Nederlands Film Festival 2016

door Ralph Evers

Een eerste indruk van het NFF 2016 is dat de oorlog ruim aan bod komt. Dit keer ook de donkere kanten, zoals in Riphagen waar de psychopaat Andries Riphagen en diens kunst hoe anderen te bespelen centraal staat. Een echte Vermeer hoe de meestervervalser Han van Meegeren de nazi’s voor miljoenen tilde en zich ook vertilde. De One Night Stands die aanvankelijk probeerden wat luchtiger te zijn dan vorig jaar. Een slechte keus, zoals zal blijken. Gelukkig herpakt men zich snel.

Met Riphagen gaat er een serieuze Nederlandse productie in première op het NFF 2016. Interessant dat er een oorlogsfilm is gemaakt waarin niet een held, maar juist een foute Nederlander centraal staat. En die wordt met verve en overtuiging neergezet door Jeroen van Koningsbrugge. Zoals Van Koningsbrugge eerder in Schone handen liet zien, liggen psychopaten hem wel. Zeker wanneer hij in zijn moerstaal, Amsterdams, los mag gaan. Daarmee contrasteert hij enorm met de hinderlijk Algemeen Beschaafd Nederlands sprekende tegenspelers. Zo komt Riphagen wel heel erg in de picture te staan. Evenals die paar andere Amsterdams sprekende rollen.

Los van het formulewerk waar de film schatplichtig aan is, maakt dat onnatuurlijke taalgebruik meer kapot dan je lief is. Daar gaat de muziek uit die tijd, wat op zich een leuk detail is, je als kijker niet verder in helpen. De karakterontwikkeling blijft bij die andere spelers achter, mede door dat onechte Nederlands. Enfin, de film kabbelt ruim twee uur door en doet vermoeden dat de makers zich ingelezen hebben in de geschiedenis van Andries Riphagen (wat een toepasselijke bad-ass achternaam overigens). Ten slotte bevat de film een ongemakkelijke slotakkoord.

Met Een echte Vermeer heeft Rudolf van den Berg een zeer goed verzorgde film gemaakt naar het verhaal van de meestervervalser Han van Meegeren. Een film over een kunstenaar dient natuurlijk vooral het oog te strelen en daarin is Van den Berg erg goed geslaagd. Het is fijn na een dag vol films die zich in Amsterdam afspelen, om eventjes naar misschien wel de mooiste stad van Nederland af te reizen, Delft. Een echte Vermeer is sfeervol en met passie gemaakt, gesproken in goed Nederlands en ondersteund door prachtige muziek, met heerlijke jazztonen. Een oogstrelende femme fatale maakt met de goede chemie tussen haar en Jeroen Spitzenbergen de film af. (Een lange recensie en een interview met de regisseur volgen.)

One night stands: tegenvallend
De eerste twee One Night Stands (van producent Viking Films) op zondag vielen vooral op doordat ze ronduit tegenvielen. Planet Beauty kent een pijnlijk slecht script en een spanningsboog die uitblinkt in afwezigheid. Sigrid ten Napel, die de film mag dragen, heeft iets zeurderigs over haar karakter. Ze doet net teveel haar best zich in haar rol in te leven, waardoor ze flink op je zenuwen gaat werken. Daarnaast weet Planet Beauty evenals Riphagen uit te blinken in houterige, onnatuurlijke dialogen in dat perfecte Nederlands, dat je nooit waar ook in het land hoort. Inhoudelijk nauwelijks bijzonder valt de film nog wel op qua kleurgebruik, waarbij een associatie naar Pepperminta van Pipilotti Rist opkwam. Pepperminta werkt juist vanwege het consequent doorgevoerde volstrekt absurde script, terwijl Planet Beauty toch ergens een komedie probeert te zijn.

Ook Messias, van Rob Lücker, viel op door een kinderachtig script. De katholieke kerk moest maar weer eens op de hak genomen worden. De terugkeer van de vermeende Messias helpt een in verval geraakt bisdom om opnieuw in aanzien te komen bij het Vaticaan. Ondertussen is een islamitische koperpoetser, in dienst van het bisdom, plots de belangrijkste man, als vertaler. Geheel in de Hollandse geest valt uit zo’n meevaller voordeel te halen. Toch niet altijd met het vooraf gewenste resultaat. Ondanks de best aardige cast en qua art direction goed verzorgde film, helpt het kinderachtige script elke kans op een positieve waardering om zeep. Het schokkende aan Messias is niet zozeer het op de hak nemen van de katholieke kerk, maar meer het gebrek aan inspiratie om tot een goede komedie te komen.

One night stands: meevallend
Het tweede blok One Night Stands (van producent PRPL) is van een heel andere snit. Cas blinkt uit in de kracht van de lichaamstaal. Het niet gezegde vertelt in deze film een eigen verhaal naast wat er wel gezegd wordt. Een homostel, Sjors en Pepijn, krijgt er een tijdelijke gast bij: Cas. Sjors ontmoette hem via grindr (u weet wellicht wel, die homo-ontmoetingsapp waar tinder van afgeleid is). Hoewel aanvankelijk alles koek en ei lijkt, komen er gaandeweg scheurtjes in de relatie tussen Sjors, Pepijn en Cas. Subtiel overgebracht, waarbij de lezer van lichaamstaal alvast een voorsprong kan nemen op wat er staat te gebeuren. Waar de films in het eerste blok hun best deden om luchtig en vooral grappig te zijn, is Cas ondanks haar keuze voor klein drama, juist daardoor ook grappig. Niet in de laatste plaats doordat de situaties zo herkenbaar zijn en, goddank, het taalgebruik natuurlijk aanvoelt. Er wordt zelfs een beetje gespeeld met dat houterige film-Nederlands, door Pepijn op een gegeven moment te laten zeggen dat Sjors een ‘kutlul’ is. Aangenaam aan Cas is dat de bekende stereotypen van het heterostelletje vervangen worden door een homostel. Inclusief seksscènes, zonder dat het om de seks draait. Zonder dat die seks wat ongemakkelijk is, zoals zo vaak, of net te kuis. In de beperking schuilt de meester, zei Schopenhauer eens en Cas weet juist zo te overtuigen in haar kleine verhaal met een uitstekend oog voor detail.

Ook de tweede film van het tweede blok, Hoe Het Zo Kwam Dat de Ramenlapper Hoogtevrees Kreeg, is een fijne film. Een romantische komedie zich afspelend in de marathonbuurt in Amsterdam Zuid, waar we ramenlapper Alfred leren kennen, die zonder dat hij het weet Cupido’s gaven heeft. Na 44 jaar trouwe dienst als ramenlapper en koppelaar wordt het tijd zijn pijlen eens op zichzelf te richten. De film doet door het gebruik van filters, muziek en voice-over in de verte denken aan de liefelijke films van Jean-Pierre Jeunet. Ramenlapper werkt vooral omdat de verhaallijn goed uitgewerkt is. Een romantisch sprookje volgens het boekje. Eigenlijk weinig origineel, maar regisseur Eva Zanen koos met haar ramenlapper dan ook niet voor de originaliteit, wel voor een hartverwarmend, goed verteld verhaal. Daarin is ze dan ook uitstekend geslaagd.
 

26 september 2016

 
MEER FILMFESTIVALS

NFF 2015: De balans

door Ralph Evers

Terwijl Gluckauf (terecht) het ene na het andere Gouden Kalf wint tijdens het schrijven van dit stukje en met slechts een beperkte selectie van het grote aanbod film, serie en randverschijnselen gezien, maken we de balans op van deze editie NFF. 

Wat opvalt in de lange speelfilms is de sociale betrokkenheid met hedendaagse thema’s en een diversiteit in narratief en beeldtaal. Daartegenover staat de universaliteit. Er zijn nauwelijks echt experimentele of vernieuwende films gezien. Gewoon een degelijke kwaliteit, waarmee Nederland zich prima in het buitenland kan presenteren en haar plekje in de internationale filmwereld behoudt.

Die degelijkheid kan een keuze zijn, van filmmaker of productiemaatschappij (of beiden). De meeste films houden een nationale focus, de meer ervaren rotten (Terstall bijvoorbeeld) zoeken her en der internationale allure. Toch blijft er een leegte achter, een leegte in iets werkelijk bijzonders, experimenteels. Dat was er wel, Greenaway weet altijd te shockeren, te vervreemden, te verbazen. Het andere experimentele kwam van onze zuiderburen. Laten we eens wat meer afkijken voor volgend jaar.

Jong talent
Want talent is er wel. Dat bleek wel uit het geslaagde programma One Night Stand. Jonge filmmakers presenteren een korte film van vijftig minuten. Er wordt doorgaans een thema gekozen en uitgewerkt. Waar de kortere films duidelijk voor een sfeertekening kiezen en vaak luchtiger zijn van toon, daar zijn deze films al een stuk meer uitgekristalliseerd.

De Leerling met Halina Reijn in de hoofdrol kiest voor een vervreemdende sfeer waarin een leerling de docent (Reijn) uitdaagt. Gaandeweg lijkt ze de grip op haar leven kwijt te raken. De film mist in de uitwerking de finesse van script en richting, waardoor dit potentiële verhaal wat ten onder gaat.

Van duidelijke scriptvoering en uitmuntend acteerwerk getuigt het rauwe Geen koningen in ons bloed van Mees Peijnenburg met een overtuigende Olivia Lonsdale en Jonas Smulders in de hoofdrollen. De film vertelt over deze broer en zus, die in een internaat opgroeien, vergeten door de buitenwereld. De emoties, zeker de non-verbale, worden pijnlijk zichtbaar gemaakt, en leiden tot een invoelbaar drama.

De lange nasleep van een korte mededeling  blinkt uit in timing. Deze gortdroge, surrealistische vertelling laat aan de hand van een uitgesproken idee van een van de werknemers een heel wellness-bedrijf naar de ondergang leiden. Hilarisch hoe de invullingen en ongezegde woorden en vermoedens tot een heuse hell’s kitchen leiden.

In diezelfde trant gaat het satirische Fiftyfifty verder. Een ‘documentaire’ over een stel met open relatie, die ontaardt in een spel van jaloezie en wrok wanneer de waarheid van een van de buitenechtelijke partners, tegen de regels in, naar voren komt. Op een sardonische wijze ontkleedt de regisseur de façade van het stel, met name de vrouw.

De don’ts en do’s
En toen was het weer voorbij. De don’ts voor volgend jaar zijn: De skype-filmpjes voorafgaand aan de film; onduidelijkheid over de geldigheid van je Cinevillepas (maak het festival toch lekker toegankelijk voor Cinevillepashouders); de introductie van de Cinemec-bioscoop, een enorm eind uit de richting van het verder knusse centrum van Utrecht.

Maar ga door met al dat leuke, bijzondere, geslaagde en geflopte materiaal, dat al dan niet in première gaat op het festival.

3 oktober 2015

VERSLAG NFF 2015 DEEL 1

NFF 2015: veelzijdig filmfestival

door Ralph Evers

Afgelopen woensdag begon de vijfendertigste editie van het Nederlands Film Festival (NFF) in Utrecht. Een eerste balans. 

Aanvankelijk trad er verwarring op of je nu met je Cinevillepas naar de films op het NFF kon gaan. Er bleek een selectie van films waar je naartoe kon met je pas. Een vreemde keuze. Waarom niet de Nederlandse film toegankelijk maken voor het filmpubliek dat toch al graag naar dit soort films gaat? Er zullen vast redenen voor zijn, maar die blijven vooralsnog obscuur.

De voorstellingen kennen inleidingen over het feit dat de Nederlandse film internationaler is dan je denkt. Via skype worden een aantal mensen gevolgd die vertellen over wat ze doen. Voornamelijk zitten ze in Hollywood. Blijkbaar wordt dat onder “internationaler dan je denkt” verstaan. We zien dan bijvoorbeeld een patjepeeër met petje die dingen wil opblazen en ‘vette shit’ wil maken. Leuk… Next! De korte portretfilms zijn interessanter, vanwege de minder popi-jopi toonzetting en de meer persoonlijke kennismaking met mensen als kostuumdesigner Jany Temime.

Aanwezig
Wie door de binnenstad van Utrecht wandelt ontkomt niet aan de grootse presentatie en aanwezigheid van dit filmfestival. Straten worden afgezet voor rode lopers, het Neude is ingericht als kloppend hart en elke bioscoop (op het kleine Springhaver na) is besmet met Nederlandse films. Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat is er veel te doen. Soms lopen er bekende acteurs rond, maar leuker nog is al het jonge talent, de vele Q&A’s en de presentaties van hun films. De nieuwe lichtingen zijn daarvoor de aangewezen programma’s.

Documentaires, kunstzinnige films en kortfilms passeren de revue. Variërend van aangrijpend – zoals De laatste nachten  waarin we getuige zijn van een terminaal zieke man wiens einde nadert. Hoe hij teder wordt begeleid door zijn vrouw en een vrijwilliger – tot gortdroog – zoals Lazarus, een vervreemdende roadtrip met livemuziek. En kunstzinnige projecten zoals I am under construction, over de vergankelijkheid van schoonheid en de rituelen van vrouwen om zich mooi te maken.

Natuurlijk zit er ook geflopt materiaal tussen, zoals de kleutertekeningetjes van A morning without coffee.

Vlaamse cinema en experimentele films
Er is niet alleen aandacht voor de Nederlandse cinema, ook de Vlaamse cinema wordt in het zonnetje gezet. Dit is met name interessant omdat hiermee de eventuele kwaliteitsverschillen zichtbaarder worden. Nu is dat laatste nogal aan smaak gebonden, maar wat wel een gedurfde zet is, is om Lucifer van Gust van den Berghe te vertonen. Dit is een zeer experimentele film met een duidelijk, uitgewerkt concept. Een film die niet gauw in Nederland gemaakt gaat worden, ondanks alle goede bedoelingen met wildcards of carte blanches die filmmakers van de geldschieters krijgen.

Een wildcard is een bepaald bedrag voor meer experimentele films. Een voorbeeld van een film die met een wildcard gemaakt is: Those Who Feel the Fire Burning. Een interessante, experimentele film over bootvluchtelingen, maar nog altijd een stuk conventioneler dan Lucifer. Mede doordat eerstgenoemde film een geëngageerd karakter heeft en Lucifer  poëtisch, filmisch en narratiever is en daarmee gedurfder. Het is makkelijker een kunstfilm af te kraken dan een film met een duidelijke politieke en sociaal bewogen inslag.

Er is ook aandacht voor de animatiefilm. Een genre dat doorgaans duurder en tijdsintensiever is. Zowel korte films van net afgestudeerde studenten als van mensen die al langer in het veld bezig zijn, als langere animatiefilms, waarvan Cafard een opvallende presentatie is (hiervan binnenkort een reguliere recensie). Kortom een veelzijdig festival.

29 september 2015

VERSLAG NFF 2015 DEEL 2