2/11 Het Spel van de Wolf

****

recensie  2/11 Het Spel van de Wolf 

Collateral Damage

door Ralph Evers

Op 2 november 2014 is het tien jaar geleden dat Theo van Gogh werd vermoord. 2/11 – Het spel van de Wolf gaat terug naar 2004 en geeft een reconstructie van wat er aan de moord voorafging. Hierbij wordt met name de rol van de AIVD onder de loep genomen. 

En zo krijgen we een ontluisterend verhaal. Op die bewuste dag even na 9 uur ’s ochtends wordt regisseur / programmamaker/columnist Theo van Gogh in Amsterdam om het leven gebracht door Mohammed Bouyeri. Dit laatste feit leidt tot chaos op het hoofdkantoor van de AIVD (Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst) in Leidschendam. Want die naam kennen ze maar al te goed. Ook blijkt dat menig lid van wat de ‘Hofstadgroep’ is gaan heten banden had met de dienst. Hoe kon het dat, ondanks de scherpe monitoring van Bouyeri, hij toch tot zijn daad kon komen? Wat was er aan de hand?

Recensie 2/11 Het Spel van de Wolf

Pakken karnemelk en broodjes
De film presenteert zich als een thriller met drama-elementen en draagt het masker van een documentaire. De AIVD die we schoorvoetend ’toestemming’ geven om ons dag en nacht te controleren voor onze veiligheid, bestaat uiteindelijk vooral uit mensen. En mensen maken fouten. Mensen hebben betrekkingen. Zo kan het dat men door onderbezetting (menselijke beslissing) achterloopt in het ontcijferen van telefoontaps. Door een gunfactor de ene collega wel in het bezit is van compromitterende informatie en een hogere hier niets vanaf hoeft te weten. De sfeer binnen de veiligheidsdienst wordt karakteristiek neergezet: beslissingen van landsbelang temidden van pakken karnemelk en broodjes.

De timing van de film is ongewild goed gekozen. Met de vermeende nieuwe dreiging van terroristische aanslagen en een verhoogde paraatheid van veiligheidsdiensten leert deze film ons een heel belangrijke les. Uit de mond van hoofdrolspeler Johan Leysen, die AIVD-baas Sybrand van Hulst speelt, horen we: “Het belang is altijd het belang van de Staat.” Deze zin vormt de kern van het verhaal. Waarin de moord op Van Gogh zelfs als collateral damage geïnterpreteerd kan worden. De manier waarop de ‘feiten’ worden gepresenteerd doet vermoeden dat de AIVD wist of had kunnen weten dat Van Gogh in direct levensgevaar was. Tegelijkertijd probeerde de veiligheidsdienst een Syriër in Al-Qaeda te plaatsen, zodat ze een betrouwbare infiltrant op een belangrijke positie hadden.

Ambtelijk steekspel
De film, die gemodelleerd is naar Van Gogh’s 06/05 over de moord op Pim Fortuyn, is voor een belangrijk deel gebaseerd op echte feiten. Het verhaal legt al dan niet fictieve verbanden tussen deze gegevens. Topambtenaar Joris Demmink, gespeeld door Pierre Bokma, verwoordt dit als volgt: “De wetten in een andere volgorde leggen, dat is wat wij doen.” 2/11 – Het spel van de Wolf focust op het ambtelijke steekspel en niet zozeer op de uitdieping van de personages. Dat zou onnodig vertragend werken.

Recensie 2/11 Het Spel van de Wolf

De research van producent Columnfilm is grondig geweest. Enkele medewerkers, zoals de scenaristen Gijs van de Westelaken en Theodor Holman, hebben een journalistieke achtergrond van ruim 25 jaar bij onder andere Het Parool, de Volkskrant en de Groene Amsterdammer. Ook is er geput uit bronnen als Wikileaks en het vasthoudende werk van Peter Wierenga, oud-verslaggever van De Pers.

Door de handel en wandel van de AIVD bloot te leggen, gesteund door feiten, roept zich de vraag op tot hoever onze vrijheid reikt. Wanneer dissidente, soms zelfs irritante geluiden uit de samenleving het zwijgen wordt opgelegd, dan blijft er van de vrije meningsuiting niet veel over. Na alle affaires van binnenlandse en buitenlandse veiligheidsdiensten en de macht die ze hiermee uitoefenen roept de film ook de vraag op om kritisch te blijven. En de waarschuwing dat té kritische geesten voor het landsbelang geofferd kunnen worden.

 

30 september 2014

 

MEER RECENSIES