Filmfestival Toronto 2018 – Deel 2 (slot):
Verrassende winnaar publieksprijs
door Bert Goessen
Het 43ste Toronto International Film Festival (TIFF) is zondagavond afgesloten met de toekenning van de publieksprijs, de Grolsch People’s Choice Award, aan een verrassende winnaar. Niet de gedoodverfde film A Star Is Born, Roma of If Beale Street Could Talk, maar Green Book van regisseur Peter Farrelly ging er met de prijs vandoor.
Farrelly debuteerde in 1994 met Dumb and Dumber en werd daarna vooral bekend met de hilarische komedie There’s Something About Mary. GREEN BOOK is daarentegen verre van komisch. Het is een waar drama over de beroemde New Yorkse muzikant Don Shirley, die een chauffeur moet inhuren om hem op een veilige manier op zijn concerttour door het zuiden van de Verenigde Staten te leiden. Chauffeur Tony ‘Lip’ Vallelonga is wit en Don Shirley is zwart.
Viggo Mortensen en Mahershala Ali (bekend van Moonlight) spelen op sublieme wijze elkaars tegenpolen. Tony is een grofgebekte, ongepolijste rauwdouwer, opgegroeid in de straten van New York. Don is de welbespraakte jazzmuzikant, keurig gekleed en verre van ongepolijst. Het ‘Negro Motorist Green Book’ is de gids die ze gebruiken om op een veilige manier in hotels en restaurants te verblijven. Maar er is natuurlijk meer nodig dan alleen een gids om elkaar beter te begrijpen.
Toppers
Behalve GREEN BOOK waren er de laatste vijf dagen in Toronto een aantal films te zien die zeker niet onderdeden voor de winnaar van de publieksprijs. De Mexicaanse regisseur Alfonso Cuaron (Gravity) pakt op fantastische wijze uit in zijn nieuwe 135 minuten durende ROMA. In prachtig zwart-wit vertelt de film het verhaal van een upper-middleclassgezin in de wijk Roma in Mexico Stad anno 1970 en hun dienstmeid Cleo. De geboortegrond van Cuaron en de herinneringen uit zijn jeugd vormen de inspiratiebron voor een semi-autobiografisch film. Een technisch hoogstandje omdat het dagelijks leven van vijftig jaar geleden minutieus wordt nagebootst in adembenemende beelden. Beeld, geluid, montage, scenario, acteerwerk, enscenering: alles klopt in deze film. Een uniek meesterwerk dat waarschijnlijk ook in de Nederlandse bioscopen wordt uitgebracht, ondanks dat het een Netflix-productie is.
Regisseur Barry Jenkins heeft met IF BEALE STREET COULD TALK een meer dan geslaagde poging gedaan het gelijknamige boek van James Baldwin op indringende wijze te verfilmen. De cast bestaat volledig uit zwarte acteurs en actrices. De film speelt zich af in het New York van de jaren 70 en geeft een inkijk in de wereld van de toenmalige Afro-Amerikaanse gemeenschap waar liefde en gerechtigheid de inspiratiebronnen zijn.
De 19-jarige Tish is zwanger van haar vriend Fonny, die onterecht in de gevangenis is beland omdat hij door een blanke politieagent is beschuldigd van een moord die hij niet heeft begaan. Maar de liefde tussen Tish en Fonny is onvoorwaardelijk. Ze strijden tot het bittere einde voor gerechtigheid. Een love story pur sang die misschien hier en daar een te ver doorgevoerd beroep op de watertraantjes doet. De filmtitel verwijst naar Beale Street, een straatnaam die in de jaren 70 in vrijwel alle zwarte Amerikaanse woonwijken voorkwam. Als al die straten een keer hun verhaal zouden kunnen vertellen…
De Argentijnse regisseur Pablo Trapero werd in 2015 bij een groter publiek bekend met zijn film El Clan. De titel van zijn nieuwe film LA QUIETUD verwijst naar het gelijknamige landgoed op het Argentijnse platteland. Het is een intiem, charmant en liefdevol familiedrama waarin de relatie tussen twee zussen en hun autoritaire moeder centraal staat. De spanningen lopen af en toe hoog op. Zeker nadat de vader door een hartaanval wordt getroffen. Trapero filmt met veel visuele flair en lange camerashots, afgewisseld met onthullende close-ups. De lokatie van het landgoed is adembenemend en dat weet de regisseur ten volle uit te buiten.
De Canadese regisseur Xavier Dolan levert met THE DEATH AND LIFE OF JOHN F. DONOVAN een aangename film die vooral genietbaar is door de kunstige manier waarop drie verhalen in elkaar zijn verweven. De 10-jarige Ruppert raakt op jonge leeftijd geobsedeerd door het leven van schrijver en acteur John F. Donovan. Over zijn briefwisseling met John schrijft Ruppert op latere leeftijd een boek. En over dat boek wordt hij geïnterviewd door een journaliste die daar aanvankelijk helemaal geen zin in heeft. Door de ingenieuze montage krijgt de film een aangename dynamiek, ondersteund met een prachtige muziekscore. Dolan levert andermaal kwaliteit. Duidelijk minder controversieel dan zijn vorige films, maar daarom niet minder genietbaar.
THE RIVER van Emir Baigazin speelt zich af in het uitgedroogde landschap van Kazachstan waar vijf broers samenwonen met hun moeder en hun autoritaire vader die hen de nodige discipline wil bijbrengen. Als ze de rivier ontdekken, wordt dat de uitlaatklep waar ze kind kunnen zijn: spelen en zwemmen, bevrijd van de doordringende blikken van hun vader. De film ademt het ritme van het dagelijkse leven op het platteland ver van de moderne wereld. De schitterende beelden van het gortdroge zandlandschap en de theatrale vormgeving maken dit minimalistische drama een lust voor het oog.
Een aangename verrassing uit Tibet komt van regisseur Pema Tseden die in 2015 het prachtige Tharlo maakte. Zijn nieuwe film JINPA speelt zich af op vijfduizend meter hoogte in een onherbergzaam gebied. Prachtige beelden van een desolaat landschap vormen het decor waarin vrachtwagenchauffeur Jinpa rondrijdt en zijn vracht aflevert in een van God verlaten oord. De visueel prachtige stijl wordt af en toe ondersteund door de Chinese versie van het lied O sole mio, waarvan Jinpa een groot liefhebber is. De beeldcomposities, kleuren en uitzonderlijke belichting—alles klopt in JINPA.
Tegenvallers
Tot slot nog een paar tegenvallende films van regisseurs met een behoorlijke staat van dienst. De Britse regisseur Steve McQueen die in 2011 verraste met Shame en in 2013 zelfs de Oscar won voor beste film met 12 Years a Slave maakt met WIDOWS een doorsnee-Hollywoodthriller die zich afspeelt in het politiek-criminele circuit. Hoewel het er gelikt uitziet, het acteerwerk van hoog niveau is en de enscenering prachtig, stelt McQueen’s film enigszins teleur. Meer dan louter entertainment heeft hij niet bieden. En dat is pover voor een regisseur van wie je inhoudelijk meer verwacht.
De Duitse regisseur Florian Henckel von Donnersmarck werd in 2006 bekend met Das Leben der Anderen. Zijn nieuwe film, WERK OHNE AUTOR, kent een lange ontstaansgeschiedenis. Door allerlei tegenslagen tijdens de productie heeft het uiteindelijk meer dan vijf jaar geduurd voordat hij tot stand is gekomen. Het resultaat is een drie uur durend epos over het leven van Kurt dat begint in 1937 in Dresden in Oost-Duitsland en eindigt in de jaren zestig in Düsseldorf in West-Duitsland waar hij een bekend kunstenaar is geworden. Over een periode van veertig jaar wil het persoonlijke verhaal van Kurt een tijdsbeeld van de twee verschillende Duitslanden schetsen. Dat daarbij clichés niet worden gemeden, valt nog te billijken. Maar dat het hoofdpersonage Kurt weinig diepgang en overtuigingskracht bezit, doet de film geen goed.
Na zijn imponerende debuutfilm Son of Saul uit 2015 levert de Hongaarse regisseur Laszlo Nemes met zijn nieuwe film SUNSET een historisch drama dat zich afspeelt rond 1910. De jonge Irisz Leiter keert vanuit Triest terug naar Boedapest waar haar overleden ouders een befaamde hoedenzaak hebben opgezet. Als ze probeert hier te werken, komen er allerlei geheimen naar boven. Hoewel Nemes de sfeer van het Oostenrijk-Hongaars tijdperk minutieus weet te reconstrueren is de film een hybride, donkere en niet altijd even gemakkelijke te doorgronden exercitie die met zijn lengte van 144 minuten een hele opgave voor de kijker is.
TIFF 2018 mag zonder meer tot een van de betere edities van de laatste jaren worden gerekend. Vooral de mix van grote, al dan niet commerciële films en de vele verrassende kleinere films in de diverse bijprogramma’s maken het tot een uniek filmfestival.
17 september 2018