Imagine Film Festival 2021 – Mysterie & Suspense:
Diep in het duister tasten
door Bob van der Sterre
Mysterieuze films zijn misschien wel de moeilijkste soort films om te maken. Daarom zie je ze zo weinig. En dan is er natuurlijk altijd de oneindig hoge meetlat van kampioen mysterie David Lynch.
De mysterieuze film, die gebruik maakt van onverklaarbare elementen, biedt veel mogelijkheden voor de auteur. Het zijn geen makkelijke films om te maken en nog niet alle paden zijn platgetreden. Als het lukt, kan het een klassieker opleveren (Twin Peaks, Lost Highway, Donnie Darko, Die 1000 Augen des Dr. Mabuse).
Een verklaring waarom dit genre maar weinig films telt: het is eigenlijk geen genre. Mysterieuze films gaan vaak richting suspense, komedie, sciencefiction of horror, maar het mysterieuze zelf staat zelden bovenaan. De makers van mysterieuze films missen de zekerheden van genreconventies. Alles moet uitgevonden worden. Hoe houd je je fantasie dan onder controle? Lastig voor filmmakers, filmproducenten, distributeurs en filmbezoekers.
Op Imagine krijgen experimentele mysterieuze films wel ruim baan en omdat ze zo zeldzaam zijn, verdienen ze ook wel de aandacht van een eigen stuk. Daar voegen we een paar old-fashioned suspensefilms aan toe.
Lees onze preview voor meer info over het programma en hoe je kaartjes kunt kopen.
Playdurizm – Kamer met paarse ballonnen
Tamelijk raar is de kamer waarin D. wakker wordt in de film Playdurizm: een kamer met paarse ballonnen. Het is het huis van de personen die in zijn droom seks met elkaar hadden, Andrew en Drew (een soort Ken en Barbie). En er is een varkentje. D. – die meteen een oogje heeft op Andrew – weet niets meer van wat hoe hij hier is komen wonen. Hij heeft geheugenverlies.
Andrew en Drew zijn merkwaardig want hebben het aldoor over elkaar vermoorden. Uiteindelijk doet Drew dat bij zichzelf, via een overdosis. Andrew en D. verbergen haar in de bank. Daarna doet Andrew er alles aan om D. te behagen. ‘Ik begon te voelen alsof ik twee personen was.’
Film speelt met werkelijkheid. Talloze symbolische verwijzingen: de videokopieeractie, Andrew als antiekverkoper, de badkuip, het litteken en het hechten, het kunstwerk van Malevich, de passie voor Francis Bacon, de riem van Goebbels, de Siamese tweelingen, de film (inclusief trailer) genaamd Rebel Instinct, golfclubs, Videodrome van Cronenburg, de titel (‘plagiaat’)… en dan ben je er nóg niet! Er is best veel verwantschap met de thema’s van David Lynch’ Lost Highway. Het verbaast me niets als deze film positieve reviews wacht, omdat er veel over te schrijven valt.
Geslaagd in zijn eigenzinnigheid, maar jammer dat Playdurizm dan toch aanvoelt als een zeer ambitieuze mislukking. Het probleem zit ook hem niet in de ambities, maar in het matige acteerwerk en knap vervelende karakter van D. in de film. Bovendien had wat meer zwarte humor de film goed gedaan.
Toch wel knap dat de pas 23-jarige Gem Deger, schrijver, regisseur en hoofdrolspeler hiervan, zo’n persoonlijke en mysterieuze film voor elkaar kreeg. In een recensie las ik dat hij dit idee kreeg toen hij nog als tiener in Turkije woonde. Visueel is de film in elk geval vrij strak, doet denken aan het kleurrijke werk van Jean-Jaques Beneix. Het is te hopen dat hij de volgende keer zichzelf niet meer cast.
Online te zien op donderdag 15 april 17.00 uur.
Historia de lo Oculto – Onthulling van notitieboekje
Van het ene mysterieuze huis naar het andere in Historia de lo Oculto. We zijn ineens ten tijde van de dictatuur in de jaren tachtig in Argentinië beland. Daar kijken naar de laatste uitzending van een journalistiek tv-programma getiteld 60 Minutos antes de la medianoche – een programma met een terugtelklok. Alles draait om een onthulling van een notitieboekje met namen van de regering van president Belasco. Een mannelijke heksenkring zou het land leiden. Spiritist (of sekteleider in ogen van anderen) Marcato legt in deze laatste aflevering uit hoe dit zit. Hij is wel een beetje vaag. ‘Het is al vier jaar geleden dat we gestopt zijn met leven in Argentinië.’
We bekijken dit door de ogen van de undercover tv-producenten, die alles uit de kast proberen te halen om dit te vertellen. Met een middel van hun sponsor, een farmaceutisch bedrijf, kunnen ze spirituele invloed uitoefenen om contact te maken met wezens in een andere dimensie.
Dit zijn nou scripts waar ik wel warm van word. Een best complex verhaal dat laveert tussen feiten en mysterie. Het bewijs dat je niet altijd drama hoeft te gebruiken om iets over het gruwelijke verleden te vertellen. Fantasie werkt ook! Een ‘sociaalpolitieke parodie’ noemt Imagine de film. Tja, het is eerder spannend dan geestig. Mooi camerawerk en acteurs slagen erin om het geloofwaardig te houden. Misschien een beetje ver-van-mijn-bedshow voor niet-Argentijnen, denk ik, hoewel de angsten in zo’n regime wel voor iedereen te begrijpen zijn.
Online te zien vrijdag 16 april 15.00 uur.
Woman of the Photographs – Bidsprinkhaan
Van de snijdende spanning in Historia de lo Oculto gaan we naar de kalmte van Woman of the Photographs. We kijken naar het leven van Kai, professioneel fotograaf en retoucheerder. Hij verzorgt een bidsprinkhaan in een kooitje.
Dan ziet hij een vrouw uit een boom vallen. Deze vrouw, Kyoko, leeft van haar sponsorcontract dat ze nog had als balletster. Alleen vallen de likes tegen sinds ze niet meer aan ballet doet. Ze krabt zichzelf daardoor open (bij haar hart). Hijzelf zwijgt en doet simpelweg zijn werk; retoucheert haar wonden op de foto’s. Pas als ze de niet-geretoucheerde foto’s plaatst, krijgt ze weer likes. Ondertussen wonen ze samen en krijgen ze bezoek van een man die een foto van zijn overleden dochter wil veranderen in een volwassene en een vrouw die met een superfoto wanhopig een partner zoekt.
Als de arthousecinema nou niet dicht zou zijn, zou deze Japanse film een goede kans maken om komende maanden horden mensen naar de bioscoop te trekken. Het heeft iets poëtisch, spannends, geestigs, dramatisch én horrorachtigs. Zoals je totaalvoetbal hebt is dit totaalcinema. En symboliek te over. Alles in paartjes. Eten en drinken, fysiek hart en online hart, online en offline, knap en lelijk, rood en wit, zwijgen en praten, geluid en beeld, dans en fotografie, wond scheppen en wond retoucheren.
Een intelligente en subtiel gemaakte film van debutant Takeshi Kushida, die geen gekke trucs nodig heeft om toch goed te zijn. Vanaf het moment dat Kai’s bidsprinkhaan verschijnt, weet iedere kijker dat daar op het einde iets mee moet gebeuren. Iedereen weet hoe mannelijke bidsprinkhanen aan hun einde komen. Wat er dan gebeurt… We verklappen het niet.
Was online te zien op 13 april.
Me and Me – Product van je omgeving
Meer Aziatisch mysterie in de Zuid-Koreaanse film Me and Me. Een stel verhuist van Seoul naar een provinciaal stadje: een leraar en zijn vrouw. De vrouw heeft iets geks. Ze verandert ‘s avonds in iemand anders. Als dit via het roddelcircuit bij iedereen bekend is, willen de mensen in het stadje dat zij ‘s avonds achter een hek slaapt. De man gaat erbij liggen.
Hun huis brandt af en een detective doet onderzoek. Nadat hij op een avond te veel heeft gedronken, en in het huis in slaap valt, blijkt hij de volgende dag te zijn veranderd in de leraar. Ze verwachten hem op school, ook al heeft hij geen verstand van wiskunde.
Deze aangename lichtvoetige film van Jin-young Jung oogt als een verrassend rijpe film voor een debutant. Het aardige is bijvoorbeeld dat er geen effect in voorkomt. Het is louter verhaal, dus louter de verbeelding van de kijker, geholpen door goed acteerwerk. De karakters krijgen de ruimte en dat zorgt ervoor dat je snel voor de film valt. Creepy wordt het nooit, wel valt er soms wat te lachen.
Je wordt steeds dieper in het mysterieuze, bovennatuurlijke verhaal getrokken maar de film verwent de kijker niet met een afrondende conclusie. Dat is best jammer en heeft ook wel weer iets modieus, want open eindes vind je tegenwoordig bijna in elke film. Je moet de film denk ik vooral filosofisch opvatten: in hoeverre ben je echt je identiteit en in hoeverre een product van je omgeving?
Online te zien vrijdag 16 april 17.00 uur.
Schlaf – Verlaten sanatorium
Duits mysterie in Schlaf. Moeder Mona slaapt slecht en heeft rare nachtmerries. Ze reist zonder dat de dochter het weet naar een bepaald hotel. Daar maakt ze een puinhoop van de kamer. Ze wordt opgenomen in een ziekenhuis. Dochter Marlene wil weten hoe het zit en gaat naar hetzelfde hotel. Ze ontdekt vrij snel dat de mensen van het hotel een familiegeschiedenis hebben. De drie oprichters hebben zelfmoord gepleegd.
Een mixed bag zoals ze dat zo mooi zeggen in het Engels. Wel subtiel en mysterieus (begint al meteen als je ziet hoe hotelbaas Otto vastgebonden wordt). Het verlaten sanatorium met zijn gangetjes en kamers wordt goed gebruikt (doet denken aan The Shining). Hoe het verhaal van de slapeloze moeder, de dochter en de mensen in het hotel worden gekoppeld aan een bepaald thema is een aardige scriptprestatie van Thomas Friedrich en Michael Venus (ook de regisseur). Dat komt ook door het acteren van de hoteleigenaren Marion Kracht en August Schmölzer. Hoewel het verhaal anders is dan Dark, de Duitse Netflix-serie, is het wel enigszins vergelijkbaar in fantasie.
Er zijn wel wat stoorzenders in deze film. Wat bijvoorbeeld minder goed gaat, is het ontvouwen van het verhaal. Het is best moeilijk om de droomwerelden, geschiedenissen en realiteiten op te vangen in een geslaagd plot: een film als Lost Highway doet dat radicaler, waar Schlaf meer gemaakt voelt. Het tempo ligt ook te laag om echt spannend te worden. Storend vind ik ook het volslagen stoïcijnse acteren van Sandra Hüller (bekend van Toni Erdmann). Tot slot is het echt een Duitse film met een typisch Duits thema (geschiedenis) en ik weet niet of kijkers in pak ‘m beet Bulgarije of Ierland dat even boeiend vinden.
La Femme aux chaussures Léopard – Schoenen
In La Femme aux chaussures Léopard zou een diefstal van een doosje appeltje-eitje moeten zijn voor een inbreker. Het gaat anders. Opeens komen er allemaal mensen binnen (feestje). De inbreker moet zich verschuilen en eindigt in de studeerkamer. Daar vindt hij een lijk in de garderobe.
Terwijl hij de drukte afwacht, bekijkt hij de documenten op tafel en leert de voorgeschiedenis. Hij beseft dat ene Boyer hem met het lijk in de val probeert te lokken. Als de politie binnenloopt, wordt het stressvol. Toch heeft hij een oplossing: een bepaalde foto die hij per mobiel naar Boyer stuurt, geeft hem weer onderhandelingsruimte.
Deze spannende film van Alexis Bruchon is een fraaie truc: je ziet alleen acteur (broer?) Paul Bruchon als inbreker en verder alleen maar schoenen. Je herkent karakters aan de schoenen die ze dragen. Knap en inventief en vermakelijk – alsof schoenen karakters hebben. Dit doet inderdaad af en toe denken aan de inventiviteit van suspensefiguren als Hitchcock en Clouzot. Zwart-wit past hier dan ook perfect bij. De film is helaas ook niet veel méér dan deze inventiviteit. Ook vind ik de appjes matig onderdeel van de film. Niemand tikt zulke volzinnen in het Engels (de film is oorspronkelijk Frans)! Misschien was dat doelbewust, om de film een klassieke sfeer te geven maar dat komt toch raar over, zeker omdat hij als een razende zit te tikken op zijn mobiel.
Nuevo Orden – Spanningspornografie
In de openingsfilm van Imagine, Nuevo Orden, kijken we naar het huwelijksfeest van een rijke familie. Die wordt onderbroken door rellen. Opeens staan de rebellen in hun huis. Ze spuiten overal groene verf, stelen lukraak, schieten de helft van de mensen neer. Marianne, de bruid, lijkt de dans te ontspringen omdat ze een oude bediende wilde helpen. Toch begint ook voor haar de hel als ze wordt meegenomen door militairen.
Zelden zag ik een zwartgalliger film. Geen suspense, geen mysterie, geen humor. Nuevo Orden is geen goede film omdat het letterlijk niets biedt. Het is zó zwartgallig en boos en cynisch dat je niet meer goed weet waarom je deze film zou gaan kijken. Met de stijl van documentair realisme doet het wel een beetje denken aan Miss Bala maar die film had dan nog iets: een bijzondere choreografie.
Probleem is dat deze film van Michel Franco geen context biedt en zodoende meer overkomt als spanningspornografie. Spanning op basis van dood en verderf. Ook een beetje gek: de rijke mensen worden neergezet als mensen, de armen zijn dieven en moordenaars. Mexico heeft te maken met corruptie, laat een serie als Narcos zien, en veel mensen komen er door geweld om het leven. Zet deze film dan aan het denken hierover (als dat de bedoeling was)? Geenszins. En dat is jammer. Film biedt juist een enorme rijkdom aan mogelijkheden om een cynische boodschap te laten zien zonder alleen de ellende te willen tonen.
AV: The Hunt – Bezitterige lamlul
We eindigen deze verslaggeving van Imagine 2021 met twee mensen-jagen-op-andere-mensenfilms. Ieder filmfestival heeft er volgens mij wel een. Imagine heeft er zelfs twee. In de Turkse film AV: The Hunt huwde Ayse een bezitterige lamlul. Zij zocht liefde elders en hij vermoordt dan maar meteen haar partner. Eerwraak staat dan als volgende punt in zijn agenda. Ze rent weg, steelt auto’s, krijgt een ongeluk, vlucht de bossen in, terwijl ex-man Sedat bewapend achter haar aan rent, tot en met grotten aan toe. Ayse is een type tough chick: ze gaat niet gillen maar raapt de geweren op.
Ja, de film is flink spannend want Turkije heeft bossen genoeg en zelfs wilde varkens zijn daar al griezelig. Bovendien wel bijzonder om het perspectief van de vrouw met dit thema zo centraal te zien in een Turkse productie. En Billur Melis Koc is geloofwaardig als survivallende vrouw. Daar staat tegenover dat het een redelijk onaangename film is met weinig wendingen die je niet verwacht, en ook wel een beetje oogt als sensationaliseren van een serieus onderwerp.
Cosmogonie – Sjezen door de Ardennen
In de Frans-Belgische film Cosmogonie van Vincent Paronnaud wordt een vrouw die alleen maar even wilde partyen ontvoerd door een maniak en diens compagnon. De gelijkenissen met AV: The Hunt zijn frappant. Ook hier een auto-ongeluk, ook hier sjezen door de bossen (Ardennen), ook hier gedoe met mobieltjes, ook hier besjes eten. En zelfs, en dat is wel heel frappant, hier ook varkens die door de bossen rennen als symbool voor de vrouw die opgejaagd wordt.
Waar de Turkse film vrij rechttoe rechtaan is, oogt het verhaal in Cosmogonie besluiteloos. Het is wel minder voorspelbaar dan de Turkse film en de cinematografie is ook een stuk uitzinniger. Arieh Worthalter, die ik niet kende, acteert sterk als creep en Lucy Debay haalt ook het uiterste in zichzelf naar boven.
Al met al toch wat karig voor een hele speelfilm. De film was denk ik beter heel sterk geweest als korte film. Vooral de laatste dertig minuten, waar de rest van de film in feite omheen gebouwd is, zijn het beste. Bijrol nog voor Guillaume Kerbusch, bekend bij Netflix-kijkers van La Trêve.
15 april 2021
Imagine Film Festival 2012 – Horror
Imagine Film Festival 2021 – Sputnik
Imagine Film Festival 2021 – Komische films
Imagine Film Festival 2021 – Sciencefiction
Imagine Film Festival 2021 – Interview Remco Polman over Camouflage