IFFR 2021 (februari-editie) – Deel 5 (slot):
Decepties en illusies
door Sjoerd van Wijk
Het snijvlak tussen deceptie en illusie loopt als een van de opvallender rode draadjes door de programmering van deze jubileumeditie van het IFFR heen. “All the world’s a stage” zoals een van de films uit Shakespeare citeert. Om uiteenlopende redenen spelen deceptie en illusie een rol van betekenis, van personages klem in de illusies van ideologie tot speelsere ideeën over sociale interactie.
Aristocrats – Ouwe-jongens-krentenbrood
Aristocrats geeft een gevoelige inkijk in de wisselwerking tussen socio-economische klasse en het patriarchaat in de Japanse samenleving. Onder druk gezet door haar familie van goede komaf moet Hanaki na een afgebroken verloving op zoek naar een nieuwe man. Snel verschijnt een geschikte kandidaat, maar gaandeweg blijkt dat Hanaki in een ouwe-jongens-krentenbrood schoonfamilie is beland op zoek naar een nazaat voor hun politieke dynastie. Een ander leven dan dat van de armere Miki, die als vrijgezel een leven probeert op te bouwen in Tokio nadat ze haar studie niet kon afmaken.
Ook al gaat de sociale analyse vaak gepaard met het letterlijk poneren van stellingen weet Sode Yukiko in haar regiedebuut de strubbelingen van de twee vrouwen te vangen in prangende shots. Net zo secuur opgezet als de beelden verhaalt het scenario in hoofdstukken hoe klasse en geslacht de keuzes van Hanako en Miki sturen en beperken. Als zij elkaar onvermijdelijk ontmoeten, resoneert de botsing tussen de veiligheid van de een en de onafhankelijkheid van de ander op verrassende wijze. Aristocrats zet zo subtiele vraagtekens bij een in Japan onderbelicht thema.
Landscapes of Resistance – Eigen gewin
In de meditatieve documentaire Landscapes of Resistance haalt Sonja herinneringen op aan haar tijd als partizaan in Servië en gevangenschap in Auschwitz. Terwijl langzaam landschapsbeelden voorbij glijden doet ze uit de doeken hoe ze zich altijd bleef verzetten met als climax de ontsnapping aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Haar relaas krijgt een spookachtige dimensie door de ruisende wind en overgroeide naamloze ruïnes naadloos in elkaar overspringend.
De eigenzinnigheid van deze aanpak uit zich in het persoonlijke verhaal van de maaksters Ana Vujanovic en Marta Popivoda. Zij durven hun eigen protesten te vergelijken met het heroïsche antifascisme van Sonja. De verzetsheldin als pion voor persoonlijke platgetreden puntjes over de vermeende subversiviteit inclusief platitudes over een monolithisch kwaad kapitalisme. Zo zelfvoldaan munt slaan uit een intrigerend verhaal van een overlevende uit Auschwitz voor eigen politieke punten geeft een nare nasmaak.
As We Like It – Gender in de blender
In As We Like It krijgt Shakespeares klassieke komedie As You Like It een bizarre 2021-update. Vroeger speelden mannen alle rollen. Filmmakers Chen Hung-i en Muni Wei castten hier louter vrouwen tot levendig effect. In een fictief Taipei met internetvrije zones zoeken verschillende stelletjes naar elkaar. Zo ook Orlando en Rosalind, waarin die laatste het extra moeilijk maakt door haarzelf voor te doen als een man (Roosevelt). Geestdriftig volgt de film hoe Orlando en Roosevelt verschillende beproevingen ondergaan en gender in de blender belandt.
Een recente trend in popmuziek is om popclichés op te voeren tot hallucinante hoogtes zoals bij het label PC Music of de recent overleden producente SOPHIE. Een vergelijkbare overdosis superstimuli doordringt de mierzoete romantiek van As We Like It. Hung-i en Wei laten een eclectisch geheel van popcultuur inclusief videogame verwijzingen uit de hand lopen. Al die over optimistische gekte waarin overdreven jolige actrices niet bepaald voor kalmte zorgen, beukt uiteindelijk murw.
La nuit des rois – Brandende fantasie
Op verbluffende wijze dompelt La nuit des rois onder in een mysterieuze wereld waar de verbeelding troef speelt. Een jongeman komt aan in de beruchte Ivoriaanse gevangenis La Maca terwijl een machtsstrijd woedt. Niet de bewakers maar de gevangenen maken binnen de muren de dienst uit en de op sterven liggende baas beroept zich op een traditie om de baas te blijven. De jongeman, Roman gekerstend, moet een nacht lang iedereen vermaken met verhalen. Op straffe van de dood waagt Roman een poging met een biografie over rebellenleider Zama.
La Maca smelt samen met Ivoriaanse mythologie en geschiedenis. Gevangenen beelden spontaan vol overgave scènes uit Romans verhaal na met hun zwierende lichamen terwijl de camera langs hen raast. Regisseur Philippe Lacôte beperkt zich niet tot de interne spanningen van de gevangenis maar vlecht die samen met de mystiek van antieke tovenarij of archiefbeelden van oud-president Laurent Gbagbo’s val tot een enerverende weerspiegeling van de Ivoriaanse samenleving. De met leuzen vol gekalkte muren houden mensen misschien fysiek op hun plaats, maar binnen brandt het vuur van de fantasie.
Het eerste deel van de 50ste editie van het IFFR (het tweede deel is van 2 tot en met 6 juni) is tevens afgesloten met de uitreiking van de Tiger Award aan Pebbles van de Indiaanse filmmaker Vinothraj P.S.. De Special Jury Awards gingen naar I Comete – A Corsican Summer van de Franse filmmaker Pascal Tagnati en Looking for Venera van Norika Sefa. Beide films zijn reeds besproken in dit verslag.
8 februari 2021
IFFR 2021 (februari-editie): Deense grimmigheid in gretig opgeklopte vertellingen
IFFR 2021 (februari-editie): Fantasierijke producties
IFFR 2021 (februari-editie): Blik op het binnenland
IFFR 2021 (februari-editie): Zwart-wit en wraak op mannen
MEER FILMFESTIVAL