IDFA 2016 Deel 6 (slot):
Selectie maken was een hele sport
door Suzan Groothuis
IDFA trok dit jaar 280.000 bezoekers, een lichte stijging ten opzichte van 2015. De groei is te danken aan een toename van het aantal jongeren dat het scholierenprogramma bezocht. La Chana over flamencokoningin ‘La Chana’ won terecht de publieksprijs, op de voet gevolgd door Life, Animated, waarin een autistische jongen de wereld leert begrijpen door Disney-films.
Een selectie maken was weer een hele sport. Zoveel aanbod, zoveel diversiteit, zoveel vertoningen tegelijkertijd (ruim 20 zalen!). En dan nog tijd maken om tussendoor een hapje te eten. Met IDFA 2016 nemen we afscheid van een overvol Tuschinksi, waar IDFA-bezoekers samendromden in de grote hal om nog even een koffie met muffin weg te werken voor aanvang van de voorstelling. Geen Pathé de Munt meer waar de bovenste verdieping gereserveerd is voor IDFA-publiek, terwijl de blockbusters beneden te zien zijn. Geen snel biertje in een gat van krap een uur bij café Schiller buiten onder de terraslamp. Geen Q&A’s meer van regisseur of producent na de filmvertoning.
Indebioscoop kijkt alweer uit naar IDFA 2017, maar voor het zover is een laatste terugblik op IDFA 2016: een meedogenloze sniper in Tower, een ‘gewone man’ die de politieke kaart in India verandert in An Insignificant Man en een Poolse therapiesessie in You Have No Idea How Much I Love You.
Tower
1 augustus 1966 is een gedoemde dag in Austin, Texas. Want die dag verschuilt een sniper zich in de universiteitstoren, om het vuur te openen op onschuldige mensen rond het universiteitsterrein. De film is een mix van echte beelden en animatie, die wel doet denken aan Richard Linklater’s Waking Life. Een film met echte acteurs en echte decors (gefilmd met iPhone) en door een animatieteam bewerkt.
Tower laat zien wat er die bewuste dag gebeurd is. Door de ogen van verschillende betrokkenen, gevangen in prachtige, levensechte animaties die terugverlangen naar de sixties. Tot het vuur geopend wordt en Tower de kijker deelgenoot maakt van een beklemmende ervaring. Een zwangere vrouw loopt samen met haar vriend over het universiteitsterrein, totdat ze iets scherps in haar rug voelt. Geraakt. Terwijl ze de grond raakt, ziet ze dat ook haar vriend beschoten is. Hij overleeft het niet.
Overlevenden en betrokkenen vertellen over de ramp, waarbij de chaos overmeestert en laat zien wat mensen in zo’n situatie doen. De een zoekt de veiligheid op, terwijl de ander heldhaftig slachtoffers aan het redden is. Ondertussen gaat de sniper door; zijn schoten klinken als luide, nietsontziende knallen.
Tower is een indrukwekkende reconstructie van een dag waarop de zon fel straalt, maar een sniper alles in een nachtmerrie weet te veranderen. De mix van archiefbeelden en ‘live action’ animatie werkt goed. Je voelt de spanning, emoties en de onwerkelijkheid. Wat de dader bezielde zullen we niet weten en dat is ook niet wat Tower beoogt. Tower laat op indringende wijze zien hoe zo’n chaos werkt – en hoe mensen er op reageren. Wat blijft hangen is het stukje medemenselijkheid, zoals het meisje met het rode haar dat zich naast een slachtoffer op het loeihete beton laat vallen. Ze praat de geraakte vrouw erdoorheen met gevaar voor eigen leven. Met die prikkende, broeiende zon en die schoten die maar doorgaan.
An Insignificant Man
India en politiek zijn een goede combinatie voor een documentaire. Het land staat bekend om zijn corruptie. Tijd om daarmee af te rekenen, vindt ‘gewone man’ Arvind Kejriwal. Hij richt zijn eigen partij op, de AAP (The Common Man’s Party), die strijdt voor een anticorruptiewet. Tegelijkertijd start hij zijn campagne voor de aankomende parlementsverkiezingen in Delhi, waar hij onder meer moet opboksen tegen de zittende burgemeester en haar Congrespartij (waarvan Gandhi partijleider is geweest). We zien de AAP groeien van kleine partij tot een van de groten, waarbij Arvind steeds meer stemmen weet te winnen.
De beloften liegen er niet om: lagere elektriciteitsrekeningen en meer water per gezin. Beloften die volgens de andere partijen nooit waar te maken zijn. Tegelijkertijd met de opkomst en groei van de AAP zien we een kentering in de houding naar de partij toe: van onverschillig en onbetekenend tot een geduchte concurrent. Maar het gaat Arvinds partij niet gemakkelijk af: niet alleen worden ze door de huidige, zittende politiek behoorlijk tegengewerkt, ook intern zijn er strubbelingen en onenigheid. Wanneer de AAP zelf beticht wordt van corruptie, met belastend bewijsmateriaal op de koop toe, krijgt de documentaire een thrillerachtige wending. Tel daarbij op de plotse dood van een van de voorgedragen kandidaten (ongeluk of moord?) en je zit in een ware House of Cards-situatie.
Regisseurs Kushboo Ranka en Vinay Shukla hadden het geluk overal bij te mogen zijn, waardoor de verkiezingsstrijd nauwkeurig vastgelegd is. De camera registreert, zodat je als kijker je eigen conclusies kan trekken. Een goed gemaakte politieke documentaire, die naarmate de verkiezingsuitslagen vorderen de kijker op het puntje van de stoel doen zitten.
You Have No Idea How Much I Love You
Een moeder en dochter volgen samen therapie bij een psychotherapeut. Het doel is weer leren communiceren. De kijker is getuige van meerdere sessies, waarbij de camera de twee dicht op de huid zit. Hoe complex hun verhouding ligt wordt al snel duidelijk: er is veel verdriet en woorden om duidelijk te maken wat er speelt zijn moeilijk te vinden. De dochter is afstandelijk, zakelijk haast, terwijl de moeder vol emotie zit en haar tranen rijkelijk laat vloeien. Ondertussen moet de therapeut het proces bewaken, wat hij streng, maar uiterst respectvol doet.
Geleidelijk is er progressie in de sessies. Er is meer rust, meer ruimte om woorden te vinden, meer ruimte om naar elkaar te luisteren. Toch is het Poolse You Have No Idea How Much I Love You geen makkelijke zit. Met de camera pal op de gezichten van moeder en dochter, die zoveel pijn en worsteling laten zien, moet je er als kijker óók doorheen. Enerzijds minimaal vanwege het beperkte kader en het kale decor, anderzijds intens vanwege het gebrek aan communicatie – en tegelijkertijd al die diepere lagen die eronder zitten. Het einde van de film leert ons dat moeder en dochter niet echt moeder en dochter zijn, maar hun worstelingen zijn wel gebaseerd op persoonlijke ervaringen. Al is het spel tussen de twee ijzersterk, het haalt toch iets van de echtheid weg.
29 november 2016