LIFF 2019 – Deel 1:
Vier films met een dilemma
door Cor Oliemeulen
Terwijl de dagen korter en kouder worden, draait het Leids filmfestival veel hartverwarmende films. Net zoals de bezoeker keuzes moet maken uit het aanbod, kennen opvallend veel films personages die ook voor een dilemma worden geplaatst. In dit eerste deel verzwijgt een familie de dodelijke ziekte van oma in China, een uitgebuite pakketbezorger in Engeland, een twijfelende Amerikaanse soldaat in Afghanistan en wel of geen deal tussen een gangster en een politieagent in Korea.
The Farewell – Een goede leugen?
Wat doe je als je weet dat je oma volgens de arts nog maar drie maanden te leven heeft: vertellen of verzwijgen? Dat is het dilemma waarom het soms komische drama The Farewell draait. Net als regisseur Lulu Wang is de dertigjarige Billi (actrice Awkwafina: Crazy Rich Asians) geboren in China en opgegroeid in Amerika. Billi belt regelmatig vanuit New York met haar oma Nai Nai met wie ze altijd een innige band heeft gehad. Maar dan krijgt het gezin het droevige nieuws dat Nai Nai longkanker heeft en spoedig zal sterven. De familie besluit in samenspraak met de arts niets te zeggen, zodat zij nog kan genieten van de korte tijd die haar rest. En wat is er dan leuker dan het bruiloftsfeest van Nai Nai’s Japanse kleinkind Hao Hao?
Als de hele familie in China bij elkaar is, heeft de veramerikaanste Billi het meeste moeite om haar mond te houden. In haar nieuwe land is het illegaal dat een ziekte voor de patiënt wordt verzwegen (laat staan dat een doktersbrief wordt vervalst), echter in China gebeurt dat regelmatig. Sterker nog: Nai Nai liet haar man tot zijn overlijden ook in het ongewisse. Maar alleen die beide achtergronden zijn wat mager om het dilemma scherp neer te zetten. The Farewell werkt zonder noemenswaardige hobbels toe naar de door Nai Nai georganiseerde bruiloft, terwijl ze zich afvraagt waarom iedereen zo chagrijnig is, maar blij is met de ‘vitaminepillen’ tegen het hoesten. Het zijn met name de kleindochter en haar oma, alsook enkele ontroerende en grappige momenten, die The Farewell (vanaf 21 november in de Nederlandse bioscoop) behoeden voor doorsnee-sentiment. Deze met liefde gemaakte familiefilm heeft genoeg herkenbare facetten om een groot publiek te bekoren.
Sorry We Missed You – Meester van je eigen bestemming?
De nieuwe film van regisseur Ken Loach en scenarioschrijver Paul Laverty gaat opnieuw over een arbeider die slachtoffer wordt van de moderne Engelse samenleving. Ging het in het bejubelde I, Daniel Blake over een van een hartaanval herstellende timmerman die bijna ten onder gaat aan de bureaucratie, in Sorry We Missed You (vanaf 14 november in de Nederlandse bioscoop) gaat een veertiger aan de slag als pakketbezorger die op papier zelfstandig is maar in de praktijk al snel wordt uitgebuit door zijn werkgever. Om een bestelbusje te kunnen aanschaffen, moest de auto van zijn vrouw worden verkocht, zodat zij als thuishulp met de bus naar al haar patiënten moet en net als manlief dagen van meer dan twaalf uur gaat draaien. Ondertussen raakt het gezin, door toedoen van de onbegrepen puberzoon, in een aandoenlijke crisis.
Er zijn weinig regisseurs die zulke uit het leven gegrepen sociaal-realistische films maken als Loach. Zijn politieke standpunten sijpelen weliswaar door, echter de menselijke maat staat altijd voorop. Terwijl de timmerman van I, Daniel Blake uiteindelijk het niet langer pikt en opstaat tegen regelgeile instanties en een publieke daad stelt, laat de pakketbezorger zich langzaam maar zeker naar de slachtbank leiden, want tegenslagen stapelen zich op. “Hoe harder we werken hoe dieper we in het drijfzand zakken”, droomt zijn lieve en uiterst toegewijde vrouw. De kijker krijgt onherroepelijk medelijden, echter je zou de man ook een schop onder zijn achterste willen geven om de reeks van vernederingen te doen stoppen en het noodlot af te wenden. Maar wat moet zijn gezin als hij zonder werk en inkomsten komt te zitten? Hoewel Sorry We Missed You uiteindelijk wat karikaturaal wordt en de zwarte humor van I, Daniel Blake mist, is het opnieuw een onverschrokken aanklacht tegen het neoliberalisme waarin individuele vrijheid wordt gegarandeerd, maar waarin de gewone man is overgeleverd aan de markt.
The Kill Team – Held of moordenaar?
Iemand die ook staat voor een dilemma van terugtrekken of blijven meedoen is de 21-jarige Amerikaan Andrew Brigmann die echt zin heeft om iets te betekenen en de patriot uit te hangen in Afghanistan. Zijn vader diende in het leger achter een bureau, Andrew wil infanterist zijn, zodat hij ook direct contact met de bevolking kan maken. Zijn team heeft aanvankelijk niet veel omhanden totdat de sergeant op een mijn stapt. De nieuwe sergeant Deeks (Alexander Skarsgård) is een ijzervreter pur sang die de manschappen meesleurt in een enerverende rondgang door inheemse dorpjes om de maker van de mijnen te ontmaskeren. Andrew is de softie in het team, die de hasjpijp en pornoboekjes aan zich voorbij laat gaan en minder loyaal naar Deeks is dan zijn collega’s. De ellende begint als een onschuldige Afghaanse jongen wordt doodgeschoten en het meldformulier wordt vervalst.
Filmmaker Dan Krauss maakte in 2013 de documentaire The Kill Team over de lotgevallen van Andrew Brigmann en de intimidaties en bedreigingen van sergeant Deeks en zijn teamleden. Mensen doden doe je met zijn allen, zo luidt het devies. Kennelijk moest er ook nog een speelfilm onder dezelfde titel komen, maar nu is er meer ruimte voor spanning dan voor psychologie. Vanaf het moment dat hij afscheid neemt van zijn vader rijdt Andrew al een minuut later in een tank door de woestijn en loopt hij weer een minuut later in een Afghaans dorp. Van naïeve, idealistische jongeman tot gedesillusioneerde, bange soldaat in anderhalf uur kijkt – geholpen door de aanzwellende muziek wanneer er emoties in het spel zijn – prima overzichtelijk weg, maar dan blijft er weinig ruimte over voor meer dan voor de hand liggende nuances. Deze specifieke zaak van het vermoorden van onschuldige autochtonen en het verdoezelen van de feiten door het Amerikaanse leger is destijds ruimschoots in het nieuws geweest, maar het is altijd leerzaam om te zien hoe een persoon voor een schijnbaar onmogelijk dilemma komt te staan: houd ik veilig mijn mond of breng ik mijzelf in gevaar door de klok te luiden?
The Gangster, the Cop, the Devil – Wraakmoord of eerlijk proces?
Het lijkt wel of er elke paar jaar een blik veelbelovende Koreaanse filmmakers wordt opengetrokken. Voormalig tv-producer Won-tae Lee is met The Gangster, the Cop, the Devil (vanaf 7 november in de Nederlandse bioscoop) toe aan zijn tweede speelfilm, die dit jaar in de prijzen viel tijdens het filmfestival van Catalonië en waarvan zowaar al een Amerikaanse remake met Sylvester Stallone in een van de drie hoofdrollen (we gokken The Gangster) is aangekondigd. De filmformule is niet verrassend: misdaad, geweld en humor.
Politieagent Kim is een typisch buitenbeentje in het korps: ongehoorzaam, vrijpostig en een tikkeltje lijp. Tegen de zin van zijn corrupte baas treedt hij zonder enkele vrees op tegen de illegale gokpraktijken van gangsterbaas Jang (Dong-seok Ma: Train to Busan). Ondertussen stort hij zich op een seriemoordenaar. De duivelse K kiest zijn slachtoffers uit door met zijn auto achterop hun auto te botsen om ze vervolgens met messteken om het leven te brengen. Wanneer de psychopaat stuit op gangsterbaas Jang, die de confrontatie ternauwernood overleeft, duurt het niet lang voordat politieagent Kim nadrukkelijk in beeld komt. Net als in de klassieker M (1931) van Fritz Lang ontstaat er een strijd tussen onderwereld en politie over wie de moordenaar als eerst in de kraag kan grijpen, maar al spoedig blijken de gangster en de politieagent tot elkaar veroordeeld, wat uiteraard ook komische momenten oplevert, maar ook de nodige verwarring. De klopjacht leidt tot tal van schermutselingen, obligatoire achtervolgingen en een finale die recht doet aan alle betrokkenen, behalve de duivel natuurlijk.
3 november 2019