****
recensie Sieranevada
Een choreografie van kamers en deuren
door Bob van der Sterre
Een man is overleden. De nabestaanden komen ruim een maand later bijeen in het huisje van de weduwe om te herdenken en samen te eten. Het is er klein en krap en iedereen loopt elkaar flink in de weg.
De dag begint met Lary, arts, die met zijn vrouw naar de herdenking van zijn vader rijdt. In de auto kletsen ze over een vakantie. ‘Ik wil niet naar Griekenland, dat is net als werk.’
Ze komen aan bij het flatje. Het is er krap en chaotisch. Iedereen is hongerig. Maar de priester laat op zich wachten.
Ondertussen leren wij de kleurrijke leden van de familie kennen, die aldoor van links naar rechts en van rechts naar links lopen, als een choreografie van kamers en deuren. Zoals oma, die in de keuken alle communistische stoplappen weer eens van stal haalt (‘Maar er was wel gratis medische zorg!’). Haar snel gestreste dochter die ervan gaat huilen. Haar man, die de Charlie Hebdo-moorden ter sprake brengt. Sabi, die graag filosofeert over ‘9/11 was an inside job’. De weduwe die nogal wat redenen heeft om ontevreden te zijn.
Een dronken vriendin van iemand komt binnen (‘Ze is toch geen junkie?’). Een vrouw die aldoor naar de Carrefoursupermarkt wil. De bel blijft gaan. Weer een familielid. De ene heeft pech met de metro, de ander had te maken met een vechtpartij. Dan komt eindelijk de priester binnen en kan het eten beginnen.
Niet voor de ongeduldigen
Christi Puiu’s films zijn niet voor ongeduldigen. Wie in staat is om niet af te haken tijdens het saaie eerste half uur, wordt langzaamaan in de film gezogen. Een typische mozaïekfilm die in zijn overgangen van de ene scène naar de andere doet denken aan de observaties van Robert Altman.
Terloopsheid is hier alles, net als in de vorige twee films van Puiu, The Death of Mr. Lazarescu en Aurora. Met bijna drie uur vestigt Sieranevada geen persoonlijk record (Aurora duurde iets langer dan drie uur) maar het scheelt weinig. De film zal heel wat mensen die geen idee hebben waar ze heengaan hoofdpijn geven.
Puiu’s films zijn eigenlijk geen films meer in de traditionele zin des woords. Meer antispeelfilms. Er is geen enkel ‘mooi’ bedoeld shot in te vinden. Lelijke shots ook niet. Dramatische spanningsbogen zijn over de schutting geslingerd. Acteren lijkt hier ook niet meer van toepassing. Het is zo sober als een documentaire.
Die link met documentaires is niet ontoevallig. De camera staat er maar in die gang van het claustrofobische huisje en registreert praktisch alles rondom deze herdenking. Die gebeurtenissen zijn net zo willekeurig als je in het echte leven zou zien. Het lijkt wel realtime. Heel af en toe zijn er cuts maar alleen wanneer het strikt noodzakelijk was. Daarmee doet de film denken aan de stijl van bijvoorbeeld Victoria (die was tenminste echt realtime).
Subtiele rode draad
Ondanks zijn lengte is de film nergens vervelend om naar te kijken. Er zijn voortdurend pratende mensen in beeld. En die doen dat heel natuurlijk. De film is ook concreter dan je aanvankelijk denkt. De Roemeense samenleving, rol van familie, communisme, religie en psychologische schetsen passeren allemaal even terloops de revue.
Plots duikt de supersubtiele rode draad tussen dit alles op: leugens. Geen karakter dat gespaard blijft. Automatisch gaan je gedachten naar Festen, de klassieker in dit genre.
Het is ook allemaal niet zo dramatisch, chaotisch, clichématig of hoog van de toren blazend. Arthouse op zijn meest minimalistisch lees je wel eens over Puiu’s films. Maar je mist het gevoel van het emotionele effectbejag van de standaard filmhuisfilms. Er druipt ook iets meer sarcasme en spot door de film heen dan bij die filmhuisfilms. Wel erg verdund, dat wel.
Maar is het echt goed? Is dit een aanrader? Een worsteling om een oordeel te vellen omdat de film zo ver buiten de normale standaarden valt. Hoe hoog scoort de film op de schaal van entertainment?
Het lijkt eigenlijk alleen op andere films van Puiu. Zijn The death of Mr. Lazarescu valt bijna niet te overtreffen. Zwarte humor op zijn best. Een oude man gaat van ziekenhuis naar ziekenhuis om een plekje te vinden. Het lukt nergens. Met opmerkingen als: ‘Ik kan hem ook meteen naar het crematorium brengen. Hij zegt toch al dat hij het koud heeft.’ En: ‘Zag je die mensen? Dat zijn nou noodgevallen.’ Van Aurora kun je je de hele drie uur uitzitten, of je beperken tot de trailer, een formidabel stukje cinema van twee minuten. En Sieranevada zit daar ergens tussenin. Te neutraal om echt lief te hebben, te origineel om boos op te worden.
19 februari 2017