*****
recensie The Manchurian Candidate
Meesterlijke politieke thriller
door Cor Oliemeulen
Richard Condon (Prizzi’s Honor) schreef in 1959 The Manchurian Candidate waarin een onschuldige man te maken krijgt met een communistische samenzwering. Regisseur John Frankenheimer maakte drie jaar later een politieke thriller die zijn tijd ver vooruit was.
In 1952 wordt een kleine compagnie van in Korea vechtende Amerikaanse soldaten gevangen genomen, naar Mantsjoerije (Noordoost-China) gebracht en drie dagen lang gehersenspoeld. De mannen wanen zich gasten van een damesclub bij een lezing over botanische planten, maar fungeren in werkelijkheid als proefkonijnen, die worden gadegeslagen door een delegatie Koreanen, Chinezen en Russen. Sergeant Raymond Shaw (Laurence Harvey) wordt ter plekke geprogrammeerd als moordenaar. Na de Koreaanse oorlog ontvangt hij – opmerkelijk genoeg – een hoge onderscheiding voor getoonde heldenmoed.
Communistisch complot
Korea-veteraan Bennett Marco (Frank Sinatra) krijgt na terugkomst voortdurend nachtmerries over zijn gehersenspoelde compagnie waarin Shaw onder hypnose twee compagnieleden moet doden. Langzaam ontdekt Marco dat Shaw’s heldenverering onterecht is en ontrafelt hij een luguber politiek complot. Uiteindelijk kan hij de legerleiding overtuigen dat Shaw nog steeds ongewild een pion van de communisten is. Maar ook zijn manipulatieve moeder (Angela Lansbury) heeft niet nagelaten Raymond voor haar karretje te spannen. Evenals haar tweede man, senator John Yerkes Iselin (James Gregory), met wie ze ook grote plannen heeft.
De acteerprestaties zijn van grote klasse. Laurence Harvey als de snobistische, maar tragische en zielige figuur Raymond Shaw. Angela Lansbury in een imposante krachttoer als zijn gemene moeder Eleanor Shaw. Frank Sinatra die van gekwelde geest transformeert naar majoor met een missie, op emotioneel en amoureus vlak gesteund door de bevallige Eugenie Rose Chaney (Janet Leigh). En niet te vergeten James Gregory, die in zijn rol van senator sterk doet denken aan communistenjager Joseph McCarthy.
Voortdurende spanning
Met verschillende verhaallijnen steekt het script van The Manchurian Candidate formidabel in elkaar. Anno 2012 oogt de film aanvankelijk wat gedateerd, maar het vlotte tempo, de sfeervolle zwart-wit fotografie en de voortdurende spanning bieden onvervalst kijkgenot. Let ook op enkele memorabele scènes. Een man wordt doodgeschoten met een kogel die eerst een pak melk en dan het hart doorboort. Frank Sinatra zit vol angstzweet en zenuwen in een trein en krijgt het niet voor elkaar zijn sigaret met een lucifer aan te steken.
De films van John Frankenheimer worden gekenmerkt door sociale en filosofische thema’s. Samen met Birdman of Alcatraz (ook 1962) en Seven Days in May (1966) behoort The Manchurian Candidate tot zijn beste werk. Tegen de achtergrond van de Koude Oorlog en opkomende paranoia door de beoogde werelddominantie van het communisme toont de regisseur zich een meester van de politieke thriller. Bovendien zal een potje Patience na het kijken van deze film nooit meer hetzelfde zijn.
22 oktober 2012