Zes bijzondere documentaires voor cinefielen
Met het IDFA in aantocht richt Indebioscoop zich op onderbelichte en bijzondere documentaires die je gezien moet hebben. De eerste toplijst richt zich heel toepasselijk op het onderwerp waarop iedere IDB-lezer verzot is: Cinema!
Samenstelling: George Vermij
1. – Overnight (2003, Tony Montana & Mark Brian Smith)
Ja, hij heet echt Tony Montana die regisseur, maar dat is nog het minst bizarre feitje over de docu Overnight. Montana en Mark Brian Smith werden door hun vriend Troy Duffy gevraagd om zijn plotselinge succes als filmmaker vast te leggen. Duffy, die werkte als barman, had in de jaren negentig hoge ogen weten te gooien met zijn script voor The Boondock Saints (1999) en strikte uiteindelijk studio Miramax voor een verfilming. De zelfverzekerde en arrogante Duffy werd al door de media klaargestoomd als de volgende Tarantino, maar dan explodeert de boel als hij in conflict raakt met de keiharde Harvey Weinstein. Overnight biedt een onopgesmukte blik op de harde wereld van Hollywood, maar ook de rivaliteit die er ontstaat tussen botsende ego’s. Duffy is daarbij niet zozeer een tragische held, maar een egoïstische megalomaan die gaandeweg al zijn vrienden en medestanders verliest door zijn opgeblazen en brutale gedrag. Het levert genoeg scènes op van plaatsvervangende schaamte als we zien hoe een scheldende Duffy bezig is om de film te maken en daarnaast ook nog met zijn middelmatige rockband probeert door te breken, liftend op de hype die hij in Hollywood heeft opgebouwd.
2. – American Movie (1999, Chris Smith)
Net zo gedreven als Duffy, maar met een budget van nop en zonder de zegen van Hollywood, besluit Mark Borchardt zijn horrormeesterwerk Coven te maken met de steun van familie en vrienden. Regisseur Chris Smith volgt het proces waarbij de onwerkelijke filmdroom van een individu realiteit wordt. Dat gaat natuurlijk niet zo makkelijk, maar anders dan de schofterige Duffy is Borchardt een underdog waar je ondanks zijn tekortkomingen wel sympathie voor opbouwt. Samen met een jeugdvriend die nog steeds gevangen lijkt te zitten in een acidtrip probeert Borchardt geld in te zamelen, scènes te schieten en zijn film te verkopen. Mooie momenten zijn er met zijn weifelende, nuchtere en bejaarde oom Bill die in alles de tegenpool is van Borchardt, maar hem toch steunt. Borchardts enthousiasme blijft aandoenlijk ook al is zijn film een matige verzameling van horrorclichés. Je weet echter dat er ondanks zijn artistieke en technische manco’s een oprechte passie is voor de magie van cinema.
3. – Harlan: In the shadow of Jud Süß (2008, Felix Moeller)
Veit Harlan kan wel gezien worden als de grootste en meest ambitieuze filmmaker in het Derde rijk. Zijn bekendheid heeft hij echter vooral te danken aan de film Jud Süß uit 1940 waar melodrama werd gebruikt om antisemitisme te verkopen. In de docu van Felix Moeller wordt een beeld geschetst van zijn carrière en de moeizame productie van zijn films tijdens de oorlog zoals het epos Kolberg (1944). Kritische noot daarin vormen de woorden van Harlans familieleden die een beeld schetsen van een moeilijk man en een verscheurd gezin. Interessant contrast is de naoorlogse carrière van Harlans zoon Thomas Harlan die met zijn experimentele films zoals Wundkanal (1984) het gesmette verleden van zijn vader en zijn land probeerde te vatten. Moeller behandelt het allemaal en laat ook Harlans nicht Christiane Harlan aan het woord die uiteindelijk de echtgenote zou zijn van Stanley Kubrick.
4. – Z Channel: A magnificent obsession (2004, Xan Cassavettes)
Jerry Harvey was een cinefiel pur sang die het geluk had om de filmprogrammering te regelen van het TV-station Z Channel in Los Angeles. Dat resulteerde in een glorietijd die in de gelijknamige docu wordt teruggeroepen door de herinneringen van bekende Amerikaanse regisseurs zoals Quentin Tarantino en Jim Jarmusch. Z Channel zond veel gewaagde Europese films uit die normaal niet of moeilijk te zien waren in de States. Daaruit blijkt dat Harvey een onmisbare schakel was in de filmische opvoeding van veel mensen en beginnende of onderbelichte filmmakers een enthousiast publiek bood. Naast deze mooie cinefiele herinneringen wordt een beeld geschetst van de excentrieke en moeilijke Harvey en zijn tragische lot.
5. – Cinemania (2002, Angela Christlieb & Stephen Kijak)
Cinemania is een docu over ons soort mensen, maar dan de echte freaks. Filmmakers Angela Christlieb en Stephen Kijak volgen in New York verschillende hardcore cinefielen die verslaafd zijn aan film en per dag zo veel mogelijk films proberen te pakken in de bioscoop. Dat dat niet altijd even makkelijk gaat wordt wel duidelijk. Sommige verslaafden hebben complexe schema’s en roosters waar ook rekening wordt gehouden met reistijd. Ook zijn het alleseters die zowat elke film die uitkomt proberen te zien. Het is een excentriek en wereldvreemd gezelschap van vooral mannen die hun troost en ontsnapping zoeken op het witte doek. Op momenten erg herkenbaar, maar ook confronterend als je ziet dat een passie ten koste gaat van de realiteit en menselijk contact.
6. – Best Worst Movie (2009, Michael Stephenson)
Wat heeft de oer-Amerikaanse innemende tandarts George Hardy in het zuiden van de VS in godsnaam te maken met het misbaksel Troll 2 (1990) die ooit de eer had om de laagste user rating op IMDb te krijgen? De docu Best Worst Movie geeft het antwoord en zoekt de oude castleden op. Die werden toen door de Italiaanse B-filmer Claudio Fragasso omgepraat om mee te doen aan het project. Hardy is daarbij de spil. Hij speelde de hoofdrol en is nu verbaasd over de cultstatus die de film heeft opgebouwd. Zo zijn er speciale Troll 2-filmavonden en draait de film op festivals nog steeds voor volle zalen waar fans zich kleden als de monsters uit de film. Best Worst Movie toont hoe Hardy opgaat in het hele circus en geniet van de aandacht. De docu volgt ook andere aan lager wal geraakte castleden en dat levert tragikomische momenten op waar mensen geconfronteerd worden met wat zij bereikt hebben in hun leven. Een interview met Fragasso is hilarisch wegens zijn slechte Engels en de diepere boodschappen die hij Troll 2 nog wil meegeven. En dat maakt de tenenkrommende scènes uit de film die voorbijkomen alleen maar grappiger.
14 november 2014