien-films te ontvouwen. Fede Alvarez die met zijn eerdere werk de spanning als geen ander weet op te bouwen, kiest voor sfeer, verhaal en spanning boven gemakkelijke effecten. De film voelt grotendeels als een verzameling dissonante akkoorden die sporadisch tot een oplossing komen. Daarom werkt dit zo goed. 

 

Miskleun van het Jaar – The Gullspång Miracle
Een hoop buzz en de eerste paar minuten zou het nog wat kunnen beloven, maar al gauw vervalt dit tot gesprekken en herinneringen van mensen die saai zijn, wiens onbetekenende, geprivilegieerde saaie levens zonder noemenswaardigheden aangehoord moeten worden in een eindeloos vervelender wordende verzameling saaie mensen. Maar de premisse was wel interessant. Toen ik thuiskwam lag er stof in de hoek dat van een afstandje op mijn nimmer geboren broer leek. Eenmaal dichterbij bleek de stofzuigerslang mij voor te zijn en had ik slechts een wat schonere vloer. Me verplaatsend in de schoenen van de documentairemaakster zou ik er wel wat hoofdpijn en ongepaste woorden, gesmoord in mijn hoofdkussen, aan overgehouden hebben, dit gedrochtig stuk digitaal celluloid.

 

26 december 2024

 

Terugblik 2024 deel 1 – Cor Oliemeulen: Wie ben ik?
Terugblik 2024 deel 3 – Bob van der Sterre: Films als relaxmachine?
Terugblik 2024 deel 4 – Bert Potvliege: Misschien helpt meditatie
Terugblik 2025 deel 5 – Tim Bouwhuis: Palm, Leeuw en Beer
Terugblik 2024 deel 6 – Yordan Coban: We zijn verdoofd door geweld
Terugblik 2024 deel 7 – Hoe het ‘gewone’ leven doorging