Harmonium

***

recensie Harmonium

Ideale families bestaan niet

door Cor Oliemeulen

In de perceptie van regisseur Kôji Fukada bestaan er geen ideale families. Iedereen heeft een verleden en is daarmee verantwoordelijk voor het (on)geluk van de ander.

De Japanse cinema heeft een rijke traditie op het gebied van familiedrama. Boegbeeld Yasujirō Ozu schetste veelvuldig de verhouding tussen de generaties (vaak een weduwnaar en een ongetrouwde dochter) met als hoogtepunt Tokyo Story waarin een ouder echtpaar op bezoek komt bij hun kinderen in Tokio en daar vooral op onverschilligheid en onwil stuit. De hedendaagse Japanse filmmaker Kôji Fukada breekt met die traditionele kijk op familie in zijn thrillerachtige drama Harmonium. Liever een onvervalst staaltje modern realisme dan familieconflicten oeverloos met de mantel der liefde bedekken.

Harmonium

Familie is absurd
Voor regisseur Fukada is familie iets absurds. Mensen komen samen en stichten een gezin, terwijl ze vaak heel verschillend zijn en elkaar niet begrijpen. Iedereen heeft een verleden en soms vertel je je partner hierover, maar soms ook niet. Mensen zijn per definitie niet goed of slecht, maar ze uiten zich als consequentie van hun onderlinge relaties. Dat geldt in ieder geval voor de personages in Harmonium, waarin zelfstandig metaalbewerker Toshio plotseling bezoek van een oude bekende krijgt. De levens van Toshio, zijn vrouw Akié en dochter Hotaru zullen hierna nooit meer hetzelfde zijn.

Voor Akié is het aanvankelijk zeer ongemakkelijk wanneer haar man de ex-gedetineerde Yasaka (Tadanobu Asano, de sadomasochist in Ichi the Killer) in huis haalt. De twee mannen kennen elkaar van vroeger en voor Toshio is het niets meer dan normaal dat Yasaka tijdelijk bij hem komt werken, alsook eten en onderdak vindt. Ze praten niet veel en laten het verleden zoals het is. Voorlopig.

De vreemdeling maakt een enigszins zonderlinge indruk. Hij eet bijzonder snel, wordt geteisterd door nachtmerries, slaapt niet graag in het donker en loopt soms halfnaakt door het huis. Maar Yasaka blijkt tegelijkertijd bijzonder aardig, bescheiden en gedienstig. Als Yasaka hun dochter Hotaru helpt met het instuderen van een muziekstuk op het harmonium ontstaat er langzaam een band en vertelt hij Akié waarom hij tien jaar in de gevangenis heeft gezeten. Gelovig als zij is, wil zij hem graag vergeven en onder de hoede van de Heer wensen.

Harmonium

Verlossing of tragedie?
Langzaam duiken we in de diepte van de mensenziel en proberen we te ontdekken hoe een verschrikkelijke tragedie tot stand komt. Pas vele jaren later verschijnt een nieuwe mysterieuze vreemdeling ten tonele en worden er nog meer oude geheimen onthuld. Samen met de slachtoffers gaan we op zoek naar de antwoorden, maar het is de vraag of die er ook komen. Leidt de speurtocht naar een nieuwe tragedie of naar verlossing?

Harmonium is interessant vanwege de karakterpsychologie, die niet wordt uitgelegd en voor meerdere interpretaties vatbaar is. Een bewuste keuze van Kôji Fukada die in navolging van de filmmakers van de nouvelle vague de acteurs zelf zoveel mogelijk ruimte geeft om hun karakters in te vullen. Dat leidt tot een apotheose die voor de ene kijker uiterst realistisch en voor de andere kijker uiterst onbevredigend zal zijn. Een tussenweg lijkt nauwelijks mogelijk.
 

25 februari 2017

 
MEER RECENSIES