Movies that Matter Festival 2019 deel 1:
Mens én dier in lastig parket
door Cor Oliemeulen
Het Movies that Matter Festival in Den Haag opent de ogen voor mensenrechten en zet film in voor het stimuleren van een dialoog over rechtvaardigheid in een duurzame wereld. We trappen ons vierdelige verslag af met de ombudsvrouw van Zuid-Afrika, een tienermeisje dat opgroeit tijdens de revolutie van de jaren zeventig en een weggelopen hondje dat de grens niet mag oversteken.
Whispering Truth to Power – ombudsvrouw in Zuid-Afrika
Wie dacht dat er na de officiële afschaffing van de Apartheid en de invloed van Nelson Mandela als eerste zwarte president veel is veranderd in de rassenongelijkheid in Zuid-Afrika komt bedrogen uit als hij Whispering Truth to Power heeft gezien. De documentaire volgt het laatste jaar van nationaal ombudsvrouw Thuli Madonsela, die met volle inzet de belangen van de gewone, onmondige zwarte burger verdedigt tegen mismanagement en corruptie van de overheid.
We zien Madonsela’s strijd tegen president Jacob Zuma, die zij nog steunde toen hij in 2009 namens het African National Congres (ANC) aan de macht kwam, maar hem kritisch gaat bejegenen nadat zij narigheid heeft geroken. Dit cumuleert in een aanklacht tegen Zuma in 2012 als blijkt dat hij een slordige twintig miljoen euro gemeenschapsgeld voor diens privéwoning heeft gebruikt. Vanaf dat moment beweegt de ombudsvrouw zich in een politiek mijnenveld en is haar een soortgelijk lot beschoren als Winnie Mandela: verguisd door een deel van haar achterban (omdat zij te weinig voor elkaar zou hebben gebokst) en het ANC, terwijl ze in sommige media wordt neergezet als opruier en CIA-spion. Vanwege verdenking van meerdere corruptiepraktijken en de toenemende protesten tegen zijn economische wanbeleid zou Zuma uiteindelijk in 2017 eieren voor zijn geld kiezen.
Hoewel het kundige en kalme optreden van Thuli Madonsela duidelijk in het oog springt, zien we hoe haar studerende dochter een stuk minder relaxt in het leven staat. In het ‘beloofde’ land waar de hele economie nog steeds wordt gedomineerd door blanken en waar soms op rigoureuze wijze land van grootgrondbezitters is en wordt afgepakt, mag de fysieke kloof tussen zwart en wit zijn gedicht – de beelden van onderlinge haat en onbegrip van de toekomstige generatie op het universiteitsterrein spreken vooral boekdelen van frustratie.
Whispering Truth to Power is nog te zien in Filmhuis Den Haag, maandag 25 maart 21.45 uur en vrijdag 30 maart 19.45 uur.
Unremember – opgroeien in een tijd van revolutie
In een appartement in Parijs verscheurt het veertienjarige meisje Joana haar paspoort en spoelt het door de wc. Haar Braziliaanse moeder en Chileense stiefvader willen emigreren naar Rio en zij wil beslist geen afscheid van haar vriendinnen nemen. Het is 1979 als zij met haar twee stiefbroertjes de oceaan oversteekt en langzaam de motieven van haar ouders ontdekt.
Net als op het halve continent gloeit de revolutie en vooral Joana’s stiefvader blijkt bereid – geïnspireerd door de Sandinisten in Nicaragua en de marxistische rebellen in El Salvador – ook elders in het ondergronds verzet te gaan, bijvoorbeeld in het Chili van dictator Pinochet. Terwijl het tienermeisje op het strand verliefd wordt op een gitaar spelende jongen met wie ze jointjes rookt en tegelijkertijd een band opbouwt met haar Pink Floyd minnende oma, leert Joana ook langzaam het hoe en waarom van de verdwijning van haar biologische vader tijdens de militaire dictatuur in Brazilië toen zij nog klein was. De flarden van dromerige flashbacks en de groeiende twijfels of Joana misschien onbewust schuldig is aan het lot van haar vader maken van Unremember een gedegen en sympathiek opgroeidrama in een tijd van revolutie.
Het debuut van filmmaakster Flávia Castro, die eerder een documentaire over haar vermiste vader maakte, is gebaseerd op haar eigen jeugdherinneringen en laat zien dat er naast politieke strijd ook in de thuissituatie nog genoeg overwinningen zijn te behalen.
Unremember is nog te zien in het Filmhuis Den Haag dinsdag 26 maart 16.30 uur, donderdag 28 maart 16.45 uur en vrijdag 29 maart 12.00 uur.
Smuggling Hendrix – verboden voor honden
Dat politieke conflicten ook tot vrolijkheid kunnen stemmen, bewijst Smuggling Hendrix, een publieksfavoriet op tal van filmfestivals. Inderdaad, de titel verwijst naar de gitaarheld met de naam Jimi, het leuke hondje van muzikant Yannis die woont in het Griekse deel van Cyprus. Na de breuk met zijn vriendin Kika verkoopt hij zijn motor en is van plan om binnen drie dagen naar Nederland te verhuizen. Maar het loopt anders. In een onbewaakt ogenblik glipt Jimi weg, over de grens, naar het Turkse deel van Noord-Cyprus. Gelukkig vindt Yannis zijn viervoeter, maar die mag van de autoriteiten niet terug omdat het vervoeren van dieren over de grens niet is vastgelegd in de Europese regels c.q. het bezette deel van het eiland niet als bestaand land wordt beschouwd.
Deze Cypriotische komedie van Marios Piperides legt met een ogenschijnlijk simpel gegeven de zere vinger op de absurde situatie in een republiek die geografisch gezien tot Azië behoort en cultureel en politiek (sinds 2004 lid van de EU) tot Europa wordt gerekend. Yannis moet opmerkelijk genoeg hulp vragen aan een Turkse man die woont in zijn ouderlijke huis dat zijn familie moest verlaten na de bezetting van Turkije in 1974. Dat is niet zijn schuld, zegt de Turk, want hij is nu eenmaal op die plek geboren.
Terwijl ze samen hun heil zoeken bij een louche Turkse crimineel – de scène in de sauna is een heerlijke parodie op maffiafilms – om Jimi over de grens te smokkelen, wordt Yannis belaagd door zijn bazige huisbazin en twee onsympathieke Grieken die allemaal nog geld van hem tegoed hebben. Het avontuur krijgt een extra dimensie nadat Yannis ook aan de verleidelijke Kika, die Jimi erg heeft gemist, hulp moet vragen.
Smuggling Hendrix is nog te zien in Theater aan het Spui donderdag 28 maart 20.15 uur, vrijdag 29 maart 21.15 uur en zaterdag 30 maart 12.00 uur.
24 maart 2019