****
recensie Still Life
Eerbetoon aan de eenzame zielen
door Cor Oliemeulen
Er bestaan niet veel films over het sterven in eenzaamheid. Still Life weet op een respectvolle en troostende manier om te gaan met een lastig thema en bereikt een voortreffelijke balans tussen drama en komedie.
De 44-jarige John May (Eddie Marsan) organiseert uitvaartdiensten voor mensen zonder familie en vrienden. Aan de hand van foto’s en persoonlijke bezittingen probeert hij te achterhalen of er nabestaanden zijn. John werkt uitermate gedisciplineerd en zorgvuldig. Hij trekt de standaardprocedures moeiteloos door naar zijn eigen leven. Dat heeft hem eenzaam gemaakt, maar hij heeft gewoonweg niet in de gaten dat je ook op een andere manier kunt leven. John vindt zijn bestaan zinvol vanwege zijn grote toewijding aan zijn vak en empathie voor mensen die in alle eenzaamheid zijn overleden. Thuis mag hij graag bladeren in zijn verzamelalbum met foto’s van deze mensen.
Een nieuwe uitdaging
Zijn baas is een regelrechte hufter die vindt dat John te langzaam werkt. Na 22 jaar trouwe dienst mag John elders ‘een nieuwe uitdaging’ zoeken. Iemand anders zou minimaal boos zijn, echter John vraagt of hij nog een paar dagen onbetaald mag doorwerken om zijn laatste klus af te ronden. Zijn nauwgezette zoektocht naar eventuele nabestaanden van een alcoholist die in de flat tegenover hem woonde, veroorzaakt een behoedzame verandering in Johns visie op de werkelijkheid. Hij rekent af met de routines in zijn leven. Hij eet dingen die hij nog nooit heeft geproefd, bestelt hete chocolade in plaats van zwarte thee, doet zijn stropdas af, deelt een fles whisky met twee daklozen en kijkt niet meer een paar keer naar links en naar rechts voordat hij een straat oversteekt. Uiteindelijk vindt John de dochter van de alcoholist en ontstaat er voorzichtig een band tussen deze twee eenzame zielen.
Regisseur Uberto Pasolini (geen familie van) – na twaalf jaar werkzaam te zijn geweest als investeringsbankier en in 1997 internationaal gelauwerd als producer en bedenker van The Full Monthy – legt in zijn pas tweede speelfilm de vinger op een zere plek in de hedendaagse samenleving. Hoe komt het dat zoveel mensen zijn vergeten en moederziel alleen sterven? Wat zegt dit over de westerse maatschappij? Veel andere culturen gaan anders om met de dood. Dit blijkt bijvoorbeeld in het Japanse meesterwerk Okuribito (2008) waarin een ontslagen cellist zijn nieuwe uitdaging vindt door de lichamen van overledenen in een indrukwekkend ritueel te prepareren voor hun uitvaart.
Rustig en sereen
In Still Life geeft het rustige en serene leven van John May betekenis aan de filmtitel, gesteund door de ingetogen en subtiele mise-en-scène. Met zijn visuele stijl verwijst Pasolini naar films van de grote Japanse cineast Yasujirô Ozu die door bijna onbewogen cameraperspectieven krachtige beelden van het alledaagse leven wist te schetsen. Ook de cinematografie van Still Life is kalm; de camera beweegt als het ware mee met Johns kijk op de werkelijkheid en zijn ontmoetingen met andere mensen.
Eddie Marsan is vooral in eigen land een zeer gerespecteerde film- en tv-acteur met meer dan honderd titels op zijn naam. Hij speelde onder tal van grote regisseurs en maakte zich vooral verdienstelijk als bijrolacteur. Zo is hij te zien in drie films van zijn landgenoot Mike Leigh – voor zijn optredens in zowel Vera Drake (2004) als Happy-Go-Lucky (2008) won hij de British Independent Film Award for Best Supporting Actor. Still Life bevestigt dat Marsan een film kan dragen. Hij is perfect als de onopvallende veertiger met een bewonderenswaardige compassie voor de eenzame medemens. Zijn laatste klus moet zijn belangrijkste klus worden. De verstrekkende persoonlijke gevolgen, cumulerend in ontroerende pracht, laten de kijker met een dubbel gevoel achter.
15 november 2014