****
recensie Gett, The Divorce Trial Of Viviane Amsalem
Scènes uit een huwelijk
door Suzan Groothuis
Scheiden in Israël is zo makkelijk niet. Dat ondervindt Viviane aan den lijve, wanneer ze voor een rechtbank van rabbi’s haar scheiding aanvraagt. Twee uur lang volgt de kijker haar beproevingen binnen de muren van de rechtszaal. Benauwend, pijnlijk en treffend, maar ook met wrange humor.
Regisseursduo Ronit Elkabetz en Shlomi Elkabetz volbrengen met Gett: The Trial of Viviane Amsalem hun drieluik. Eerder maakten zus en broer To Take a Wife en The Seven Days, waar het koppel Viviane (een rol van Ronit Elkabetz) en Elisha (Simon Abkarian) worstelt tijdens en na het huwelijk.
Gett: The Trial of Viviane Amsalem volgt het duo op een vaste locatie: in de rechtszaal, alwaar Viviane voor drie rabbinale rechters haar scheiding aanvraagt. Wat de situatie complex maakt, is dat er in Israël niet zoiets bestaat als een burgerlijk huwelijk of een burgerlijke scheiding. Alleen een rabbijn kan een huwelijk ontbinden, waarbij de volledige instemming van de echtgenoot nodig is.
Laat dat nou precies het probleem zijn waar Viviane mee kampt. Haar stoïcijnse echtgenoot Elisha wil namelijk niet scheiden. Hij heeft slechts een wens: Viviane moet bij hem terugkomen. Niet zozeer omdat hij zoveel van haar houdt. Nee, het huwelijk pijnigt hem ook. Maar het is omdat God het wil.
De tijd verstrijkt
Dat Elisha wel een potje kan breken bij de rabbi’s, blijkt wel uit het feit dat hij de eerste paar keer dat hij opgeroepen wordt niet verschijnt. Terwijl Viviane steeds netjes in de rechtszaal aanwezig is en maar weer af moet wachten of haar man komt. De consequentie van Elisha’s afwezigheid? Het innemen van zijn rijbewijs, terwijl hij dat niet eens heeft. Hiermee wordt duidelijk hoe absurd en vergaand de situatie is.
Wanneer Elisha uiteindelijk wel verschijnt, is er veel voor nodig om tot een besluit te komen aangaande de scheiding. Viviane moet alles uit de kast trekken om aan te tonen waarom hun huwelijk niet werkt. Dat is lastig als getuigen aangeven dat zij een voorbeeldechtgenoot heeft; Elisha is bovendien een gerespecteerd lid van de synagoge.
Vastberaden missie
Gett: The Trial of Viviane Amsalem vindt volledig plaats binnen de muren van de rechtszaal en de wachtkamer. Daarmee beoogt het regisseursduo een benauwend effect, dat versterkt wordt door de zich verstrekkende tijd: maanden en jaren vervliegen, terwijl Viviane vastgekluisterd zit aan haar huwelijk. De focus van de film ligt dan ook op het script en de acteurs, die beiden overtuigen. Een mooi moment is wanneer de camera halverwege de film inzoomt op Viviane’s bleke gelaat. Uit haar gezicht spreekt verdriet en pijn, maar ook vastberadenheid. Die vastberadenheid maakt Viviane tot een sterke persoonlijkheid. Haar echtgenoot oogt zwakker, maar uit zijn houding en terloopse blikken spreekt een passieve agressie. Ondertussen doen hun advocaten hun best om de boel op de spits te drijven.
Het zou gemakkelijk zijn om een hekel te krijgen aan de koppige en stuurse Elisha. Maar ook hij lijdt, net als zijn vrouw. Subtiel weten de filmmakers dit in beeld te brengen, zoals een onthulling van Elisha dat hij zijn emoties niet onder woorden kan brengen. Gaandeweg wordt duidelijk waarom hun huwelijk niet werkt, waarbij de gelaatsuitdrukkingen vaak meer zeggen dan de onthullingen. Vastberadenheid, vertwijfeling en zelfs, op het einde, sporen van een liefde die ooit was.
Gett: The Trial of Viviane Amsalem is een beproeving, een gevecht van een vrouw voor haar vrijheid. Mooi gesymboliseerd door haar haar los te schudden in de rechtszaal. Een gebaar dat zowel moedeloosheid als onafhankelijkheid uitstraalt en niet gewaardeerd wordt onder het strenge oog van de rabbi’s. De film doet wat denken aan het Iraanse The Circle, waar vrijheid voor vrouwen een droom is en zij slechts voor dichte deuren komen te staan. Ronit Elkabetz en Shlomi Elkabetz tonen hoe absurd en hard de werkelijkheid kan zijn, maar bieden nog hoop op de open deur naar vrijheid – zij het een verstikkende.
4 september 2014