IFFR 2016 – Deel 5

Deel 5: Spielberg-kloon, moedige pelgrimstocht en Chuck Norris 

door Suzan Groothuis

In dit vijfde en laatste deel aandacht voor opmerkelijke verhalen en beelden! In Raiders!: The Story of the Greatest Fan Film Ever Made beleven we Spielbergs Raiders of The Lost Ark door de ogen van tieners in de 80’s, we reizen mee op een bewonderenswaardige en moedige pelgrimstocht in Paths of the Soul en we zien hoe de komst van video’s een bijdrage leverde aan de revolutie in Roemenië. Drie films die tevens hoog eindigden in de IFFR Warsteiner Publieksprijs!

Raiders!: The Story of the Greatest Fan Film Ever Made

Een bevlogen Raiders-kloon
Het begon als een droom van drie tieners in Mississippi begin jaren ’80. Steven Spielbergs hit Raiders of the Lost Ark shot voor shot verfilmen. Helaas werd het fanproject niet afgemaakt, maar anno 2015 kunnen de makers trots het eindproduct presenteren. Terug naar ’82, het jaar waarin drie jonge tieners besloten Raiders  na te maken. Zonder Spielbergs budget natuurlijk, wat leidde tot innovatie, creativiteit en ook her en der gevaarlijk stuntwerk. Van een project dat bevlogen begon, eindigde het in demotivatie en de onkunde om de roemruchte vliegtuigscène na te bootsen. Daarbij waren de onderlinge verhoudingen gespannen, wat leidde tot einde film en een breuk in het contact.

Een vergeten en verloren project, zou je denken, maar alles dat wel gefilmd was en vastgelegd op VHS belandde in de handen van onder meer Eli Roth (bekend van de Hostel-films). En zo gebeurde het dat de film werd opgepikt, uitgroeide tot culthit en de makers gestimuleerd werden het project af te ronden.

Bijna dertig jaar later komt dezelfde crew bijeen om de vliegtuigscène te filmen. Raiders!: The Story of the Greatest Fan Film Ever Made is een documentaire die zijn naam helemaal waarmaakt: om een film als Raiders of the Lost Ark na te maken moet je dedicatie, humor en lef hebben. Allereerst: hoe kom je op het idee? En ten tweede: hoe voer je het uit? Op humorvolle wijze wordt de kijker door het productieproces geloodst, waarbij er natuurlijk meer mis dan goed ging. Uiteindelijk gaat de film ook over vriendschap en toewijding, tevens een thema in veel Spielberg films. De grote man zelf was overigens dermate onder de indruk van het tienerproject dat hij de – inmiddels volwassen – makers uitnodigde voor een ontmoeting. En ook Raiders!  leidt net als Spielbergs Raiders  tot een zinderende finale. En het moet gezegd: de vliegtuigscène is behoorlijk fraai gedaan.

Paths of the Soul

Pelgrimstocht in Tibet
In dit dramadocu van Yang Zhang volgen we een groep Tibetanen op pelgrimstocht naar Lhasa, de traditionele hoofdstad van Tibet. Het idee om deze tocht te ondernemen ontstaat wanneer een oom aangeeft de reis voor zijn overlijden te willen maken. Voor zijn broer was het te laat en hij wil niet zoals hem eindigen. Een groep van familie en vrienden verzamelt zich om de oom heen, onder wie een zwangere vrouw en een jong meisje.

De eerste beelden van Paths of the Soul tonen de voorbereidingen van de tocht, zoals het op maat maken van plankjes die om de handen geschoven worden. Gewapend met kar getrokken door een tractor begeeft de groep zich naar Lhasa – 1200 kilometer verderop. Dan wordt ook duidelijk waarvoor de houten plankjes en schorten van yakhuid dienen. Om de paar meter werpen de groepsleden zich op de grond (bow tow genaamd), voor een heilig ritueel dat zij gedurende hun tocht dienen te herhalen, ongeacht welke weersomstandigheden. Als kijker zit je met open mond naar de toewijding, kracht en hoop van deze mensen te kijken, want er gaat nogal wat mis onderweg. Om maar wat te noemen: een sneeuwstorm, een enorme plas water, een bevalling. Telkens weer blijken deze mensen, die vanuit hun ziel en hoop op verlossing de tocht zijn begonnen, in staat op creatieve en optimistische wijze hun reis te vervolgen. Paths of the Soul is een onmisbaar document, waarin de  prachtige beelden van het landschap samensmelten met de schuifelende, zich op de grond werpende pelgrims. Als kijker kan je alleen maar opgaan in deze indringende, imponerende reis.

Chuck Norris vs. Communism

De impact van Chuck Norris
Ofwel: hoe de video een revolutie ontketende! In Chuck Norris vs. Communism blikken we terug op het Ceausescu-tijdperk in Roemenië en het verbod op alles wat met het kapitalistische vrije westen te maken had. Er was maar een tv-kanaal, waarbij ieder zich dagelijks geconfronteerd zag met de Roemeense propaganda. Maar tijden van verdrukking zijn ook tijden van verandering, waarin de VHS een verrassende rol had. Via smokkelaar Teodor Zamfir belandden VHS titels als Rambo, Karate Kid en films van Chuck Norris bij de mensen thuis. De banden waren gedubt door een en dezelfde vrouwelijke voice-over, Irina Nistor. Zo werd zij, met haar eentonige en wat krasserige stem, het geluid van de vrijheid en de ongekende mogelijkheden.

Chuck Norris vs. Communism van Ilinca Calugareanu toont de impact van de video op een land dat geen vrijheid kende. Er ontstonden filmavonden, in het geniep georganiseerd, bij mensen thuis. Mond-tot-mond ging het rond: vanavond, om 20 uur, de nieuwste Chuck Norris bij Barbu thuis! Talking heads vertellen over hun jaren tijdens de dictatuur en hoe  bepalend de rol van de video werd. Gekleed als Rocky gingen jongeren ’s avonds hardlopen en trainen en het vrouwelijk publiek vergaapte zich aan de nieuwste westerse mode.

Reconstructies geven een overtuigend inkijkje in die grauwe Ceausescu-jaren, waarin de illegaal georganiseerde filmavonden de enige vorm van ontsnapping waren. Dat de VHS-banden (vele malen gekopieerd) vaak van dermate slechte kwaliteit waren hinderde niet. Chuck Norris vs. Communism is een mooi opgebouwde documentaire met een donker thrillerachtig randje, zoals het gevaar dat kwam kijken bij de uit het buitenland gesmokkelde “imperialistische” films. Maar het is vooral een film over mensen met lef en hoop, die in de VHS en cinema een middel zagen tot verandering. Tja, je moet de impact van Chuck Norris ook niet onderschatten!

 

9 februari 2016

 

VERSLAG IFFR 2016 Deel 1

VERSLAG IFFR 2016 Deel 2

VERSLAG IFFR 2016 Deel 3

VERSLAG IFFR 2016 Deel 4